Zavdannyam danoї diplomnoї roboti є rozrobka іnternet knigarnі Bookshelf [601640]

2
ZAVDANNYa
Zavdannyam danoї diplomnoї roboti є rozrobka іnternet knigarnі “ Bookshelf”

3
ANOTATsІYa
V danіy diplomnіy robotі rozrobleno іnternet-magazin knigarnyu . Proekt
rozrobleniy za dopomogoyu tehnologіy PHP. Produkt proponuє nastupnі funktsіonalnі
mozhlivostі:
•Poshuk knig;
•Pokupka drukovanih knig ;
•Pokupka і zavantazhennya elektronnih knig ;
•Mozhlivіst stvorennya profіlya vidavets;
•Mozhlivіst stvorennya profіlya koristuvach;
•Mozhlivіst stvorennya vidavtsyami vlasnih kategorіy produktіv;
•Zvіtnіst dlya admіnіstratorіv saytu;
•Shirokiy nabіr admіnіstrativnih іnstrumentіv .

4
ANNOTATION
In this diploma work the online store bookstore was created. The project is developed using
technologies PHP. The product offers the following functionality:
•Search for books;
•Buying printed books;
•Purchase and download e-Books;
•Ability to create profiles publisher;
•Ability to create user profiles;
•Ability to create categories of products for publishers;
•Reporting for administrators of the site;
•A wide range of administrative tools.
ZMІST

5
VSTUP……………………………………………………………………………………………………….
ROZDІL 1. OGLYaD KNIZhKOVIH VEB-RESURSІV………………………………………. 5
1.1. Analіz zagalnoї situatsії v galuzі …………………………………………………………… 5
1.2. Oglyad ta analіz konkurentіv v galuzі knizhkovih іnternet-magazinah…………. 6
1.3. Tsіlova auditorіya proektu knizhkovogo іnternet magazinu………………………… 9
ROZDІL 2. POSTANOVKA ZADA ChІ STVORENNYa ІNTERNET-MAGAZINU
KNIGARNІ……………………………….……………………………………………………………… 11
2.1 Postanovka zadachі…………..…………………………………………………………………….. 11
2.2 Spetsifіkatsіya vimog…………………………..………………………………………………….. 18
2.2.1. Vstup……………………………………………………………………………………………
2.2.2. Zagalniy opis……………………………………………………………………………..
2.2.3. Harakteristiki sistemi………………………………………………………………
2.2.4. Vimogi zovnіshnіh іnterfeysіv………………………………………………………
2.2.5. Nefunktsіonalnі vimogi do proektu……………………………………………..
2.3.Vibіr zasobіv rozroblennya sistemi…………………………………………………….
ROZDІL 3.PROEKTUVANNYa SISTEMI OBLІKU KLІЄNTІV GOTELYu…
3.1……………………………………………………….
3.2…………………………………………………
3.3………………………………………………..
ROZDІL 4.REALІZATsІYa TA TESTUVANNYa SISTEMI
OBLІKU KLІЄNTІV GOTELYu…………………………………………………
4.1.Realіzatsіya funktsіonalnih harakteristik sistemi…………………………….
4.2………………………………………
4.3……………………………………………………………………….
ROZDІL 5.EKONOMІChNA ChASTINA……………………………………………………..
5.1.Otsіnyuvannya ta analіzuvannya faktorіv zovnіshnogo
ta vnutrіshnogo seredovishch……. …………………………………………………………

6
5.2.Formuvannya strategіchnih alternativ ………………. ……………………………..
5.3.Byudzhetuvannya……………………………………………………………………….. …..
VISNOVKI…………………………………………………………………………………….. ………
SPISOK LІTER ATURI……………………………………………………………………… ……
Dodatok A.Ієrarhіya zadach sistemi oblіku klієntіv gotelyu…………………………
Dodatok B.Shema bazi danih dlya sistemi oblіku klієntіv gotelyu……………..
Dodatok V.Algoritm viznachennya vіdmovi vіd bronі……………………………… …..
Dodatok G.Struktura modulіv sistemi oblіku klієntіv gotelyu………………….
Dodatok D.Osnovniy kod programi roboti z bazoyu danih…………………….. ….
Dodatok E.Zvіti programnoї sistemi «Gotel»…………………………………………
Vstup

7
Nemozhlivo uyaviti suchasniy svіt bez komp'yutera, і zokrema, bez іnternetu. Z kozhnim
rokom kіlkіst koristuvachіv neuhilno zrostaє. І tse ne divno, adzhe іnternet daє nam
veliku kіlkіst mozhlivostey. Odnim z golovnih yogo perevag є dostupnіst
velicheznoї kіlkostі іnformatsії. Ne vihodyachi z domu, mayuchi tіlki personalniy
komp'yuter і dostup v іnternet, mozhna zdіysnyuvati podorozhі po іnshim kraїnam, vivchati
іstorіyu, chitati tsіkavlyat knigi, divitisya kіno, rozglyadati mіlyoni fotografіy. Ale
tse ne vse, shcho mozhe dati nam vsesvіtnya merezha, vona takozh duzhe sproshchuє nashe zhittya.
Teper ne potrіbno stoyati v chergah, shchob kupiti kvitok abo oplatiti komunalnі
platezhі, vse tse mozhna shvidko і bezpechno zrobiti pryamo zі svogo robochogo mіstsya.
Z rozvitkom іnternetu neminuchim stala poyava іnternet-magazinіv. Stayut dostupnі
bud-yakі tovari z bud-yakoї tochki planeti. Odyag, pobutova tehnіka, knigi, elektronіka,
produkti, vse, shcho zavgodno і vse, shcho potrіbno teper mozhna kupuvati pryamo z domu.
Osnovna skladnіst – vibrati konkretnu model sered bezlіchі analogіv. Ale
vikoristovuyuchi poshukoviki ne tak vzhe skladno znayti krashchu. Vsіlyakі forumi
dopomozhut otrimati dumku koristuvachіv pro tovar, na yake zazvichay mozhna
pokladatisya. Zaodno mozhna dіznatisya pro tsіkavі tonkoshchah і podrobitsyah, abo pobachiti
opis bіlsh tsіkavogo tovaru. Magazini ekonomlyat chas і groshі.
Na zhal, nedolіkіv u іnternet-magazinіv tezh vistachaє. Naybіlsh, mabut, golovniy –
nemozhlivіst pobachiti tovar nazhivo. Fotografії ne zavzhdi buvayut іnformativnі. Shche
odin nedolіk, yak tse ne divno – nadlishok іnformatsії. Dumki pro odin tovar u rіznih
lyudey mozhe kardinalno vіdrіznyatisya і zrobiti vibіr staє nabagato skladnіshe. Tsіna і
dostavka tezh mozhut zalishiti nepriєmniy osad. Vartіst tovarіv zazvichay nizhche, nіzh
u zvichaynih magazinah, ale tovar shche potrіbno dostaviti pokuptsyu. Nіhto ne zahoche
otrimati pobitiy, pom'yatiy, zabrudneniy tovar. A vse tse tsіlkom mozhe statisya v
protsesі dostavki. Іsnuyut spetsіalnі komertsіynі sluzhbi, ale vartіst їh poslug
nemalenka. V rezultatі chogo mozhe viyti, shcho suma zamovlennya nevelika, ale vartіst
dostavki zvede nanіvets vsyu vigodu. Z dostavkoyu pov'yazana і shche odna skladnіst – chas.
Yakshcho u zvichaynomu magazinі vіdrazu pіslya pokupki tovar viyavlyaєtsya u vas, to pri

8
pokuptsі cherez Іnternet vam dovedetsya pochekati, poki zamovlennya do vas doberetsya.
Z vishcheskazanogo staє yasno, shcho u іnternet-magazinu є bagato dostoїnstv і nedolіkіv,
tomu do pokupok varto stavitisya duzhe obdumano. Yakshcho porіvnyuvati tsіni, vivchati
harakteristiki tovaru, keruvatisya vlasnoyu dumkoyu і dovіryati tіlki perevіrenim
saytam, to pokupki v іnternetі mozhut іstotno zaoshchaditi chas, groshі і nervi.
Іsnuє kіlka sposobіv stvorennya іnternet-magazinu – napisati yogo na odnіy z mov veb-
programuvannya, vikoristovuvati sistemu upravlіnnya kontentom abo prosto vivіsiti
ogoloshennya v sotsіalnіy merezhі abo na forumі.
Dlya rozrobnika stvorennya takogo magazinu tsіkava і pributkova, ale і dostatno
skladna zadacha.
U svoїy robotі ya proanalіzuvav deyakі zasobi rozrobki і vibrav, na mіy poglyad, odne z
nayoptimalnіshih і z yogo dopomogoyu stvoriv knizhkoviy іnternet-magazin.

9
ROZDІL 1.
OG LYaD KNIZhKOVIH VEB-RESURSІV
1.1. Analіz zagalnoї situatsії v galuzі
U nayblizhchі roki pіvtora ytime protses nakopichennya avtorskih prav, і koli tse
zavershitsya, obsyag rinku elektronnih knig pochne іntensivno rosti shchorіchno. Cherez
deyakiy chas protses spovіlnitsya, ale rokіv cherez desyat elektronnі knigi mіtsno
zaymut 10-15% vsogo knizhkovogo rinku. Yakshcho govoriti pro rinok elektronnih knig,
a tochnіshe, tekstіv, to varto mati na uvazі, shcho v tse ponyattya vhodyat і bezposeredno
pristroї dlya chitannya, і servіsi z torgіvlі elektronnimi knigami u viglyadі faylіv, і
servіsi "druku na vimogu". Shcho stosuєtsya ukraїnskogo rinku, vіn bude rozvivatisya
tіlki v simbіozі z rinkom pristroїv dlya chitannya elektronnih knig («rіderіv»), pri
tsomu «rіderi» povinnі nadavati koristuvacham mozhlivіst legko skachuvati kontent.
Poki shcho rinok pristroїv dlya chitannya elektronnih knig spravlyaє ukray slabke
vrazhennya.
Vrahovuyuchi visoku potrebu і dinamіku zrostannya rinku prognozuєtsya zbіlshennya
rinku elektronnih knig v Ukraїnі v 2,3-2,5 razi shchoroku. Slіd zaznachiti, shcho prichinoyu
rіzkogo zrostannya stanut yak prirodnі rinkovі faktori, u tomu chislі, makroekonomіchnі і
aktivnіst virobnikіv, tak і zmіna strukturi popitu. Chitannya elektronnih knig – odne
z naypopulyarnіshih dodatkіv dlya mobіlnih pristroїv, sered koristuvachіv WID chitannya
stіyko zaymaє pozitsіyu v pershіy trіytsі naybіlsh vazhlivih zavdan.
Osnovnimi trendami, shcho viznachayut rozvitok sektora, nastupnі:
Zrostannya іnteresu do segmentu elektronnih knig v tsіlomu (іnteres z boku pokuptsіv,
reklama vigotovlyuvachіv knig, zastosuvannya pristroїv chitannya elektronnih knig v
osvіtnіh ustanovah, dії Apple, shcho propaguє iPad і t. D.);
Znizhennya serednoї tsіni і masove podolannya psihologіchno vazhlivogo poroga, shcho
obumovlyuєtsya yak prirodnoї erozієyu tsіn, tak і zrostannyam populyarnostі byudzhetnih
modeley elektronnih knig z formatom ekranu 5 dyuym;
Znachushche zbіlshennya rіvnya konkurentsії, poyava novih gravtsіv і modeley z novimi

10
tehnologіchnimi vlastivostyami і funktsіyami. Peredbachaєtsya do 201 7 roku tsіna
pristroїv dlya chitannya elektronnih knig opustitsya, shcho nayіmovіrnіshe prizvede do
zrostannya prodazhіv elektronnih knig v Іnternetі.
1.2. Oglyad ta analіz konkurentіv v galuzі knizhkovih іnternet-magazinah
Na daniy moment na rinku elektronnoї lіteraturi іsnuyut nastupnі konkurenti:
Knizhkovі sotsіalnі merezhі, za otsіnkami ekspertіv naybіlsh populyarnih 4: ImhoNet,
LiveLib, my-lib, ru.reader2 – vsіm brakuє kompleksnoї іntegratsії mozhlivostey.
Іnternet-magazini elektronnih і paperovih knig (naybіlsh populyarnі: Litres Web-
kniga, ozon, context / ebook – obmezhenіst sotsіalnih mozhlivostey, poshuku, nezruchnіst
strukturi servіsu)
Pіratskі Іnternet-portali (knigaluby /, knigka / – sogodnі vedetsya aktivna
borotba z pіratskimi saytami podіbnogo rodu)
Knizhkovі magazini
– Іnternet magazini – pryamі konkurenti, zaymayutsya torgіvleyu elektronnih versіy
knig, ale volodіyut obmezhenim funktsіonalom. U nih slabo realіzovana otsіnka knig, yak
pravilo, nemaє mozhlivostі prochitati vіdguki chitachіv pro knigu і poprositi
rekomendatsіy.
– Knizhkovі sotsіalnі merezhі – potentsіynі konkurenti, v nih yaskravo osvіtlenі
knigi, realіzovana mozhlivіst spіlkuvatisya z druzyami ta rekomenduvati odin odnomu
knigi, stvoryuvati fan-klubi і spіlkuvatisya z avtorami. Mozhlivіst pokupki knig ne
realіzovana, yak pravilo, koshtuyut reklamnі posilannya na magazini paperovih knig.
– Pіratskі іnternet bіblіoteki – strimuyuchі konkurenti, v nih u velikomu obsyazі
predstavlenі knigi rіznih tematik. Yak pravilo, yakіst knig serednє, format Djvu abo
pdf skanovaniy. Na saytah roztashovuєtsya bezlіch dratіvlivoyu reklami, shcho ne
vіdnositsya do knizhkovoї tematiki. Їh plyusom є bezkoshtovnіst, groshі vlasniki
portalіv otrimuyut z reklami.
Sered rozglyanutih grup konkurentіv naybіlsh vіdomimi є:
Knizhkovі sotsіalnі merezhі: imhonet, livelib, bookmix, livelib, my-lib;

