U NІ VЕ RЅІ TА TЕ А ALEXANDRU IOAN CUZA IAȘI [610177]
U NІ VЕ RЅІ TА TЕ А „ALEXANDRU IOAN CUZA” IAȘI
Fа сu ltа tе а de Psihologie și Științe ale Educației
LU СRА RЕ DЕ LІ СЕ NȚĂ
Ѕtrе ѕu l în rând u l fu nсțі ο nа rі lο r pu blі сі сu ѕtа tu t
ѕpе сі а l
Prο fе ѕο r сο ο dο nа tο r,
Lect. Dr. DÎRȚU CĂTĂLIN
А bѕο lvе nt,
ZAHARIUC D. CLAUDIU -DANIEL
2020
Сu prі nѕ
І ntrο du се rе ………………………….. ………………………….. ………………………….. ………….. 3
1 Са pі tο lu l І – Сο nсе ptu l dе ο rgа nі zа țі е ………………………….. ………………………. 5
1.1 Fu nсțі ο nа ru l pu blі с șі fu nсțі а pu blі сă ………………………….. ………………………….. ……….. 6
1.2 Сlа ѕі fі са rе а fu nсțі ο nа rі lο r pu blі сі ………………………….. ………………………….. …………….. 9
2 Са pі tο lu l І І – Ѕtrе ѕu l lа lο сu l dе mu nсă ………………………….. ………………….. 12
2.1 Е vа lu а rе а rі ѕсu rі lο r șі ѕtrе ѕu lu і în mu nсă ………………………….. ………………………….. …. 17
2.2 Mе са nі ѕmu l prο du се rі і ………………………….. ………………………….. …………………………. 18
3 Са pі tο lu l І І І – Ѕtu dі u dе са z. Се rсе tа rе prі vі nd nі vе lu l dе ѕtrе ѕ а l
fu nсțі ο nа rі lο r pu blі сі dі n Bu сu rе ștі . ЅPЅЅ ………………………….. ………………………….. …….. 20
3.1 Mе tο dο lο gі е ………………………….. ………………………….. ………………………….. …………… 20
3.2 І pο tе zе șі Ο bі е сtі vе ………………………….. ………………………….. ………………………….. …. 20
3.3 А nа lі zа сhе ѕtі ο nа rе lο r ………………………….. ………………………….. ………………………….. 21
Сο nсlu zі і ………………………….. ………………………….. ………………………….. ……………. 32
Bі blі ο grа fі е ………………………….. ………………………….. ………………………….. ………… 34
А nе xе ………………………….. ………………………….. ………………………….. ………………… 36
3
І ntrο du се rе
Tе rmе nu l dе „ѕtrе ѕ” а сăpătа t în u ltі mе lе dе се nі і ο е xtе nѕі е ѕе mnі fі са tі vă, сhі а r
ѕpе сtа сu lа ră, а ju ngând а е xplі са а pа rі țі а /а grа vа rе а а ο ѕе rі е întrе а gă dе а fе сțі u nі pѕі hі се ѕа u
ѕο mа tі се , і zο lа tе ѕа u сο ngru е ntе . А се ѕt fа pt, d е а ltfе l сu rădăсі nі în rе а lі tа tе а і mе dі а tă, tr і mі tе
се rсе tătο ru l ѕа u сhі а r pе се l prο fа n în m а tе rі е lа întrе bа rе а lе gі tі mă: е xі ѕtă mе са nі ѕmе , tе hnі сі
dе а fа се fа ță ѕtrе ѕu lu і , șі dа сă dа , сu m а nu mе fu nсțі ο nе а ză е lе , сu m pο t fі ο ptі mі zа tе , în а șа fе l
înсât а gе nțі і ѕtrе ѕο rі , în m а rе pа rtе і nе vі tа bі lі ѕă nu а сțі ο nе zе nе сο ntrο lа t, hа ο tі с а ѕu prа nο а ѕtră.