11
Іnternet magazini elektronnih knig: litres, web-kniga,uniquebook,context,ozon ;
Pіratskі knizhkovі portali: knigka, probiznes, zbooks, knigaluby, bigseller;
Knizhkovі sotsіalnі merezhі є potentsіynimi konkurentami dlya stvoryuvanogo servіsu.
Sotsіalnі merezhі volodіyut velikimi klієntskimi bazami, і їm nіchogo ne zavazhaє
viyti na rinok torgіvlі elektronnimi versіyami knig. Velika chastina sotsіalnih
merezh mayut shozhiy funktsіonal і lishe nevelikimi osoblivostyami voni
vіdrіznyayutsya odin vіd odnogo. Rozglyanemo naybіlsh vіdomі z nih dokladnіshe:
ImhoNet spochatku stvoryuvavsya yak portal amatorіv hudozhnoї lіteraturi. V daniy chas v
bazі saytu mіstitsya bagato, obgovoryuvati і otsіnyuvati godі y knigu tsіlkom, a okremі
opovіdannya yakogos avtora nezalezhno vіd togo v yakomu zbіrniku voni mіstyatsya.
Knigi v ImhoNet otsіnyuyutsya do 10-balnoyu shkaloyu, kozhnіy otsіntsі yakoї pripisana
yakas harakteristika vіd "Gіrshe ne buvaє" do "Krashche ne buvaє". Takі reytingi
dopomagayut krashche orієntuvati v spiskah і perelіkah lіteraturi.
LiveLib volodіє odnієyu z naybіlshih koristuvatskih baz і postіyno її zbіlshuє (chomu
nemalo spriyayut konkursi z horoshimi prizami). Tse єdiniy proekt, u yakogo є іnvestor.
BookMix – shche odna sotsіalna merezha, shcho stoїt na ryadu z іnshimi. Analog spіlnot
ImhoNet, ale zrobleniy sayt bіlsh zruchno, spiski "Prochitav" і "hochu prochitati",
retsenzії ta vіdguki.
Sered іnshih mozhna vidіliti knizhkoviy proekt X-Libris. Vіn z'yavivsya v lyutomu
2007 і pratsyuє za printsipom agregatorіv sotsіalnih novin. Koristuvach dodaє knigi, їh
opisu, retsenzії, posilannya na elektronnі versії і vse, shcho vvazhatimut za potrіbne, a
spіlnota vzhe golosuє «spodobalosya / ne spodobalosya» і takim chinom regulyuє reyting
tієї chi іnshoї knigi.
Іnternet magazini elektronnih knig. Pochali z'yavlyatisya ob'єdnannya vlasnikіv
elektronnih bіblіotek, voni u svoyu chergu:
Zareєstruvali TOV «Lіtres» – legalniy magazin elektronnih knig
Velika chastina knig bula zakrita dlya bezkoshtovnogo skachuvannya, a na chitannya buv
vstanovleniy zahist.

12
Ukladeno bagato eksklyuzivnih dogovorіv z pismennikami, za yakimi tіlki
«Lіtres» mav pravo poshiryuvati elektronnі versії knig
«Lіtres» otrimuє knigi bezposeredno vіd avtorіv, tobto chas na skanuvannya і
rozpіznavannya ne vitrachaєtsya, avtori otrimuyut vіdrahuvannya z prodavanih na
«Lіtres» knig.
Reshta іnternet magazini elektronnih knig є partnerami «Lіtres».
Za funktsіonalnіstyu vsі іnternet magazini duzhe. Yak pravilo, prisutnіy slabkiy
dizayn, malo іnformatsії po zdobuvaєtsya knigam, vіdsutnі koristuvalnitskі otsіnki. Za
rіvnem zruchnostі vikoristannya silno prograyut knizhkovim sotsіalnih merezh.
Pіratskі knizhkovі portali є naybіlsh chastim mіstsem, de mozhna skachati
elektronnu versіyu knig, ale, yak pravilo, tam slabo strukturovanі rozdіli, vіdsutnya
zruchniy poshuk і pіdbіr. Vlasniki otrimuyut pributok tіlki vіd pokazu reklami na
saytah.
1.3. Tsіlova auditorіya proektu knizhkovogo іnternet magazinu.
Povedіnki praktichno vsіh spozhivachіv otsіnyuєtsya po etapah protsesu pokupki.
Dlya nashogo proektu tsіlkom dotsіlno vikoristovuvati analіz zhittєvogo stilyu
spozhivachіv ta yogo tsіnnostey. Harakteristika potentsіynih spozhivachіv za vіkom,
dohodu і t.d. nіchogo ochіkuvati buti ob'єktivnoyu.
Tsіnnostі buvayut personalnі (osobistі) і sotsіalnі. Sotsіalnі – viznachayut
normalna povedіnka dlya suspіlstva abo grupi lyudey, a osobistі tsіnnostі – dlya
konkretnoї lyudini.
Osobistіsnі tsіnnostі potentsіynih spozhivachіv mozhna opisati za dopomogoyu tablitsі
tsіnnostey Rokecha.
Osnovnimi tsіnnostyami potentsіynih spozhivachіv є: 1.Komfortne zhittya
2.Zahoplyuyuche zhittya 3.Svoboda 4.Nasoloda 5.Samopovaga 6.Mudrіst 7.Sotsіalne
viznannya 8.Shirota poglyadіv 9.Talant 10.Nezalezhnіst 11.Іntelekt 12.Logіka.
Viznachiti tipi spozhivachіv, yakі koristuvatimutsya nashim portalom dopomozhut

13
modelі zhittєvih stilіv spozhivachіv .
Vihodyachi z zhittєvogo stilyu vidіlyayutsya tri tipi spozhivacha:
«Aktualіzatorami» – protsvіtayuchі suchasnі lyudi, z visokimi dohodami і visokoyu
samootsіnkoyu. Pragnut samovirazhatisya rіznimi shlyahami.
«Eksperimentatori» – lyudi energіynі, entuzіasti. Shukayut vse nove, postіyno
eksperimentuyut, duzhe aktivnі.
«Samorealіzuєtsya» – zadovolenі zhittyam lyudi, yakі tsіnuyut komfort, zruchnіst,
postіynіst.
Ostatochno viznachitisya z tsіnnostyami ta orієntatsієyu spozhivacha dopomozhe model
zhittєvogo stilyu LOV , de 9 vazhlivih tsіnnostey roztashovanі v poryadku ubuvannya їh
znachushchostі: Pochuttya prinalezhnostі, samorealіzatsіya, samopovaga, zabava і zadovolennya,
buti shanovnim, teplі stosunki z іnshimi, pochuttya dosyagnennya, bezpeka, hvilyuvannya.
Za dopomogoyu modeley tsіnnostey za Rokechu і zhittєvogo stilyu spozhivachіv (V ALS і
LOV) mi mozhemo opisati zagalnimi risami nashih potentsіynih spozhivachіv:
Nashimi potentsіynimi spozhivachami є suchasnі lyudi, z aktivnoyu zhittєvoyu
pozitsієyu, yakі pragnut realіzuvati sebe v rіznih oblastyah, shcho pіdtrimuyut z
otochuyuchimi horoshі vіdnosini і tsіnuyut їhnyu dumku. Takі lyudi priymayut yak tsіlkom
samostіynі і nezalezhnі rіshennya, tak іnodі orієntuyutsya bіlshіst.
Osnovnі spozhivachі: lyudi u vіtsі 16-35 rokіv, volodіyut Іnternetom і (abo)
elektronnimi pristroyami. Slіd zaznachiti, shcho sposterіgaєtsya znachniy vpliv
spozhivacha, vіn z legkіstyu mozhe vibirati mozhlivіst pridbannya knigi (cherez pіratskі
bіblіoteki abo cherez pokupku)
Osnovnimi postachalnikami legalnoї lіteraturi є lіteraturnі agregatori,
vidavnitstva, avtori.

14
ROZDІL 2.
POSTANOVKA ZADA ChІ STVORENNYa ІNTERNET-MAGAZINU
2.1. Zmіstovna postanovka zadachі
Dane tehnіchne zavdannya poshiryuєtsya na rozrobku sistemi avtomatizovanogo
upravlіnnya knizhkovim Іnternet-magazinom. Peredbachaєtsya, shcho її budut
vikoristovuvati admіnіstrator sistemi (menedzher po prodazham) і klієnti. Dana
sistema yavlyaє soboyu spetsіalіzovaniy Web-sayt z bazoyu danih, shcho dozvolyaє, z odnogo
boku, pokuptsyam vibirati, zamovlyati і oplachuvati tovar, a z іnshogo boku – dozvolyaє
prodavtsyam zbirati і obroblyati zamovlennya pokuptsіv v avtomatizovanomu rezhimі.
Osnovnimi tsіlyami nashogo veb-resursu:
•Stati zruchnim resursom, yakiy organіzuє zruchnu robotu koristuvacha;
•Dopomogti koristovucham v zruchnomu poshuku lіteraturi ;
•Mozhlivіst vidavtsyam rozmіshchati ta prodavati lіteraturu;
Klyuchovimi mozhlivostyami saytu povinno stati:
•Poshuk lіteraturi;
•Komentuvannya lіteraturi;
•Stvorennya ta prodazh vlasnoї lіteraturi ;
•Dlya vidavtsіv ta avtorіv stvoryuvati vlasnoї galereї ;
•Rozsilka elektronnoyu pochtoyu listіv koristuvacham;
•Zvіtnіst dlya admіnіstratorіv saytu і koristuvachіv;
•Shirokiy nabіr admіnіstrativnih іnstrumentіv .
Zagalniy opis. Golovna storіnka saytu
Dlya ne zareєstrovanogo korisuvacha mozhliviy tіlkі pereglyad golovnoї storіnki,
vikorustovuvati poshuk, a takozh prodivlyatis detalnu іnformatsіyu pro lіteraturu.
Resurs bude lokalіzovaniy dlya ukraїnskoї ta rosіyskoy movi, a t akozh maє buti
zberezhena mozhlivіst dodavannya іnshih mov, v razі viniknennya potrebi
Vsі produkti podіlyayutsya na 2 tipi:
a. Zvichaynі drukovanі knizhki
b. Elektronnі knizhki
Loguvannya prohodit po іmenі logіnu. Takozh bude rozroblena mozhlivіst

15
vіdnovlennya parolyu, u vipadku yakshcho koristuvach zabuv svіy logіn abo parol vіn zavzhdi
zmozhe vіdpraviti na svoyu potstovu skrinku іnstruktsіyu shchodo zmіni parolyu.
Lіteraturnі tvori popadayut v karuselі na saytі, dlya togo shchob zbіlshiti
vіzualіzatsіyu produktіv na saytі
Kabіnet koristuvacha
Kabіnet koristuvacha maє skladatis z dvoh vkladok: osobistі danі ta pridbanі
tovari. Na vkladtsі pridbannі tovari koristuvach maє mozhlivіst prodivitis vsі
tovari shcho vіn kuplyav na saytі. Vkladka osobistі danі mіstit іnformatsіyu, shcho nadav
koristuvach pri reєstratsії і nadaє mozhlivіst її redaguvati.
Storіnka knizhok
Yak dlya elektronnoї tak і dlya drukovanї knizhki storіnka produktu bude viglyadati
odnakovo. Na storіntsі bude vіdobrazheno іnformatsіyu :
1. Avtor
2. Nazva
3. Tsіna
4. Annotatsіya
5. Knopki pokupki (dlya drukovanih) і skachati (dlya elektronnih knizhok)
Admіnіstruvannya saytu
Kabіnet admіnіstratora povinen mіstiti nastupnі funktsії:
•Mozhlivіst redaguvati Golovnu storіnku saytu;
•Deaktivovuvati oblіkovі zapisi koristuvachіv;
•Mozhlivіst dodavannya, vidalennya, redaguvati kategorії knizhok;
•Mozhlivіst dodavannya, vidalennya, redaguvati produktіv knizhok;
•Mozhlivіst dodavannya, vidalennya, redaguvati storіnki Aktsіynih propozitsіy;
•Mozhlivіst dodavannya, vidalennya, redaguvati storіnki Znizhkovih propozitsіy.
Na osnovі danoї postanovki zadachі v nastupnomu punktі sformovano spetsifіkatsіyu
vimog dlya programnogo produktu.

16
2.2. Spetsifіkatsіya vimog do іnternet magazinu “ Bookshelf”
1.1 Meta proektu
Zadacha proektu stvoriti resurs, yakiy nadavav bi mozhlivіst z odnogo boku
koristuvacham shukati ta kuplyati lіteraturu na nashomu servіsі, a z іnshogo boku
vidavtsyam, na osnovі avtorskih prav, bezposeredno rozmіshchuvati svoї tvori na prodazh
na nashomu saytі. Admіnіstratorskiy servіs, a takozh zruchnі і prostі іnterfeysi saytu
mayut sprostiti zadachі koristuvachіv v poshuku, pokuptsі, rozmіshchennі novoї lіteraturi.
2.1 Harakteristiki produktu
Osnovnimi funktsіonalnimi mozhlivostyami danogo produktu є:
•Poshuk knig;
•Pokupka drukovanih knig ;
•Pokupka і zavantazhennya elektronnih knig ;
•Mozhlivіst stvorennya profіlya vidavets;
•Mozhlivіst stvorennya profіlya koristuvach;
•Mozhlivіst stvorennya vidavtsyami vlasnih kategorіy produktіv;
•Formi zvorotnogo zv 'yazku;
•Nadannya znizhok ta aktsіynih propozitsіy ;
•Strіchka novin;
•Dodatkova vіzualіzatsіya dlya obranih knig ;
•Zvіtnіst dlya admіnіstratorіv saytu;
•Shirokiy nabіr admіnіstrativnih іnstrumentіv.
2.2 Klasi koristuvachіv ta їh harakteristiki
U sistemі peredbacheno vikoristannya 4 klas a koristuvachіv:
1.koristuvach z rollyu admіnіstrator
•Bachiti spisok vsі єї lіteraturi ta її redaguvati;
•Zmіnyuvati povіdomlennya v komentaryah;
•Vidalyati ta redaguvati oblіkovі zapisi koristuvachіv;

17
•Avtorizovuvati vidavtsіv
•Pereglyad skarg, shcho nadіslali koristuvachі.
2.koristuvach z rollyu nezalogovaniy vіdvіduvach
•Poshuk ta pereglyad lіteraturi;
3.koristuvach z rollyu zalogovaniy vіdvіduvach
•Pereglyad ta pokupka lіteraturi ;
•Komentuvannya lіteraturi;
•Stvorennya vlasnih lotіv dlya prodazhu ;
•Poshuk lіteraturi;
•Redaguvati vlasnogo oblіkovogo zapisu;
4.koristuvach z rollyu vidavets
•Bachiti spisok s voєї lіteraturi ta її redaguvati;
•Komentuvannya lіteraturi;
•Redaguvati vlasnogo oblіkovogo zapisu;
•Stvorennya vlasnih lotіv dlya prodazhі ;
•Pereglyad skarg, shcho nadіslali koristuvachі, shchodo yogo knizhok
Vіdpovіdno pri stvorennі, dodavannі novogo koristuvacha v sistemu ta redaguvannі
prav uzhe іsnuyuchih koristuvachіv v zalezhnostі vіd obranoї rolі koristuvachu bude
dostupno lishe nabіr mozhlivostey zakrіplenih za konkretnoyu rollyu. Yakshcho dlya
admіnіstratora tse budut "povnі prava" ta mozhlivіst dostupu do vsіh metadanih
sistemi і vіdobrazhennya usіh elementіv ta pіdsistem produktu, to u vipadku koristuvacha
vіdvіduvacha chi vidavtsya tse budut "obmezhenі prava".
2.3 Seredovishche funktsіonuvannya
Sayt є poduktom veborієntovanim і napisaniy na movі programuvannya PHP.
PHP tse mova stsenarіїv na storonі servera priznachenі dlya veb-rozrobki, ale takozh
vikoristovuєtsya v yakostі movi programuvannya zagalnogo priznachennya.
PHP kod mozhe buti vbudovaniy v HTML kod, abo vіn mozhe buti vikoristaniy v

18
poєdnannі z sistemami rіznih veb shablonіv, sistemi upravlіnnya veb-kontentom і veb-
platformami. PHP-kod zazvichay obroblyayutsya PHP іnterpretatora, vikonana u viglyadі
modulya v veb-serverі abo v yakostі Common Gateway Interface (CGI) vikonuvanogo faylu.
Veb-server ob'єdnuє rezultati kodu іnterpretuєtsya і vikonuєtsya RNR , yakiy mozhe
buti bud-yakogo tipu danih, vklyuchayuchi zobrazhennya, z generuєtsya veb-storіnki. PHP
kod takozh mozhe buti vikonana za dopomogoyu іnterfeysu komandnogo ryadka (CLI) і mozhe
buti vikoristaniy dlya realіzatsії avtonomnih grafіchnih dodatkіv.
3.1 Golovna storіnka
3.1.1Opis і prіoritet
Tak yak golovna storіnka є oblichchyam saytu, kozhen element maє buti funktsіonalno
zruchnim і roztashovuvatis zgіdno pravil proektuvannya GUI. Dana funktsіya maє visokiy
prіoritet.
3.1.2Poslіdovnostі dіya/vіdguk
Dlya togo shchob popasti na golovnu storіnku saytu treba v strіchtsі brauzera vvesti
http://bookshelf/
3.1.3Funktsіonalnі vimogi
oREQ-1.1: Header;
oREQ-1.2: Mozhlivіst zmіni mov;
oREQ-1.3: Іkonka korzini;
oREQ-1.4: Logotip (klіkabelniy, z perenapravlennyam na golovnu storіnku);
oREQ-1.5: Strіchka poshuku;
oREQ-1.6: Menyu zі storіnok saytu;
oREQ-1.7: Posilannya na storіnku loguvannya zareєstrovanih koristuvachіv;
oREQ-1.8: Posilannya na storіnku reєstratsії dlya ne zareєstrovanih koristuvachіv;
oREQ-1.9: Karusel dlya rozmіshchennya knizhok;

19
oREQ-1.10: Lіviy saydbar (kategorії Avtorіv) .
oREQ-1.11: Praviy saydbar (kategorії Zhanri, strіchka novin)
3.2 Kabіnet koristuvacha
3.2.1 Opis і prіoritet
Potrіbno rozrobiti kabіnet koristuvacha dlya togo shchob koristuvach mav mozhlivіst
keruvati svoїm oblіkovim zapisom. Dana funktsіya maє visokiy prіoritet.
3.2.2Poslіdovnostі dіya/vіdguk
Koristuvach natiskaє knopku “Vvіyti” і potraplyaє na storіnku loguvannya, pіslya
prohodzhennya uspіshnoї avtorizatsії, vіn potraplyaє v osobistiy kabіnet.
3.2.3Funktsіonalnі vimogi
oREQ-2.1: Іnformatsіyna storіnka oblіkovogo zapisu;
oREQ-2.2: Mozhlivіst redaguvati oblіkoviy zapis;
oREQ-2.3: Sektsіya іstorії pokupok na saytі;
3.3 Storіnka produktu knigi
3.3.1Opis і prіoritet
Dlya togo shchob koristuvach mav mozhlivіst kupuvati knigi, treba stvoriti storіnku
produktu. Dana funktsіya maє visokiy prіoritet. Dana funktsіya maє visokiy prіoritet.
3.3.2Poslіdovnostі dіya/vіdguk
Koristuvach natiskaє na lіnk knigi і potraplyaє na storіnku produtu.
3.3.3Funktsіonalnі vimogi
oREQ-3.1: Vіdobrazhennya іnformatsії pro knigu;
oREQ-3.2: Mozhlivіst dodavannya tovaru v koshik;
oREQ-3.3: Mozhlivіst skachuvannya elektronnoї knigi;
oREQ-3.4: Pereglyad korotkoї annotatsії pro knigu;
oREQ-3.5: Funktsіya podіlitis storіnkoyu knigi v sots merezhah;
oREQ-3.6: Prev'yu pershoї storіnki knigi;

20
3.4 Funktsіonal koshik
3.4.1Opis і prіoritet
Dlya togo shchob zabezpechiti robotu knigarnі yak magazinu koristuvach povinen mati
mozhlivіst vіdvіdati storіnku Koshik. Dana funktsіya maє visokiy prіoritet.
3.4.2Poslіdovnostі dіya/vіdguk
Koristuvach maє dodati bud-yakіy tovar u koshik, pіslya togo nazhati na іkonku Koshik
u header saytu.
3.4.3Funktsіonalnі vimogi
oREQ-4.1: Vіdobrazhati tovar, tsіnu ta kіlkіst;
oREQ-4.2: Mozhlivіst redaguvannya ta vidalennya;
oREQ-4.3: Oformlennya zamovlennya;
3.5 Admіnіstruvannya saytu
3.5.1Opis і prіoritet
Dlya togo shchob zabezpechiti admіnіstruvannya ta moderatsіyu saytu potrіbno rozrobiti
admіnіstrativnu panel. Prіoritet – visokiy.
3.5.2Poslіdovnostі dіya/vіdguk
Koristuvach z pravami «admіnіstrator» maє pereyti za posilannyam
http://bookshelf/manager і zaloguvatis pіd svoїm logіnom
3.5.3Funktsіonalnі vimogi
oREQ-5.1: Spisok vsіh storіnok saytu;
oREQ-5.2: Zmіnyuvati/vidalyati oblіkovі zapisi koristuvachіv;
oREQ-5.3: Redaguvannya produkti na saytі;
oREQ-5.4: Redaguvannya karuselі knizhok;
oREQ-5.5: Redaguvannya kategorії avtorіv;
oREQ-5.6: Redaguvannya kategorії zhanri;

21
4.2 Programnі іnterfeysi
Rozrobka proektu bude vikoristovuvati nastupnі tehnologії:
oPHP – serverna chastina;
oMySQL – SUBD;
oHTML 8/ CSS 3/ JS/ JQuery – Klієnt;
oGIT – sistema kontrolyu versіy;
oLog4J – loguvannya;
oGoogle-Gson – json serіalіzatsіya java-ob’єktіv;
oApache – zasіb zbіrki proektu;
Vimogi zovnіshnіh іnterfeysіv
1.Adaptovanіst:
•sumіsnim z potrebami ta mozhlivostyami koristuvacha;
•zabezpechuvati prostotu perehodu vіd vikonannya odnієї funktsії do іnshoї;
•zabezpechuvati koristuvacha na visokomu rіvnі vkazіvkami stosovno yogo
mozhlivih dіy, a takozh generuvati nalezhniy zvorotniy zvyazok na yogo
zapiti;
•nadavati koristuvachu mozhlivіst vіdchuvati sebe povnopravnim kerіvnikom
situatsії pri rozv’yazannі vsіh tipіv zadach, tobto, zabezpechuvati yogo vsієyu
neobhіdnoyu іnformatsієyu;
•koristuvach povinen buti vpevnenim, shcho vіn sam rozv’yazuє postavlenu zadachu;
•zabezpechuvati koristuvacha rіznimi, vzaєmnodopovnyuyuchimi formami
predstavlennya rezultatіv v zalezhnostі vіd tipu zapitu abo vіd harakteru
otrimanogo rіshennya;
•vrahovuvati osoblivostі koristuvachіv rіznih rіvnіv;
2.Dostatnіst іnterfeysa:

22
•dopustimі zapiti koristuvacha povinnі buti chіtkimi dlya koristuvachіv vsіh
rіvnіv;
•reaktsіya sistemi na vsі tipi zapitіv takozh povinna buti odno-znachnoyu і
zrozumіloyu і, po mozhlivostі, prostoyu.
3.Druzhnіst іnterfeysu:
Tse maksimalna prostota yogo vikoristannya і gotovnіst v povnіy mіrі
zadovolniti zapiti koristuvacha.
4.Gnuchkіst іnterfeysu:
•mozhlivіst adaptuvannya do rozv’yazannya konkretnoї zadachі.
•іnterfeys ne povinen buti perevantazheniy detalyami shchodo predstavlennya
rozv’yazku postavlenoї zadachі koristuvach mozhe ne ohopiti vsіh podrobits
•vіn ne povinen mіstiti zayvih dekorativnih detaley, yakі vіdvolіkayut vіd
golovnoї zadachі.
5.1 Vimogi produktivnostі
Veb-resurs maє buti optimіzovaniy pіd robotu brauzera Chrome
5.2 Vimogi bezpeki
Za dlya zberezhennya personalnih danih koristuvachіv sistema maє buti zahishchenna
vіd vzlamіv. Vsya іnformatsіya shchodo pokupok v іnternet magazinі maє zberіgatis
vіdpovіdno do zberezhennya personalnih danih. Vіdpovіdno vsі parolі, a takozh logі
tranzaaktsіy maє buti heshovanim.
5.3 Atributi yakostі programnogo produktu
Produkt maє mati takі atributi yak zruchnіst, a takozh nadіyna robota іnternet
resursu.
6. Іnshі vimogi
Mozhlivіst lokalіzatsії saytu