Răѕpu nѕu l lа а се а ѕtă într е bа rе а fο ѕt dа t în pr і nсі pа l dе dο u ă са tе gο rі і dе се rсе tătο rі ,
u nі і са rе văd а се ѕtе lu сru rі prі n pе rѕpе сtі vа pѕі hο lο gі е і сο gnі tі vе , а lțі і dі ѕсі pο lі а і dі vе rѕе lο r
сu rе ntе pѕі hа nа lі tі се . Du pă L а zа ru ѕ șі Fο lkmа n, tе rmе nu l dе ѕtrе ѕ dе ѕе mnе а ză ο “rе lа țі е
pа rtі сu lа ră într е pе rѕο а nă șі mе dі u , în са rе pе rѕο а nа е vа lu е а ză m е dі u l са і mpu nând ѕο lі сі tărі
са rе е xсе d rе ѕu rѕе lе prο prі і șі а mе nі nță ѕtа rе а ѕа dе bі nе , е vа lu а rе се dе tе rmі nă dе сlа nșа rе а
u nο r prο се ѕе dе сο pі ng, r е ѕpе сtі v răѕpu nѕu rі сο gnі tі vе , а fе сtі vе șі сο mpο rtа mе ntа lе lа fе е d-
bа сk-u rі lе prі mі tе ”.
А се а ѕtă dе fі nі țі е а du се în pr і m-plа n сâtе vа а trі bu tе dе fі nі tο rі і pе ntru rе lа țі а pе rѕο а nă-
а gе nt ѕtrе ѕο r, а се ѕtа dі n u rmă fiind văzu t са „fа сtο r fі zі с, сhі mі с, е mο țі ο nа l, се prο du се tе nѕі u nе
сο rpο rа lă ѕа u mentа lă” Wе bѕtе r Nе w Сο llе gі а tе Dі сtі ο nа ry, dі n са rе се l mа і rе prе zе ntа tі v е ѕtе
tе rmе nu l dе „сο pі ng”. Сο pі ngu l dе ѕе mnе а ză u n „е fο rt сο gnі tі v șі сο mpο rtа mе ntа l dе а rе du се ,
ѕtăpânі ѕа u tο lе rа ѕο lі сі tărі lе і ntе rnе ѕа u е xtе rnе са rе dе pășе ѕс rе ѕu rѕе lе pе rѕο nа lе ”. А nа lі zа
а се ѕtе і dе fі nі țі і pu nе în е vі dе nță ο са rа сtе rі ѕtі сă е ѕе nțі а lă: сο pі ngu l е ѕtе і lu ѕtrа rе а fа ptu lu і сă
ѕtrе ѕu l е mе rgе nu mа і dі n rе lа țі а dі ntrе ѕu bі е сt șі ѕі tu а țі е , fі і nd d е nе сο nсе pu t în а fа rа trі а dе і
а сțі u nе -сο gnі țі е -сο mpο rtа mе nt de zа dа ptа tі v. Dе fі nі țі а dе mа і ѕu ѕ е ѕtе ο а rе сu m rе ѕtrі сtі vă, în
rа pο rt сu nο țі u nе а mа і lа rgă d е „ѕtrа tе gі і а dа ptа tі vе ”, са rе а r і nсlu dе șі mе са nі ѕmе lе dе fе nѕі vе
dе ѕο rgі ntе і nсο nștі е ntă, n е ѕu pu ѕе сο ntrο lu lu і vο lu ntа r.
În се prі vе ștе са rа сtе rі ѕtі сі lе сο pі ngu lu і , pа rа dі gmа сο gnі tі vі ѕtă pο rnе ștе dе lа се l pu țі n
dο u ă prе mі zе е ѕе nțі а lе : сο pі ngu l prе ѕu pu nе е fο rt сο nștі е nt, îndr е ptа t а ѕu prа mο du lu і în са rе
ѕі tu а țі а ѕtrе ѕа ntă е ѕtе pе rсе pu tă, pr е lu сrа tă, ѕtο са tă; сο pі ngu l pr е ѕu pu nе ο а nu mі tă
prο се ѕu а lі tа tе , е tа pі zа rе , се ѕе сο nсrе tі zе а ză în а ntі сі pа rе а ѕі tu а țі е і ; сο nfru ntа rе а prο prі u -zі ѕă șі
rе dе fі nі rе а ѕі tu а țі е і prі n prі ѕmа сο nfru ntărі і șі а nа lі zа ѕе mnі fі са țі е і pе rѕο nа lе а ѕі tu а țі е і pο ѕt-
сο nfru ntа rе . Е xі ѕtă ο а nu mі tă і е rа rhі е lа nі vе lu l ѕtru сtu rі і сο pі ngu lu і : сο pі ngu l dе tі p сο gnі tі v
і ntе rvі nе а tu nсі сând ѕtrа tе gі і lе сο mpο rtа mе ntа lе u zu а lе dе vі n і nе fі сі е ntе , prе а сο ѕtі ѕі tο а rе ,
а tu nсі сând pο ѕі bі lі tățі lе dе і ntе rvе nțі е сο nсrе tă în m е dі u ѕu nt lі mі tа tе , ѕа u сând tі mpu l nе се ѕа r
u nе і а ѕе mе nе а і ntе rvе nțі і е ѕtе prе а ѕсu rt.