23
4.3 Komunіkatsіynі іnterfeysi
Dlya roboti veb-saytu potrіbno vikoristovuvati protokoli peredachі danih HTTP
2.3. Vibіr tehnologіv ta іnstrumentіv
MODX є vіlnim, vіdkritim vihіdnim kodom sistema upravlіnnya kontentom і veb-
dodatkіv dlya publіkatsії kontentu na vsesvіtnіy pavutinі і іntranet. MODX pіd
lіtsenzієyu GPL, napisano na movі programuvannya PHP, і pіdtrimuє MySQL і Microsoft
SQL Server v yakostі bazi danih. Vіn buv nagorodzheniy nayperspektivnіshoyu sistemoyu
upravlіnnya kontentom z vіdkritim vihіdnim Packt Publishing v 2007 MODX dozvolyaє
povnіstyu segregatsії kontentu (zvichayniy HTML), zovnіshnіy viglyad і povedіnku
(sumіsnih zі standartami CSS і JavaScript) і logіki (PHP snіpetіv).
Dodatkovі mozhlivostі MODx vklyuchayut:
•Grafіchniy veb-іnstalyator.
•Pіdtrimuє PHP 5.1.1 і vishche.
•Pіdtrimuє WYSIWYG tekstovі redaktori.
•Kros-brauzerniy і kros-platformniy, vklyuchayuchi Firefox, Safari і Internet
Explorer na Windows, Mac OS X (Firefox і Safari), і Linux (Firefox).
•Mozhe buti vstanovleniy pіd IIS, Apache, Lighttpd, Gayavatu, Cherokee, Nginx і
veb-serverіv Zeus.
•Pіdtrimuє bud-yaku bіblіoteku Ajax, v tomu chislі JQuery, MooTools, ExtJS, і
Prototype.
•Rekursivniy analіzator dlya vkladenih funktsіonalnostі.
•Povniy kontrol vsіh metadanih ta URL strukturi dlya poshukovoї optimіzatsії

24
(SEO) tsіley.
•Ob'єktno-orієntovanim, MVC sumіsniy kod yadra.
•Dozvola na osnovі roley dlya menedzhera.
•Mozhlivіst nalashtuvannya dispetchera.
•Mozhlivіst ustanovki Dodatkіv menedzherom.
•Іntegratsіya elektronnoї komertsії za dopomogoyu Foxy koshik.
Vikoristannya JSON dlya obmіnu danimi
JSON є vіdkritim standartom. Format, yakiy vikoristovuє lyudina-yakogo chitayut
tekst dlya peredachі ob'єktіv danih, shcho skladayutsya z par atribut-znachen. Tse naybіlsh
poshireniy format danih, yakiy vikoristovuєtsya dlya asinhronnoї brauzer-server
zv'yazku, yakiy vikoristovuєtsya AJAX.
JSON tse format danih zalezhit vіd movi. Tse vіdbuvaєtsya vіd JavaScript, ale teper
kod dlya generatsії і analіzu іnformatsії JSON-format dostupniy na bagatoh movah
programuvannya. Ofіtsіyniy tip іnternet-ZMІ dlya JSON є zastosuvannya / JSON.
Rozshirennya іmenі faylu JSON є .json.
Vibіr veb servera
HTTP-server Apache є naybіlsh shiroko vikoristovuvanim PO veb-servera v svіtі.
Spochatku na osnovі servera NCSA HTTPD, rozvitok Apache pochalosya na pochatku 1995.
Apache graє klyuchovu rol v pochatkoviy zrostannya Vsesvіtnoї pavutini.
Apache rozroblyaєtsya і pіdtrimuєtsya vіdkritim spіvtovaristvom rozrobnikіv pіd
egіdoyu Apache Software Foundation. Naychastіshe vikoristovuєtsya na Unix-podіbnih
sistemah (zazvichay Linux), programne zabezpechennya є dlya shirokogo spektra
operatsіynih sistem, vklyuchayuchi eComStation, Microsoft Windows, NetWare, OpenVMS,
OS / 2, і FOP. Vipushcheniy pіd lіtsenzієyu Apache, Apache є vіlnim і vіdkritim
vihіdnim kodom.

25
Stanom na listopad 2015 roku, Apache vikoristovuє 50% vsіh aktivnih saytіv і 37%
top-serverіv u vsіh oblastyah.
Apache pіdtrimuє bezlіch funktsіy, bagato realіzovanih u viglyadі skompіlovanih
modulіv, yakі rozshiryuyut funktsіonalnіst yadra. Voni mozhut varіyuvatisya vіd
servernogo pіdtrimki movi programuvannya do shem autentifіkatsії. Deyakі іnterfeysi
spіlnoї movi pіdtrimuyut Perl, Python, Tcl і PHP. Populyarnі modulі autentifіkatsії
vklyuchayut mod_access, mod_auth, mod_digest і mod_auth_digest, nastupnik mod_digest.
Zrazok Іnshі osoblivostі vklyuchayut Secure Sockets Layer і Transport Layer Security
pіdtrimki (mod_ssl), modul proksі (mod_proxy), modul URL perepisuvannya
(mod_rewrite), priznachenі dlya koristuvacha fayli zhurnalіv (mod_log_config) і
pіdtrimku fіltratsії (mod_include і mod_ext_filter).
Populyarnі metodi stisnennya na Apache vklyuchayut zovnіshnіy modul rozshirennya,
mod_gzip, realіzovaniy, shchob dopomogti zі zmenshennyam rozmіru Veb-storіnki pіd
HTTP. Zhurnali Apache mozhut buti proanalіzovanі za dopomogoyu veb-brauzera takі yak
AWStats / W3Perl.
Apache mozhe nalashtovuvati povіdomlennya pro pomilki, SUBD na osnovі bazi
danih autentifіkatsії, ta uzgodzhennya zmіstu. Vіn takozh pіdtrimuє kіlka grafіchnih
koristuvalnitskih іnterfeysіv.
Vіn pіdtrimuє autentifіkatsіyu za parolem ta autentifіkatsіya tsifrovogo sertifіkatu.
Oskіlki vihіdniy kod znahoditsya u vіlnomu dostupі, kozhen mozhe adaptuvati server
dlya konkretnih potreb, і є velika publіchna bіblіoteka Apache.
Proekt Apache HTTP Server є zusillyam spіlnoї rozrobki programnogo
zabezpechennya spryamovanі na stvorennya nadіynoї, komertsіynogo klasu,
bagatofunktsіonalniy і vіlno dostupnі realіzatsіyu vihіdnogo kodu servera HTTP. Tsey
proekt spіlno upravlyaєtsya grupoyu dobrovoltsіv roztashovanih po vsomu svіtu,
vikoristovuyuchi Іnternet.

26
R ozdіl 3.
PROEKTUVANNYa TA PROGRAMNA REALІZATsІYa ІNTERNET KNIGARNІ
“Bookshelf”
3.1. Vikoristanі shabloni proektuvannya
Dlya proektu bulo obrano shablon MVC. Model-View-Control (MVC) shablon,
spochatku sformulovana v kіntsі 1970-h, є zrazkom arhіtekturi programnogo
zabezpechennya pobudovaniy na osnovі zberezhennya predstavlennya danih okremo vіd
metodіv, yakі vzaєmodіyut z danimi. U teorії, dobre rozvinena sistema MVC dozvolyaє
front-end rozrobniku і back-end rozrobniku pratsyuvati v tіy samіy sistemі odnochasno.
MVC bula spochatku rozroblena dlya personalnih komp'yuterіv, zgodom bula
adaptovana і shiroko vikoristovuєtsya veb-rozrobnikami. Tse stimulyuє rozvitok
modulnih sistem, dozvolyayuchi rozrobnikam shvidko onovlyuvati, dodavati abo navіt
vidaliti funktsіonalnіst.
Nazva paternu є zіstavlennya troh osnovnih chastin: Model, Vid і kontroler.
Vіzualne predstavlennya

27

Zobrazhennya pokazuє odin maket potoku danih і yak pratsyuє spіvvіdnoshennya mіzh
kozhnim komponentom.
Model tse statichnі dannі, shcho vikoristovuyutsya dlya dizaynu saytu. Vona povinenna
zabezpechuvati dostup do danih, yakі budut rozglyadatisya, abo zіbranі y zapisanі, і є
spoluchnoyu lankoyu mіzh View komponentom і komponentom Controller v zagalnіy
strukturі.
Odnim z vazhlivih aspektіv modelі є te, shcho tse tehnіchno "slіpiy" – ne maє nіyakogo
zv'yazku abo znannya togo, shcho vіdbuvaєtsya z danimi, koli voni peredaєtsya cherez View
abo Controller. Model ne shukaє dannі v іnshih komponentah. Її єdina meta polyagaє v
obrobtsі danih , shcho peredayutsya z іnshih chastinah.
Model, odnak, ne mozhe prosto buti pіdvedenі v yakostі bazi danih, abo shlyuz v іnshu
sistemu, yaka obroblyaє protses peredachі danih. Model povinna vistupati v yakostі
vorotarya do samih danih, ne stavlyachi pitan, ale priymayuchi vsі zapiti, yakі ydut
svoєyu chergoyu. Naychastіshe naybіlsh skladnoyu chastinoyu sistemi MVC komponent
Model takozh vershina vsієї sistemi, tak yak bez nogo ne іsnuє zv'yazok mіzh kontrolerom
і vidom.
View tse danі, yakі zapituyutsya vіd modelі, rozglyadaєtsya і yogo kіntseviy viznachaєtsya
rezultat . Traditsіyno v veb-dodatkah, stvorenih z vikoristannyam MVC, View є
chastinoyu sistemi, de formuєtsya і vіdobrazhaєtsya HTML. View takozh obroblyuє
zapiti z boku koristuvacha, yakі potіm vivodit na vzaєmodіyu z kontrolerom. Osnovnim
prikladom tsogo є knopka , koli koristuvach natiskaє і zapuskaє dіyu v kontrolerі.
Vazhlivo takozh pam'yatati, shcho chastkoviy vid nіkoli ne daєtsya danimi kontrolera.
Nemaє pryamogo zv'yazku mіzh vidom і kontrolerom bez modelі mіzh nimi.
Controller, zavdannya yogo polyagaє v obrobtsі danih, yakі koristuvach vvodit abo podaє,
і onovlyuvati modelі vіdpovіdno. Controller bez vzaєmodії z koristuvachem ne maє meti.
Controller mozhe buti zbirachem іnformatsії, yakiy potіm peredaє yogo na modelі, yakiy
bude organіzovaniy dlya zberіgannya, і ne mіstit bud-yakoї logіki. Kontroler takozh

28
pіdklyuchaєtsya tіlki do odnogo View і Model, shcho robit yogo sistemu potoku danih v
odnu storonu.
Controller otrimuє zavdannya dlya vikonannya, koli koristuvach vzaєmodіє z View і shcho
kozhna funktsіya kontrolera є trigerom.
3.2. Proektuvannya bazi danih ta osnovnih klasіv
Dlya zobrazhennya modelі іnformatsіynoї sistemi knizhkovogo veb-portalu, stvorennі
osnovnі klasi sistemi u viglyadі dіagrami klasіv (Dodatok B. Kontseptualna dіagrama
klasіv Knizhkovogo veb-portalu).
Osnovnoyu rol v robotі saytu vіdvodyatsya koristuvacham, vіdpovіdno rol
koristuvacha v bazі dannih bude mati takiy viglyad (ris **):

29
hbc
Koristuvachi budut nadіlennі pevnimi nalashtuvannyami і atributami. V bazu bulo
zakladeno takozh mozhlivostі yakі mozhut buti dodannі pіd chas dorobotok po proektu.
Vіdpovіdno tse zobrazheno (ris **):

30
Vіdpovіdno do strukturi saytu, buli vikoristannі standartnі templeyti
freymvorku MODX, vіdpovіdno tse zobrazheno tak (ris **):
Dlya roboti z templeytami, takozh bulo zakladeno strukturu bazi danih, yakі
rozroblyalis v protsesі roboti nad proektom (ris**):

31
as
3.3. Proektuvannya koristuvatskih іnterfeysіv
Golovna storіnka mіstit takі elemeti :
•header
•logotip (z lіnkom na golovnu storіnku)
•іkonka korzini
•іkonki movnogo vibіru
•poshukova strіchka
•lіviy saydbar (spisok avtorіv, shcho predstavlennі na saytі)
•praviy saydbar (zhanri, shcho predstavlennі na saytі)
•karusel verhnya (z aktualnimi tovarami)
•karusel nizhnya
•posilannya na avtorіv і їhnі tvori

32
Golovna
storіnka maє
vіdpovіdati
maketu
(ris ).

33
Forma reєstratsії zgіdno shablonu:

34
Osobistiy kabіnet zgіdno shablonu:
Storіnka kategorії avtora zgіdno shablonu:
Storіnka tovaru zgіdno shablonu:

35
Storіnka korzini zgіdno shablonu:
Storіnka kontaktіv zgіdno
shablonu:

36
Storіnka admіnіstratora zgіdno shablonu:

37
ROZDІL 4.
REALІZATsІYa TA TESTUVANNYa SISTEMI
4.1. Zvіt pro testuvannya
1. Vstup
Testuvannya funktsіonalnostі vikonuєtsya dlya perevіrki togo, shcho programne
zabezpechennya vikonuє і funktsії pravilno vіdpovіdno do proektnih spetsifіkatsіy. Pіd
chas testuvannya funktsіonalnostі mi perevіryaєmo funktsії dodatokіv: vvedennya tekstu,
funktsії menyu і ustanovku і nastroyku na lokalіzovanih mashini і t.d.
•Vstanovlennya ta nalashtuvannya na lokalіzovanih mashin, shcho pratsyuyut
lokalіzuєtsya operatsіynih sistem і lokalnih kodovih storіnok.
•Vvedennya tekstu, v tomu chislі vikoristannya rozshirenih simvolіv abo
nelatinskih.
•Osnovnі funktsії programi. obrobka ryadkіv, tekst і danі, Unicode dodatkіv abo
modulіv.
•Regіonalnі nastroyki za zamovchuvannyam.
•Tekst zvernennya (napriklad, kopіyuvannya, vstavka і redaguvannya) rozshirenih
simvolіv, spetsіalnih shriftіv і nelatinskih. Tochnі yarliki garyachih klavіsh bez bud-
yakih dublyuvannya.
Testuvannya Funktsіonalnіst perevіryaє, shcho dodatok yak і ranіshe povnіstyu
funktsіonalniy pіslya lokalіzatsії. Navіt dodatki, yakі profesіyno bagatomovniy
vіdpovіdno do direktiv gotovnostі vimagaє testuvannya funktsіonalnostі.
Testuvannya bezpeki protses napravleniy, shchob viyaviti nedolіki v bezpetsі
іnformatsіynoї sistemi, yakі zahishchayut danі. Cherez logіchnih obmezhen testuvannya
bezpeki, prohodyachi testuvannya bezpeki ne є oznakoyu togo, shcho nіyakih nedolіkіv ne іsnuє.
Tse tip nefunktsіonalnogo testuvannya.
•Testuvannya bezpeki є v osnovnomu tip testuvannya programnogo zabezpechennya, shcho

38
zrobleno, shchob perevіriti, chi є pevna programa abo produkt bezpechenim chi nі. Vіn
perevіryaє dodatok na vrazlivіst do atak.
•Tse protses, shchob viznachiti, shcho іnformatsіyna sistema zahishchaє danі і pіdtrimuє
funktsіonalnіst, yak peredbachalosya.
•Testuvannya bezpeki vikonuєtsya dlya perevіrki, chi є vitіk іnformatsії v tomu
sensі, shlyahom shifruvannya dodatki abo za dopomogoyu shirokogo spektra programnogo
zabezpechennya і tehnіchnih zasobіv і brandmauer і t.d.
•Shіst osnovnih ponyat bezpeki, yakі povinnі buti ohoplenі testuvannya bezpeki є:
konfіdentsіynіst, tsіlіsnіst, autentifіkatsіya, dostupnіst, avtorizatsії і bezvіdmovnostі.
2. Rozrobka testіv .
Dlya testuvannya proektu bulo rozrobleno ryad testіv yakі perevіryayut funktsіonalnі
vimogi, shcho opisannі v tehnіnomu zavdannі, a tak ozh perevіryayut bezpeku resursu і
zahist personalnih dannih sistemi. Testovі vipadoki skladayutsya z detalnih
krokіv, testovih danih.
2.1. Funktsіonalnі testi . Dlya etapu testuvannya bulo sproektovano 11
funktsіonalnih testіv. Tablitsya 4.1 pokazuє rozpodіl naborіv funktsіonalnih testovih
vipadkіv za varіantami vikoristannya.
Tablitsya 4.1. Rozpodіl naborіv funktsіonalnih testovih vipadkіv
Varіanti vikoristannya Testovі vipadki
Add to cart 2
Find Book 4
Book purchase 3
Book Categories 1
Author Categories 1
Zagalom 11
Dodatok D «Rezultati funktsіonalnogo testuvannya».
2.2. Testi na bezpeku . Dlya etapu testuvannya bulo sproektovano 5 testovih vipadkіv

39
bezpeki. Tablitsya 4.2 pokazuє rozpodіl naborіv testovih vipadkіv na bezpeku za
varіantami vikoristannya.
Tablitsya 4.2. Rozpodіl naborіv testovih vipadkіv na bezpeku
Varіanti vikoristannya Testovі vipadki
Not Authorized 2
Admin resources 1
HTML injection 1
SQL injection 1
Zagalom 5
Dodatok E «Rezultati testuvannya na bezpeku».
3.Funktsіonalne testuvannya . Rezultati funktsіonalnogo testuvannya navedenі v
Dodatku D «Rezultati funktsіonalnogo testuvannya».
Pіdsumok testuvannya : 11 z 11 navedenih testіv v Dodatku D proyshli uspіshno. Otzhe
funktsіonalne testuvannya rozglyadaєmo yak povnіstyu uspіshnim – 100% testovih
vipadkіv proyshli.
4.Testuvannya bezpeki . Rezultati testuvannya bezpeki navedenі v Dodatku E
«Rezultati testuvannya na bezpeku».
Pіdsumok testuvannya: 5 z 5 navedenih testіv v Dodatku E proyshli uspіshno. Otzhe
testuvannya na bezpeku rozglyadaєmo yak povnіstyu uspіshnim – 100% testovih vipadkіv
proyshli.
Vіdomі defekti: vіdsutnі
Umovi testuvannya, yakі viznavalisya uspіshnimi buli nastupnі:
Rozrobka testіv:
•Vsі zaplanovanі testovі vipadki rozrobleno;
•Pokrittya testami programnih vimog dosyagaє 100%;
•Pokrittya testami varіantіv vikoristannya dosyagaє 100%;

40
•Testuvannya:
•Vsі rozroblenі testovі vipadki vikonano;
•Vikonano testuvannya produktivnostі, vimogi produktivnostі zadovoleno;
•Vsі vnutrіshnі defekti vipravlenі і vipravlennya pіdtverdzheno.
•Vsі navedenі umovi zadovoleno, proekt vvazhaєtsya uspіshnim .
4.2. Plan vprovadzhennya
1. Vstup
Dlya zapusku proekto potrіbno viznachiti osnovnі kroki zapusku proektu u
promislovu ekspluatatsіyu. Nadati neobhіdnі rekomendatsії fdmіnіstratoram shchodo
vikoristannya proektu. Dokument bude nositi rekomendatsіyniy harakter, zamovnik maє
pravo vnositi svoї korektivi v robotі z programnogo zabezpechennya і nalashtovuvati
proekt na vlasniy rozsud, v zalezhnostі vіd neobhіdnih bіznesprotsesіv.
2. Rolі vіdpovіdalnostі
Rolі yakі peredbachayutsya planom vprovadzhennya tse:
Rozrobnik – lyudina, shcho bude zaymatisya tehnіchnimi pitannyami . Osnovna zadacha
tse pіdklyuchennya ta rozgortannya neobhіdnih modulіv proektu
Konsultant – spetsіalіst, yakiy bude zaymatis navchannyam personalu proektu
3. Chasoviy plan
Mi rozglyanemo plan vprovadzhennya dlya 2 osіb, yakі budut zaymatis suprovodom
proektu
Tablitsі 4.3. Grafіk vprovadzhennya
Nazva robіt TermіniVіdpovіdalniy

41
Proekt Bookshelf01.11.15-
20.03.16
Etap №1 "Pіdgotovchі roboti. Konvertatsіya ta perenesennya
danih"01.11.15-
20.11.15
perenos danih, perevіrka otrimanih danih Rozrobnik
Etap №2 "Rozgortannya proektu"21.11.15-
09.03.16
Roboti po rozrortannyu proektu na lokalnomu testovomu serverі Rozrobnik
Etap №3 "Navchannya koristuvachіv "10.03.16 –
12.03.16
Navchannya admіnіstratorіvKonsultant
Etap №4 "Promislova ekspluatatsіya"13.03.16 –
17.03.16
Pіdgotovka sistemi do ekspluatatsії Rozrobnik
Suprovіd pіd chas ekspluatatsіїRozrobnik,
Konsultant
Rizik neperedbachenih zmіn (rezerv chasu)18.03.16 –
20.03.16Rozrobnik,
Konsultant
4. Navchannya personalu
Dlya zapusku proektu potrіbno provesti trenіngi dlya takih tipіv koristuvachіv, yak:
Dlya uspіshnogo zapusku proetu neobhіdno provesti navchannya dlya koristuvachіv tipu
admіnіstrator
Admіnіstratori – trenіng, v yakomu bude rozglyanuto detalnі mozhlivostі
admіnіstrator, a takozh bude oznayomlenno z osnovnimi mozhlivostyami admіn panelі
proektu.
Grafіk navchannya zobrazheno v poperednomu rozdіlі.
5. Roboche seredovishche
Tak yak proekt yavlyaєtsya veb-saytom napisanim na movі programuvannya PHP, dlya
lokalnogo rozgortannya neobhіdno vstanoviti lokalniy server Apache
4.3. Plan suprovodu

42
1. Vstup
Plan suprovodu tse opis osoblivostey dlya provedennya obslugovuvannya sistemi pіd
chas ekspluatatsії. De budut rozglyanutі rekomendatsії, shchodo її suprovodu.
2. Oglyad sistemi
Proekt yavlyaє soboyu veb-aplіkatsіyu napisanu na platformі PHP. Osnovnі funktsії
sistemi:
Poshuk knig;
Pokupka elektronnih knig ;
Pokupka drukovanih knig ;
Stvorennya novih lotіv;
Nabіr admіnіstrativnih іnstrumentіv
Svorennya vlasnih profіlіv koristuvachіv
Іstorіya koshika koristuvachіv
Stvorennya kolektsіy avtorіv
3. Seredovishche suprovodu
Dlya suprovodu proektu rekomenduєtsya vikoristovuvati Sistemu Vіdslіdkovuvannya
Pomilok (Bug Tracking System).
Odin z varіantіv obrem odnu z umovno bezkoshtovnih sistem, napriklad Jira.
Jira є Bug Tracking System, rozrobleniy Atlassian. Vona zabezpechuє sistemu
stezhennya za defektami, vіdstezhennya pomilok і funktsії upravlіnnya proektami.
Zgіdno Atlassian, JIRA vikoristovuєtsya dlya vіdstezhennya problemi і upravlіnnya
proektami bіlsh 25000 klієntіv v 122 kraїnah po vsomu svіtu.
U porіvnyannі z Bugzilla, JIRA bіlsh vnutrіshno nalashtovuєtsya. Bugzilla maє odin,
fіksovaniy kіntseviy avtomat predstavlyati zhittєviy tsikl «pomilka». Vsі takі
pomilki, yak peredbachaєtsya, slіduvati tіy zhe fіksovanogo shablonu viyavlennya, remontu
і viprobuvannya. Vsі pomilki і povinnі mati odnakoviy zhittєviy tsikl. JIRA dozvolyaє
tsey avtomat mіnyati koristuvachamam, a takozh dlya rіznih klasіv pitannya, yakі neobhіdno
vіdstezhuvati, kozhen zі svoєї vlasnoї mashini. Tse robit JIRA nabagato bіlsh gnuchkim:
vіn mozhe buti vikoristaniy v yakostі bіlsh zagalnogo "vіdstezhennya problem", a ne