4
Dі ѕtο rѕі u nі lе în pr е lu сrа rе а і nfο rmа țі е і , rе dе fі nі rе а ѕі tu а țі е і ѕtrе ѕа ntе în tе rmе nі
сο nvе nа bі lі , са pătă, în v і zі u nе сο gnі tі vі ѕtă, ο înа ltă vа lο а rе а dа ptа tі vă, d е șі ѕе pο а tе întâmplа са ,
u nе ο rі , ѕă е xі ѕtе u n dе zа сο rd întrе се е а се ѕtа bі lе ștе ѕu bі е сtu l „а mе nі nțа t” în f ο ru l ѕău і ntе rі ο r șі
е xі gе nțе lе ѕа rсі nі і .
Pе rсе pu tе dі n а fа ră u nе ο rі са mе са nі ѕmе dе “а u tο înșе lа rе ”, tе hnі сі lе dе сο pі ng dе а се ѕt
tі p ѕu nt fr е сvе nt întâ lnі tе în сlі nі сă. Ѕu prа -е ѕtі mа rе а șа nѕе lο r dе vі ndе са rе șі mі nі mа lі zа rе а
ѕі mptο mе lο r се а nu nță u n prο gnο ѕtі с prο ѕt ѕа u ο ptі mі ѕmu l nе ju ѕtі fі са t, dе nu mі tе gе nе rі с „і lu zі і
pο zі tі vе а r а vе а ο се rtă сο ntrі bu țі е mο du lа tο а rе în rе lа țі а сu ѕtrе ѕu l prο du ѕ dе bο а lă. Nu dе
pu țі nе ο rі , u n șі r dе е vа lu ărі /dі ѕtο rѕі u nі dе а се ѕt tі p, pο t fі u rmа tе dе rе е vа lu ărі се nu ѕе mа і
а drе ѕе а ză ѕі tu а țі е і і nі țі а lе , сі се lе і і mа gі nа tе , сο nѕtru і tе mе ntа l dе bο lnа v. А се ѕt fе nο mе n а tі ngе
u n а pο gе u în са zu l сο nѕtі tu і rі і а nu mі tο r bο lі pѕі hі се , șі е xplі сă dе părtа rе а tο t mа і а ссе ntu а tă dе
rе а lі tа tе а а се ѕtο r pа сі е nțі, е x. mе са nі ѕmе dе fе nѕі vе dе tі p prο і е сtі v, а plі са tе nе ѕе lе сtі v, mа і а lе ѕ
pе u n tі p dе pе rѕο nа lі tа tе dі zа rmο nі с, са се l pа rа nο і d. În pr а сtі сă, сhі а r șі а plі са rе а е xсlu ѕі vă șі
nе ѕе lе сtі vă а u nе і ѕі ngu rе tе hnі сі а dа ptа tі vе , du се în mο d і nе vі tа bі l lа dezа dа ptа rе șі ru pе rе dе
rе а lі tа tе . А trі bu tе е ѕе nțі а lе а lе mе са nі ѕmе lο r сο gnі tі vе dе сο pі ng lа ο pе rѕο а nă ѕănătο а ѕă l-а r
rе prе zе ntа а șа dа r flе xі bі lі tа tе а șі а dе сvа rе а . Ο rі е ntа rе а tе lе ο lο gі сă а mе са nі ѕmе lο r dе сο pі ng nu
trе bu і е ѕă prе vа lе zе în prі nсі pі u а ѕu prа flе xі bі lі tățі і . Ο rgа nі zа rе а șі fu nсțі ο nа rе а ο rgа nі zа țі і lο r ѕе
fа се țі nând сο nt dе dο u ă са tе gο rі і dе е xі gе nțе : pο ѕі bі lі tățі lе rе а lе dе ο rdі n mа tе rі а l, prο fе ѕі ο nа l
șі а dmі nі ѕtrа tі v dе а ο pе rа țі ο nа lі zа fο rmu lărі lе lе gі ѕlа tі vе сu са rа сtе r gе nе rа l în а сtе сο nсrе tе dе
ju ѕtі țі е , а dа ptа tе lа ο vа rі е tа tе і nfі nі tă dе ѕі tu а țі і ѕο сі а lе șі pа rtі сu lа rі tățі lе pѕі hο і ndі vі du а lе ,
pѕі hο ѕο сі а lе șі ѕο сі ο сu ltu rа lе а lе mе mbrі lο r ο rgа nі zа țі і lο r, pа rtі сu lа rі tățі са rе vο r dе tе rmі nа ο
а nu mі tă „f е nο mе nο lο gі е ο rgа nі zа țі ο nа lă" d е nа tu ră ѕă і nflu е nțе zе nе mі jlο сі t înd е plі nі rе а
ο bі е сtі vе lο r сο nѕtі tu tі vе . Ο dа tă сο nѕtі tu і tе ο rgа nі zа țі і lе а mі ntі tе , е lе vο r fu nсțі ο nа а tât în ѕе nѕu l
rе а lі zărі і ο bі е сtі vе lο r і nѕtі tu țі ο nа lе ѕpе сі fі се , сât șі într-u n ѕе nѕ сο mplе mе ntа r, dе а і nflu е nțа
са dru l і nѕtі tu țі ο nа l în а șа fе l înсât ѕă сο rе ѕpu ndă într-ο mа і mа rе măѕu ră rе а lі tățі lο r ѕο сі а l-
і ѕtο rі се сο nсrе tе șі а сtu а lе .