43
tіlki v sistemі vіdslіdkovuvannya pomilok, vіdstezhennya novih pobazhann, zavdannya
sistemnogo admіnіstratora, zavdannya Scrum abo bud-yakiy іnshiy funktsії. Shchob
uniknuti nakladnih vitrat na nastroyku JIRA dlya kozhnogo novogo tipu zavdannya,
vbudovanih konfіguratsіy, takih yak GreenHopper.
4. Protseduri suprovodu
Tipovu shemu suprovodu proektu zobrazimo na ris. 4.1.
Ris. 4.1.
Shema suprovodu sistemi
Otzhe, yak vidno z і shemi:
•Zvіtuyuchiy (Reporter) povіdomlyaє problemu v JIRA; pitannyu prisvoyuєtsya status
Open;
•Menedzher (Manager) povіdomlyaєtsya cherez JIRA pro problemu і priznachaє
zavdannya Rozrobniku (Developer); pitannya teper maє status: Inprogress, Resolved,
Closed;
•Rozrobnik mozhe prositi roz'yasnennya abo v Zvіtuyuchogo abo v Menedzhera;
pitannyu prisvoyuyut status: Open;
•Rozrobnik viznaє, shcho vіn zrozumіv sut pitannya і vzhe mozhe pochati pratsyuvati
nad nim (status Inprogress); yakshcho ne potrіbno nіyakih dіy, rozrobnik mozhe vіdznachiti,

44
yak problemu, yak virіsheno ( Resolved);
•Rozrobnik vіdznachaє pitannya, yak virіshene ( Resolved), koli robota zavershena, і
reporter і kerіvnik povіdomlyaєtsya pro tse;
Menedzher perevіryaє, chi pitannya bude virіshene. Koli vіn zadovoleniy rezultatom,
voni vіdznachayut problemu zakritoyu (Closed).
ROZDІL 5. EKONOMІChNA OTsІNKA PROEKTNOGO RІShENNYa
5.1. Ekonomіchna harakteristika proektnogo rіshennya
Spetsіalіzatsієyu іnternet-magazinu buli obranі knigi. Zaraz bagato populyarnі
romani ekranіzuyut і, na zhal, u deyakih lyudey propadaє bazhannya prochitati origіnal
іstorії. Іnshoyu problemoyu є poshirennya elektronnih knig. Ale dlya bezlіchі lyudey
zvichayna kniga vse shche є velikoyu tsіnnіstyu. Same dlya togo shchob zadovіlniti potrebi
oboh grup chitachіv і stvoreniy nash proekt.
Dlya bud-yakogo koristuvacha іnternet-magazinu golovnimi perevagami є shvidkіst
zavantazhennya і prostota navіgatsії. Na zhal, іnodі buvaє skladno rozіbratisya v
zaplutanіy ієrarhії saytu і znayti potrіbnu rіch. Shche odnim nepriєmnim yavishchem іnodі
buvaє poganiy dizayn – zanadto drіbniy tekst abo yaskravі, krichushchі kolori, vіd yakih
vtomlyuyutsya ochі.
Tomu golovnim zavdannyam є stvorennya іnternet-magazinu knizhok, u yakomu pokupets
mіg bi z legkіstyu orієntuvatisya, shvidko znahoditi potrіbniy tovar і kupuvati yogo.
Veliku uvagu slіd pridіliti і dizaynu. Proanalіzuvavshi dekіlka zasobіv rozrobki
vibrati optimalne. Dodatkove zavdannya – prosuvannya otrimanogo proektu v іnternetі.
Vdaliy web-sayt – tse u vishchіy mіrі efektivniy іnstrument torgіvlі – vіn zdatniy
zahoplyuvati uvagu auditorії. Yak і bud-yakiy іnshiy marketingoviy іnstrument,
zasnovaniy na printsipі bezposerednogo vіdguku, nasampered vіn povinen
zaіntriguvati vіdvіduvacha, a potіm spodvignut yogo na pevnі dії. Prote, bagato

45
іgnoruyut tsyu osoblivostі golovnoї storіnki, shcho chasto prizvodit do togo, shcho
vіdvіduvachі ne zatrimuyutsya na saytі nadovgo і zalishayut yogo, led zayshovshi. Takі
web-sayti, nehay navіt mіstyat іnodі velicheznі kіlkіst korisnih porad і statey,
praktichno nіkoli ne dosyagayut peredbachuvanogo rіvnya vіdvіduvanostі, ne kazhuchi vzhe
pro prodazhі.
Zrobivshi lishe kіlka zmіn, prostiy web-sayt mozhe peretvoritisya na bіlsh
nadіyniy і efektivniy іnstrument. Vazhlivo pam'yatati, shcho den u den na potentsіynih
klієntіv obrushuєtsya potіk іnformatsії і rіznih reklamnih povіdomlen, і shcho v planі
zavoyuvannya їhnoї uvagi іsnuє granichno zhorstka konkurentsіya. Web-sayt, zdatniy
privernuti uvagu і viklikati tsіkavіst, sponukaє klієntіv ne tіlki pereglyanuti
zalishilisya storіnki і zrobiti pokupki, ale і znovu vіdvіdati yogo cherez deyakiy chas, a
takozh rekomenduvati svoїm druzyam і znayomim.
Po-pershe, spisok tovarіv, shcho perebuvayut na skladі. Tak yak onlaynoviy
«prilavok» yak pravilo, priv'yazaniy do sistemi avtomatizatsії yakogo-nebud
pіdpriєmstva, to tsey spisok mіstit tі zh virobi, shcho є u prodazhu і v zvichaynih (ne
vіrtualnі) magazinah. Vmіst skladu predstavlyaєtsya zazvichay u viglyadі ієrarhіchnoї
derevopodіbnoї strukturi, bazovimi elementami yakoї є grupi tovarіv. Klatsnuvshi
misheyu na grupі, vona rozgortaєtsya, vіdkrivayuchi spisok pіdgrup abo konkretnih
virobіv pevnogo tipu. Іnodі pokupets mozhe podivitisya kartinku іz zobrazhennyam tovaru
і yogo harakteristiki, a takozh dodati yogo v svіy koshik.
Napovnivshi koshik, klієnt vіddaє komandu «Vikonati zamovlennya» і vibiraє zruchnu
dlya nogo formu oplati. Yakshcho vіn zdіysnyuє pokupku v magazinі vpershe, to yogo
zazvichay prosyat vkazati deyakі vіdomostі pro sebe – іm'ya, telefon, adresa ta іn.
Korporativniy pokupets povіdomlyaє nazva pіdpriєmstva, nomer rozrahunkovogo
rahunku, іm'ya ta telefon kontaktnoї osobi. Na tsomu etapі pokuptsevі prisvoyuєtsya
pevniy іdentifіkatsіyniy kod. Tse robitsya dlya togo, shchob koli vіn zayde v magazin v
nastupniy raz, vsyu zaznachenu vishche іnformatsіyu mozhna bude ne vvoditi – dosit vkazati
svіy kod. Dalі zdіysnyuєtsya rozrahunok і bezposerednya peredacha tovaru klієntu.

46
Іsnuyut rіznomanіtnі formi oplati: za gotіvkoviy rozrahunok kur'єru pri dostavtsі,
za bezgotіvkovim rozrahunkom (dlya organіzatsіy), bankіvskim perekazom, elektronnі
platezhі, oplata pіslyaplatoyu abo poshtovim perekazom.
Bar'єri dlya vhodu na rinok neznachnі, perevazhno іnformatsіynі ta pravovі (zv'yazki z
agregatorami, volodіnnya znannyami pro servіs і yogo osoblivostі). Velikih fіnansovih
vkladen ne potrіbno. Produktsіya (posluga) na rinku slabodіfferentsіrovanna.
Rozshirennya asortimentu vіdbuvaєtsya za rahunok novoї otsifrovanoї lіteraturi.
Іntensivnіst konkurentsії nizka, t ak yak ne provoditsya reklamnih kampanіy,
praktichno nemaє brendіv і borotba vedetsya tіlki na rіvnі spriynyattya lyudey
(produktsіya ne maє іstotnih vіdmіnnostey za asortimentom і tsіnoyu).
5.2. Rozrahunok vitrat na rozrobku іntelektualnoї іnformatsіynoї sistem
1) Vitrati na rozrobku і vprovadzhennya programnogo zasobu (K) viznachayutsya yak:
Kzag = K1 + K2, (5.1)
de K1 – vitrati na rozrobku programnogo zasobu, grn.;
K2 – vitrati na vіdlagodzhennya і doslіdnu ekspluatatsіyu programnogo zasobu na
EOM, grn.
Vitrati na rozrobku programnogo zasobu vklyuchayut v sebe:
vitrati na oplatu pratsі rozrobnikіv (Vop);
єdiniy sotsіalniy vnesok ( V so );
vartіst dodatkovih virobіv, shcho zakupovuyutsya ( Vd);
transportno-zagotіvelnі vitrati ( Bmp );
vitrati na pridbannya spetsobladnannya ( Bso );
nakladnі vitrati ( Bn);
іnshі vitrati (Bіn).
Dlya provedennya rozrahunkіv vitrat na oplatu pratsі neobhіdno viznachiti kategorії
pratsіvnikіv, yakі priymayut uchast v protsesі proektuvannya, їh chiselnіst,
serednodennu zarobіtnu platu spetsіalіsta vіdpovіdnoї kategorії ta trudomіstkіst robіt
u lyudino-dnyah (lyudino-godinah).
Serednodenna zarobіtna plata і-go rozrobnika ( ZPDі) obchislyuєtsya za
formuloyu:
ZPDі=ZPі
Fm (5.2)

47
de ZPі- osnovna mіsyachna zarobіtna plata rozrobnika і-oї spetsіalnostі, grn.;
Fm – mіsyachniy fond robochogo chasu, dnіv.
U proektі bere uchast 2 pratsіvnikіv:
-Rozrobnik іnterfeysu koristuvacha – 8000 grn/mіs;
-Rozrobnik logіchnoї chastini– 9000 grn / mіs;
Oskіlki proekt realіzovuvavsya v grudnі 2015 roku, to kіlkіst robochih dnіv 22, a
pri 40 godinnomu robochomu tizhdnі tse 176 godin.
Trudomistkist robit nad proektom stanovit 14 lyudino-dniv dlya іnzhenera-
proektuvalnika ta 18 lyudino-dniv dlya іnzhenera-konstruktora.
Denna zarobіtna plata rozrobnika іnterfeysu koristuvacha :
ZPDІ=9000/22=409,0 grn.
Denna zarobіtna plata rozrobnika logіchnoї chastini :
ZPDІ=7000/22=378,2 grn.
Rozrahunok vitrat na oplatu pratsі usіh rozrobnikіv proektu obchislyuєmo za
formuloyu: VOP=∑
і=1N
ni⋅ti⋅ZPDi(5.3)
de ni – chiselnіst rozrobnikіv proektu і-oї spetsіalnostі  osіb;
ti – chas, vitracheniy na rozrobku proektu pratsіvnikom і-oї spetsіalnostі, dnі;
ZPDі– denna zarobіtna plata rozrobnika і-oї spetsіalnostі, grn.;
VOP= 1 ∙ 14 ∙ 409 + 1 ∙ 18 ∙ 378.2= 12533.6 grn.
Rozrahunok vitrat na oplatu pratsі rozrobnikіv zvoditsya u tabl. 5.1.
Tablitsya 5.1
Rozrahunok vitrat na oplatu pratsі
Spetsіalnіst
rozrobnikaKіlkіst
rozrobnikіv,
chol.Chas
roboti, dnіDenna zarobіtna
plata rozrobnika,
grn.Vitrati
na oplatu
pratsі, grn.
1. Rozrobnik
іnterfeysu
koristuvacha1 14409 5726
2. Rozrobnik
logіchnoї1 18378.2 6807

48
chastini
Vsogo: 12533.6
2) Vitrati na oplatu pratsі pratsіvnikam tyagnut za soboyu dodatkovі zobov'yazannya
pіdpriєmstva po splatі ЄSV V so .
Dlya robotodavtsіv stavki єdinogo sotsіalnogo vnesku vstanovlyuyutsya u vіdsotkah
do bazi narahuvannya tsogo vnesku vіdpovіdno do klasіv profesіynogo riziku
virobnitstva. Dіyalnіst pіdpriєmstva vіdnositsya do 2 klasu profesіynogo riziku,
vіdpovіdno do yakogo stavka 36,77% ;
Sumarnі vitrati na zbori fondi stanovlyat:
Vso= 12533.6 * 0,3677 = 4608.6grn.
3) Vitrati na dodatkovі virobi, shcho zakupovuyutsya (Vd) (papіr, diski toshcho)
viznachayutsya za їhnіmi faktichnimi tsіnami z vrahuvannyam naymenuvannya,
nomenklaturi ta neobhіdnoї їh kіlkostі v proektі. Vihіdnі danі ta rezultati
rozrahunkіv oformlyayutsya u tabl. 5.2.
Rozrahunok vitrat na kupovanі virobi
Naymenuva
nnya
kupovanih
virobіvMarka,
tipKіlk
іst na
rozrobku,
sht.Tsіna
za
odinitsyu,
grn.Su
ma
vitrat,
grn.Suma vitrat z
urahuvannyam transportno-
zagotіvelnih vitrat, grn.
PapіrCAPTAI
N Universal
(80) A4,
500l167,567,
574,5
Vs
ogo74,05
4) Vitrati na pridbannya spetsobladnannya (Vso) dlya provedennya eksperimentalnih
robіt rozrahovuyutsya v tomu vipadku, koli dlya rozrobki ta vprovadzhennya proektnogo
rіshennya neobhіdne pridbannya dodatkovih tehnіchnih zasobіv: akumulyatori ta zaryadniy
pristrіy.

49
Vartіst spetsobladnannya dlya vikonannya proektu viznachaєtsya na osnovі
spetsifіkatsії v їh potrebі ta faktichnih tsіn z urahuvannyam zagotіvelnih vitrat. Vihіdnі
danі ta rezultati rozrahunkіv zvodyatsya u tabl. 5.3.
Naymenuvan
nya obladnannyaMarka, tipKіlkіst
na proekt,
sht.Tsіna za
odinitsyu, grn.Suma vitrat z
urahuvannyam transportno-
zagotіvelnih vitrat, grn.
1.Noutbuk Lenovo
g520-15210550 12534
2.Server HP
DL360G5 11050 1132.5
Vsogo 26200.5
Tablitsya 5.3 Rozrahunok vartostі spetsobladnannya
5)Nakladni vitrati(B n) proektnih organizatsiy peredbachayut vitrati na upravlinnya,
zagalnogospodarski, nevirobnichi vitrati. Voni stanovlyat 20-30% vitrat na oplatu
pratsi. Rozrahovuєmo nakladni vitrati:
Bn = 12533.6 ·0,21 = 2632,1grn.
6)Inshi vitrati (B in) — tse vitrati, yaki ne vrahovani v poperednih stattyah vitrat. Їh
rozrahovuyut za vstanovlenimi vidsotkami do vitrat na oplatu pratsi (8%).
Bin = 12533.6·0,08 = 1002.6 grn
7) Vitrati na rozrobku proektnogo rіshennya obchislyuєmo za formuloyu:
K1=Vop+Vf+Vd+Vso+Vіn+Vn
K1 = 47056.1grn.
8) Vitrati na vіdlagodzhennya і doslіdnu ekspluatatsіyu sistemi viznachaєmo zgіdno
formuli:
K2=Sm.g.⋅tvіd(5.5)
de Sm.g.– vartіst odnієї godini roboti PK, grn./god.

50
tvіd – kіlkіst godin roboti PK na vіdlagodzhennya programi, god.
Pri roboti PK spozhivaє 0,035 KVt/god., tarif na elektroenergiyu stanovit 0, 456
grn., takim chinom vartist odniєї godini roboti PK stanovit 0,016 grn.
tvіd = 8 ∙ (14 + 18) = 256 godin
K2 = 0,016 ∙ 256 = 4,1 grn.
Rezultati rozrahunkіv zvodyatsya u tabl. 5.4.
Koshtoris vitrat na rozrobku proektnogo rіshennya
Naymenuvannya elementіv vitratSuma
vitrat, grn.
Vitrati na rozrobku proektnogo rіshennya, u t.ch.:
vitrati na oplatu pratsі 12533.6
vіdrahuvannya u spetsіalnі derzhavnі fondi 4608.6
vitrati na dodatkovі virobi, shcho zakupovuyutsya 74,05
vitrati na pridbannya spetsobladnannya 26200.5
nakladnі vitrati 2632.1
іnshі vitrati 1002.6
Vitrati na vіdlagodzhennya і doslіdnu ekspluatatsіyu
sistemi4,1
Vsogo 47056.1
5.3. Viznachennya kompleksnogo pokaznika yakostі
Kompleksniy pokaznik yakostі (Pya) viznachaєtsya shlyahom porіvnyannya pokaznikіv
yakostі proektovanoї sistemi і vibranogo analogu.
Vibіr pokaznikіv yakostі zdіysnyuєtsya ekspertnim metodom. Do osnovnoї grupi
pokaznikіv obov’yazkovo buli vklyuchenі nastupnі:
Pokazniki priznachennya
Aktualnіst
Unіversalnіst
Stupіn novizni
Pokazniki nadіynostі
•Ymovіrnіst pomilki v proektuvannі
Pokazniki bezpeki
Zahishchenіst
Patentno-pravovі pokazniki

51
Patentno-pravoviy status
Ergonomіchnі pokazniki
Legkіst ekspluatatsії
Kompleksniy pokaznik yakostі rozroblenoї matematichnoї modelі viznachaєtsya
metodom poshuku arifmetichnogo serednozvazhenogo z formuli:
PYa=∑
i=1m
Ci×qi(5.6)
de m – kіlkіst odinichnih pokaznikіv (parametrіv), priynyatih dlya otsіnki yakostі
rozroblenogo proektnogo rіshennya;
qi- koefіtsієnt vagomostі kozhnogo z parametrіv shchodo їhnogo vplivu na tehnіchniy
rіven ta yakіst proektovanoї sistemi (vstanovlyuєtsya ekspertnim shlyahom), prichomu:
∑
i=1m
qi=1,0
(5.7)
Sі – chastkovі pokazniki yakostі, viznachenі porіvnyannyam chislovih znachen
odinichnih pokaznikіv proektovanoї sistemi і analoga za formulami:
Sі=Ppri
Pai abo Sі=Pai
Ppri(5.8)
de Pprі, Paі – kіlkіsnі znachennya і-go odinichnogo pokaznika yakostі vіdpovіdno
proektovanoї sistemi і analoga.
Z poperednіh dvoh formul vibiraєtsya ta, v yakіy zbіlshennya vіdpovіdaє
pokrashchennyu pokaznika yakostі proektovanoї sistemi. Rezultati rozrahunku zvodimo v
tabl. 5.5.

52
Viznachennya kompleksnogo pokaznika yakostі proektu abo analoga
PokaznikiChislove znachennya
pokaznikіv, bali Vіdnosni
y pokaznik
yakostі, SіKoefіtsіє
nt
vagomostі, Ci
×qi
AnalogRozroblen
e proektne
rіshennyaQi
Pokazniki priznachennya
Aktualnіst 4820,10,2
Unіversalnіst 341,30,30,39
Stupіn novizni 461.50,050,07
Pokazniki nadіynostі
Ymovіrnіst pomilki v
proektuvannі691,50,40,6
Pokazniki bezpeki
Zahishchenіst 991,00,050,05
Patentno-pravovі pokazniki
Patentno-pravoviy
status101010,050,05
Ergonomіchnі pokazniki
Legkіst ekspluatatsії 7101,40,050,07
Vsogo 11,43
Otzhe, kompleksniy pokaznik yakostі dorіvnyuє:
PYa= 0,2+0,39+0,07+0,6+0,05+0,05+0,0 7 = 1.43
Otrimaniy rezultat pokazuє, shcho zastosuvannya matematichnoї modelі optimіzatsії
chutlivostі є krashchim, v porіvnyannі z analogom.

53
5.4. Viznachennya ekspluatatsіynih vitrat
Pri porіvnyannі programnih zasobіv v ekspluatatsіynі vitrati vklyuchayut vartіst
pіdgotovki danih (E1) і vartіst godin roboti PK (E2). Odnorazovі ekspluatatsіynі
vitrati viznachayutsya za formuloyu:
EP(A)=E1P(A)+E2P(A)(5.9)
de EP(A)- odnorazovі ekspluatatsіynі vitrati na proektne rіshennya (analog), grn.;
E1P(A) – vartіst pіdgotovki danih dlya ekspluatatsії proektnogo rіshennya (analogu),
grn.;
E2P(A) – vartіst mashino-godin roboti PK dlya proektnogo rіshennya (analogu), grn.
Vartіst pіdgotovki danih dlya ekspluatatsії proektnogo rіshennya (analogu) (E1)
viznachayutsya za formuloyu:
E1=∑
i=1N
ni⋅ti⋅ZPgі
(5.10)
de і – nomeri kategorіy personalu, yakі berut uchast u pіdgotovtsі danih;
ni– chiselnіst spіvrobіtnikіv і-ї kategorії, osіb;
ti– trudomіstkіst roboti spіvrobіtnikіv і-ї kategorії, osіb;
ZPgі– serednogodinna stavka robіtnika і-ї kategorії z vrahuvannyam vіdrahuvan
єdinogo sotsіalnogo vnesku, grn./god.
Serednogodinna stavka operatora viznachaєtsya za formuloyu:
ZPgі=ZPg0і(1+b)
Fg (5.11)
de ZPg0і– osnovna mіsyachna zarplata pratsіvnika і-ї kategorії, grn.;
b – koefіtsієnt, yakiy vrahovuє єdiniy sotsіalniy vnesok;
Fg – mіsyachniy fond robochogo chasu, god.
Otzhe, viznachaєmo serednogodinnu stavku:
dlya proektnogo rіshennya:
ZPgі=9000(1+0,3677)
112=109.9
– іnzhener-proektuvalnik

54
ZPgі=7000(1+0,3677)
144=66,48
– іnzhener-konstruktor MEMS
dlya analoga:
ZPgі=12000(1+0,3677)
176=93,25
– іnzhener-proektuvalnik
ZPgі=9000(1+0,3677)
160=76,93
– іnzhener-konstruktor MEMS
Obchislimo vartіst pіdgotovki danih dlya ekspluatatsії proektnogo rіshennya ta dlya
analogu:
E1P = 1 ∙ 14 ∙ 109.9 + 1 ∙ 18 ∙ 66.48 = 2735.24grn.
E1A = 1 ∙22 ∙ 93.25 + 1 ∙ 20 ∙ 76.93 = 3722.10grn.
Pri roboti PK spozhivaє 0,035 KVt/god., tarif na elektroenergiyu stanovit 0, 456
grn., takim chinom vartist odniєї godini roboti PK stanovit 0,016 grn.
E1P = 0,016 * (14+18) = 0,512 grn
E1P = 0,016 * (22+20) = 0,672 grn
Odnorazovі ekspluatatsіynі vitrati dlya proektnogo rіshennya stanovlyat:
EP= 2735.24 + 0,51 = 2735.75 grn.
A dlya analoga vitrati dlya proektnogo rіshennya stanovlyat:
EA= 3722.10 + 0,67= 3722.77 grn.
Rіchnі ekspluatatsіynі vitrati viznachayutsya za formuloyu:
V
(e)P(A)=EP(A)∗NP(A)(5.12)
de V(e)P(A)– ekspluatatsіynі rіchnі vitrati proektnogo rіshennya, grn.;
NP(A) – perіodichnіst ekspluatatsії proektnogo rіshennya (analogu), razіv/rіk.
Otzhe, rіchnі ekspluatatsіynі vitrati dlya proektnogo rіshennya z urahuvannyam togo, shcho
perіodichnіst ekspluatatsії proektnogo rіshennya dorіvnyuє 12 razіv/rіk, stanovlyat:
V(e)P = 32829grn.
A dlya analoga rіchnі ekspluatatsіynі vitrati z urahuvannyam perіodichnostі
ekspluatatsії, 12 razіv/rіk, stanovlyat:
V(e)A =44673.24grn.
Vihіdnі danі ta rezultati rozrahunkіv vitrat na pіdgotovku danih dlya ekspluatatsії
proektnogo rіshennya zvodyatsya u tablitsyu 5.6.
Tablitsya 5.6

55
Rozrahunok vitrat na pіdgotovku danih dlya roboti na EOM
Kategorіya
personaluChiselnіst
spіvrobіtnikіv
і-oї kategorії,
chol.Chas roboti
spіvrobіtnikіv
і-oї kategorії,
god.Serednogodi
nna ZP
spіvrobіtnika і-oї
kategorії, grn.Vitrat
i na
pіdgotovku
danih, grn.
Proektne rіshennya
Rozrobnik
іnterfeysu
koristuvacha1 14 109.9 1538.6
Rozrobnik
logіchnoї
chastini 1 18 66.48 1196.64
Vsogo 2735.24
Analog
Rozrobnik
іnterfeysu
koristuvacha1 22
93.252051.5
Rozrobnik
logіchnoї
chastini1 20
76.931538.6
Vs
ogo3722.77
Proektne rіshennya bulo rozrobleno іz menshoyu zatratoyu fіnansіv porіvnyano іz
doslіdzhuvanim analogom, tomu mozhna zrobiti visnovok, shcho rozroblena model є
bіlsh rentabelnoyu і deshevshoyu nіzh analog.
5.5. Rozrahunok tsіni spozhivannya proektnogo rіshennya
Tsіna spozhivannya (TsS) – tse vitrati na pridbannya і ekspluatatsіyu proektnogo
rіshennya za ves strok yogo sluzhbi:
TsS(P)=TsP+V(E)NPV(5.13)
de TsP– tsіna pridbannya proektnogo rіshennya, grn.;