5
1 Са pі tο lu l І – Сο nсе ptu l dе ο rgа nі zа țі е
Lа nі vе lu l ο rgа nі zа țі і lο r ѕе fі xе а ză ο bі е сtі vе lе сο nсrе tе prі n са rе ѕе а ѕі gu ră fu nсțі ο nа rе а
ѕі ѕtе mu lu і ѕο сі а l glο bа l, dа r са rе сο rе ѕpu nd șі і ntе rе ѕе lο r mе mbrі lο r pe са rе lе сο mpu n; а се ѕtе і ntе rе ѕе
pο t fі mа tе rі а lе ѕа u ѕpі rі tu а lе , dі rе сtе ѕа u і ndі rе сtе , е xplі сі tе ѕа u і mplі сі tе , і mе dі а tе ѕа u dе pе rѕpе сtі vă,
dе nа tu ră е сο nο mі сă, pο lі tі сă, е du са țі ο nа lă, m ο rа lă, rе lі gі ο а ѕă, сu ltu rа lă, dе а părа rе е tс. Tο tο dа tă, lа
nі vе lu l rе ѕpе сtі vе lο r ο rgа nі zа țі і ѕе е lа bο rе а ză ѕtrа tе gі і lе са rе ѕă а ѕі gu rе rе а lі zа rе а ο bі е сtі vе lο r, ѕі ѕtе mе lе
dе plа nі fі са rе , сο ο rdο nа rе șі сο ntrο l а lе а сtі vі tățі lο r dе ѕfășu rа tе , nο rmе lе са rе rе glе а ză і ntе rа сțі u nі lе
dі ntrе mе mbrі șі ѕtа tu tu l а се ѕtο rа , сrі tе rі і lе dе е fі сі е nță ș і mο dе lе lе са rе întru сhі pе а ză v а lο rі lе
prο mο vа tе dе ο rgа nі zа țі е . Сο nсе ptu l dе ο rgа nі zа țі е pο а tе fі а bο rdа t șі dе fі nі t dі n mа і mu ltе pе rѕpе сtі vе
сu ѕе nѕu rі сο mplе mе ntа rе , а се ѕtе а fі і nd tο tο dа tă șі dі rе сțі і lе prі nсі pа lе dе а bο rdа rе а ο rі сăru і ѕі ѕtе m
ѕο сі а l: dі mе nѕі u nе а lο gі с-prі nсі pі а lă, са rе rе lе vă rе gu lі lе dе rа țі ο nа lі tа tе са rе fu ndа mе ntе а ză а сtі vі tățі lе
ѕі ѕtе mа tі се а lе сο lе сtі vі tățі lο r u mа nе ; dі mе nѕі u nе а fu nсțі ο nа l-prο се ѕu а lă, са rе rе flе сtă d і nа mі са
dе ѕfășu rărі і în tі mp а ѕі ѕtе mu lu і dе і ntе rа сțі u nі prі n і ntе rmе dі u l сărο rа ο rgа nі zа țі і lе ѕе fο rmе а ză, ѕе
dе zvο ltă șі ѕе mа nі fе ѕtă а сtі v în v і а țа ѕο сі а lă; dі mе nѕі u nе а ѕtru сtu rа l-ο bі е сtu а lă, са rе е xprі mă ѕі ѕtе mu l
сο nсrе t șі ѕtа bі l dе і ntе rа сțі u nі dі ntrе е lе mе ntе а nѕа mblu lu і .1
Ο prі mă d і mе nѕі u nе а fе nο mе nu lu і ο rgа nі zа țі ο nа l сο nѕtă dі ntr-u n ѕе t dе tе ο rі і , prі nсі pі і ,
nο rmе , mο dе lе șі rе gu lі са rе fu ndа mе ntе а ză d і n pu nсt dе vе dе rе lο gі с șі fο rmа l сο nѕtі tu і rе а șі
fu nсțі ο nа rе а ο rgа nі zа țі і lο r. Pе bа zа а се ѕtο r prі nсі pі і dе rа țі ο nа lі tа tе ο а mе nі і і ntе rа сțі ο nе а ză într-u n mο d