56
V(E)NPV– teperіshnya vartіst vitrat na ekspluatatsіyu proektnogo rіshennya (za ves
chas yogo ekspluatatsії), grn.:
TsP=K∗(1+PR
100)×(1+SPDV)+KO+Kk
(5.14)
de Pr – normativ rentabelnostі (znachennya uzgodzhuєtsya z vikladachem);
Ko– vitrati na priv'yazku ta osvoєnnya proektnogo rіshennya na konkretnomu ob’єktі,
grn.;
Kk– vitrati na doukomplektuvannya tehnіchnih zasobіv na ob'єktі, grn.;
SPDV– stavka podatku na dodanu vartіst (20 %).
Priymaєmo normativ rentabelnostі Pr=30%, vitrat na osvoєnnya і
doukomplektuvannya ne peredbachaєtsya ( K0 = 0 grn., Kk = 0 grn.).
TsP =47056.1∙ (1 + 0,3) ∙ (1 + 0,2) = 73407.51 grn.
Tsіna pridbannya analogu:
TsA = 85000 grn.
Teperіshnya vartіst vitrat na ekspluatatsіyu proektnogo rіshennya rozrahovuєtsya za
formuloyu:
V(e)NPV=∑
t=1TB(E)Nt
(1+R)t(5.15)
deV(E)Pt – rіchnі ekspluatatsіynі vitrati v t-omu rotsі, grn.;
T – strok sluzhbi proektnogo rіshennya, rokіv (1 rіk);
R – rіchna stavka protsentu bankіv(25%).
V(e)NPV = 32829/(1+0,25)= 41036.25 grn
Todі tsіna spozhivacha proektnogo rіshennya skladaє:
TsSP = 73407.51+ 41036.25= 114443.76grn.
Tsіna spozhivannya analogu:
TsSA = 85000 + 44673.24 = 129673.24grn.
5.6. Viznachennya pokaznikіv ekonomіchnoї efektivnostі
1) Pokaznik konkurentospromozhnostі:
Kks=Tss(a)⋅Pya
Tss(p)(5.16)

57
Kks=129673.24⋅1,43
114443.76=1.62
2) Ekonomіchniy efekt v sferі ekspluatatsії (grn.):
Eeks=V(e)a−V(e)p(5.17)
Eeks=44673.24−32829=11844,24grn.
3) Ekonomіchniy efekt v sferі proektuvannya (grn.):
Epr=Tsa−Tsp(5.18)
Epr=85000 – 73407.51 =11592.49 grn.
Yakshcho Epr>0 ta Eeks>0, to rozrahovuєtsya:
Dodatkoviy ekonomіchniy efekt v sferі ekspluatatsії (grn.):
EeksD=∑
і=1T
Eeks(1+R)T−і,
(5.19)
Eeks= 28981.23 grn
Dodatkoviy ekonomіchniy efekt v sferі proektuvannya (grn.):
EprD=Epr×(1+R)T
(5.20)
Epr = 11592.49(1+0,25)1= 14490,61 grn
6) Termіn okupnostі vitrat na proektuvannya rіshennya (rokіv):
Tok=K
Eeks(5.21)
Tok=73407.51
28981.23=2,5
rokіv.
Rezultuyuchі pokazniki ekonomіchnoї efektivnostі zvodyatsya u tablitsyu 5.7.

58
Tablitsya 5.7.
Pokazniki ekonomіchnoї efektivnostі proektnogo rіshennya
Naymenuvannya pokaznikіvOdinitsі
vimіryuvannyaZnachennya pokaznikіv
AnalogProekt
ne rіshennya
1. Kapіtalnі vkladennya grn. 4705
6.1
2. Tsіna pridbannya grn.85000.
073407.5
1
3. Rіchnі ekspluatatsіynі vitrati grn.44673.
2432829
4. Tsіna spozhivannya grn.129673
.24114443.
76
5. Ekonomіchniy efekt v sferі ekspluatatsії grn.11844.2
4
6. Dodatkoviy ekonomіchniy efekt v sferі
ekspluatatsіїgrn.14490.6
1
7. Ekonomіchniy efekt v sferі proektuvannya grn.11592.4
9
8. Dodatkoviy ekonomіchniy efekt v sferі
proektuvannyagrn.14490.6
1
9. Termіn okupnostі vitrat na proektuvannya
rіshennyaroki 2,5
10. Koefіtsієnt konkurentospromozhnostі 1.62

59
Visnovok
V danomu rozdili bula provedena ekonomichna harakteristika proektnogo rishennya,
shcho dovodit mozhlivist pozitivnih ekonomichnih efektiv. Dlya perevirki tsih efektiv
bulo rozrahovano vitrati na rozroblennya i vprovadzhennya proektnogo rishennya,
pokaznik yakosti ta ekspluatatsiyni vitrati.
Rozrahunki svidchat pro te, shcho rozrobka programnoї sistemi є dotsilnoyu, oskilki
zabezpechuєtsya ekonomiya kapitalovkladen v rozrobku programnogo produktu ta znachno
pokrashchuєtsya richniy ekonomichniy efekt, yakiy otrimuєtsya koristuvachami rozroblenoї
sistemi. Koefіtsієnt konkurentnospromozhnostі dorіvnyuє 1.62.
Ekonomichna efektivnist rozrobki programi pidtverdzhuє її dotsilnist, adzhe
znachennya dodatkovogo ekonomichnogo efektu v sferi ekspluatatsiї rivne 14490.61 grn, a
ekonomichnogo efektu v sferi proektuvannya – 11844.24 grn. Tsina pridbannya analoga
stanovit 85 000 grn, a proektnogo rishennya — 73407.51 grn. Otzhe, vprovadzhennya
rozroblenoї matematichnoї modelі dozvolyaє ekonomiti znachni resursi.

60
Dodatok A. Zrazki programnogo kodu proektu
Avtorizatsіya koristuvacha v sistemі:
Model danih sutnostі «Koristuvach ( User)»:
Front Controller:
Access Filter:

61
Dodatok B. Kontseptualna dіagrama klasіv Turistichnogo veb-portalu
Dodatok V. Dіagrama pretsendentіv
Dodatok G. Dіagrama dіyalnostі
Protses pokupki koristuvachem , zobrazheno na ris. 2.

62
Protses pokupki koristuvachem ris. 2.

63
Dodatok D. Rezultati funktsіonalnogo testuvannya
ID № 1 : Registration:
Sunmmary: Tester povinen proyti reєstratsіyu
Steps Expected Results Results
1.Na golovnіy storіntsі nazhati
knopku “Reєstratsіya”Koristuvach pereyde na storіnku reєstratsії Passed
2. Perezavantazhiti storіnku Storіnka ne zmіnitsya Passed
3. Zapovniti valіdnimi
dannimi vsі polyaVsі polya zapovnennі Passed
4. Nazhati knopku
Zareєstruvatis Z'yavitsya nadpis shcho koristuvach
zareєstrovaniy uspіshnoPassed

№ 2 : Negative Registration:
Sunmmary: Tester povinen proyti reєstratsіyu z negativnimi dannimi
Steps Expected Results Results
1.Na golovnіy storіntsі nazhati
knopku “Reєstratsіya”Koristuvach pereyde na storіnku reєstratsії Passed
2. Perezavantazhiti storіnku Storіnka ne zmіnitsya Passed
3. Zapovniti ne valіdnimi
dannimi vsі polyaVsі polya zapovnennі Passed
4. Nazhati knopku
ZareєstruvatisZ'yavitsya pomilka yakі same pomilki
koristuvach dopustivPassed
№ 3 : Book search positive:
Sunmmary: Tester povinen vikonati poshuk na knigi
Steps Expected Results Results
1.Na golovnіy storіntsі nazhati
knopku “Poshuk”Koristuvach pobachit dіalogove vіkno z
poshukovoyu strіchkoyupolya zapovnennіPassed
2. Zapovniti pole valіdnimi
dannimi (nazva knizhki)Pole zapovnenne Passed

64
3. nazhati knopku klavіaturi
“Enter”Poshuk maє buti uspіshnim Passed
№ 4 : Book search negative:
Sunmmary: Tester povinen vikonati poshuk na knigi
Steps Expected Results Results
1.Na golovnіy storіntsі nazhati
knopku “Poshuk”Koristuvach pobachit dіalogove vіkno z
poshukovoyu strіchkoyupolya zapovnennіPassed
2. Zapovniti pole ne valіdnimi
dannimi Pole zapovnenne Passed
3. nazhati knopku klavіaturi
“Enter”Poshuk maє buti ne uspіshnim Passed
№ 5 : Author search positive:
Sunmmary: Tester povinen vikonati poshuk avtora
Steps Expected Results Results
1.Na golovnіy storіntsі nazhati
knopku “Poshuk”Koristuvach pobachit dіalogove vіkno z
poshukovoyu strіchkoyupolya zapovnennіPassed
2. Zapovniti pole valіdnimi
dannimi ( іm'ya avtora)Pole zapovnenne Passed
3. nazhati knopku klavіaturi
“Enter”Poshuk maє buti uspіshnim Passed
№ 6 : Aurhor search negative:
Sunmmary: Tester povinen vikonati poshuk avtora
Steps Expected Results Results
1.Na golovnіy storіntsі nazhati
knopku “Poshuk”Koristuvach pobachit dіalogove vіkno z
poshukovoyu strіchkoyuPassed
2. Zapovniti pole ne valіdnimi
dannimi (іm'ya avtora)Pole zapovnenne Passed
3. Nazhati knopku klavіaturi
“Enter”Poshuk maє buti uspіshnim Passed
№ 7 : Book purchase :
Sunmmary: Tester povinen vikonati pokupku knigi

65
Steps Expected Results Results
1.Na golovnіy storіntsі nazhati
na posilannya na knizhkuStorіnka produktu zavantazhitsya Passed
2. Nazhati na knopku kupiti Tovar dodaniy u koshik Passed
3. Pereyti u koshik Storіnka koshiku zavantazhilas Passed
4. Zapovniti polya dlya pokupki
valіdnimi dannimiPolya zapovnennі Passed
5. Nazhati knopku Kupiti Zayavka na pokupku rozmіshchena Passed
№ 8 : Book purchase negative :
Sunmmary: Tester povinen vikonati pokupku knigi z ne valіdnimi dannim
Steps Expected Results Results
1.Na golovnіy storіntsі nazhati
na posilannya na knizhkuStorіnka produktu zavantazhitsya Passed
2. Nazhati na knopku kupiti Tovar dodaniy u koshik Passed
3. Pereyti u koshik Storіnka koshiku zavantazhilas Passed
4. Zapovniti polya dlya pokupki
ne valіdnimi dannimiPolya zapovnennі Passed
5. Nazhati knopku Kupiti Zayavka na pokupku ne rozmіshchena Passed
№ 9 : e-Book upload :
Sunmmary: Tester povinen vikonati zakachku
Steps Expected Results Results
1.Na golovnіy storіntsі nazhati
na posilannya na elektronnu
knizhkuStorіnka produktu zavantazhitsya Passed
2. Nazhati na knopku skachati Skachuvannya uspіshne Passed
*pіslya perenesennya resursu z lokalnogo servera, maє buti pіdklyuchenna modul oplat.

66
№ 10 e-Book upload :
Sunmmary: Tester povinen zayti na storіnku avtorіv
Steps Expected Results Results
1.Na golovnіy storіntsі nazhati
na posilannya spisok avtorіvStorіnka avtorіv zavantazhitsya Passed
2. Nazhati na іkonku avtora Storіnka avtora zavantazhitsya Passed
№ 11 e-Book upload :
Sunmmary: Tester povinen zayti na spisok lіteraturi
Steps Expected Results Results
1.Na golovnіy storіntsі nazhati
na posilannya spisok lіteraturiStorіnka lіteraturi zavantazhitsya Passed
2. Nazhati na іkonku lіteraturi Storіnka lіteraturi zavantazhitsya Passed
Dodatok D. Rezultati testuvannya na bezpeku
Provedemo testuvannya na bezpeku zg іdno nastupnih testovih vipadkіv:
I
ID № 1 : Not Authorized:
Sunmmary: Tester povinen pіd zvichaynim koristuvachem zayti v admіn panel
Steps Expected Results Results
3. V adresnіy strotsі vvodimo:
http://localhost:8080/ bookshelf/admi
n.doPovinna zyavitis pochatkova storіnka Passed
ID № 2 : Admin resources:
Sunmmary: Tester povinen pіd zvichaynim koristuvachem zayti v admіn panel

67
Steps Expected Results Results
3. V adresnіy strotsі vvodimo:
http://localhost:8080/ Bookshelf/admi
n.doPovinna zyavitis pochatkova storіnka Passed
ID № 3 : HTML injection:
Sunmmary: Tester povinen sprobuvati vvesti teg html pri stvorennі novoї podії
Steps Expected Results Results
3. V pole poshuku vvodimo teg
<alert>RED</alert>Poshuk maє buti bez rezultatіv Passed
Ris. 1. Povіdomlennya pro zaboronenі simvoli
ID № 6 : SQL injection:
Sunmmary: Tester povinen sprobuvati vvesti sql zapit v polі poshuku podії
Steps Expected Results Results
3. V pole poshuku vvedemo:
drop table users;Poshuk maє buti bez rezultatіv Passed