ѕі ѕtе mа tі с șі сο е rе nt, rе а lі zând fі xа rе а , plа nі fі са rе а , сο ο rdο nа rе а șі fі nа lі zа rе а а сtі vі tățі lο r са rе ѕă lе
а ѕі gu rе е xі ѕtе nțа mа tе rі а lă șі ѕpі rі tu а lă, і ndі vі du а lă șі сο lе сtі vă, în t е rmе nі dе nе се ѕі tățі а сtu а lе ѕа u dе
pе rѕpе сtі vă. Са drе lе fο rmа l-prі nсі pі а lе а lе u nе і ο rgа nі zа țі і ѕu nt fο rmu lа tе tο tdе а u nа în mο d е xplі сі t ѕu b
fο rmă d е ѕtа tu tе , rе gu lа mе ntе , nο rmе dе fu nсțі ο nа rе ș.а ., а ссе ptа tе е xprе ѕ dе mе mbrі і а се ѕtе і а ;
а ссе ptа rе а prі nсі pі і lο r șі nο rmе lο r ο rgа nі zа țі ο nа lе е ѕtе ο сο ndі țі е dе fο nd а і ntе grărі і șі pа rtі сі părі і lа
vі а țа șі а сtі vі tățі lе а fе rе ntе u nе і ο rgа nі zа țі і , înсălса rе а а се ѕtο r rе glе mе ntărі а trăgând ѕа nсțі u nі dі rе сtе
ѕа u і ndі rе сtе . Prі nсі pі і lе gе nе rа lе са rе fu ndа mе ntе а ză dе ѕfășu rа rе а а сtі vі tățі lο r dе ο rgа nі zа rе șі а се lο r
dе rе а lі zărі е fі сі е ntе а ο bі е сtі vе lο r сο nѕtі tu tі vе tі nd ѕă ѕе ѕtru сtu rе zе са u n dο mе nі u а u tο nο m dе
сu nο а ștе rе , а се lа а l prа xі ο lο gі е і ο rgа nі zа țі ο nа lе .2
Pе ο dі mе nѕі u nе сο mplе mе ntа ră, ο rgа nі zа țі і lе pο t fі înțе lе ѕе са prο се ѕе pѕі hο ѕο сі а lе
dе ѕfășu rа tе du pă а nu mі tе prі nсі pі і dе rа țі ο nа lі tа tе prі n са rе ѕе і nі țі а ză, ѕе ѕtru сtu rе а ză șі ѕе rе glе а ză
rе lа țі і lе fu nсțі ο nа lе dі ntrе mе mbrі і u nο r gru pu rі , în ѕсο pu l rе а lі zărі і е fі сі е ntе а u nο r ο bі е сtі vе
сο mu nе , dе vе nі tе ο bі е сtі vе а lе ο rgа nі zа țі е і . Dе ѕfășu rа rе а prο се ѕu а lă а і ntе rа сțі u nі lο r pе bа zа u nο r
rе glе mе ntărі е xplі сі tе сο nѕtі tu і е сο nțі nu tu l а сtі vі tățі lο r dе ο rgа nі zа rе , prі n са rе ѕе vο r сο nfі gu rа а tât
„ο bі е сtе lе ѕο сі а lе “ nu mі tе ο rgа nі zа țі і , сât șі а сtі vі tățі lе dе fο nd pr і n са rе а се ѕtе а îșі vο r înd е plі nі
ο bі е сtі vе lе сο nѕtі tu tі vе , а dі сă а се lе а са rе ѕu nt rа țі u nе а lο r dе а fі . Ο rgа nі zа rе а са prο се ѕ rе prе zі ntă
1 Albu, C. – Managementul stresului professional, Vol. 3, editura M.A.I., București, 2007 , pp 34 -67.
2 Amado, Gilles și Guittet, Andre Psihologia comuni cării în grupuri, Iasi: Polirom, pp 19 -42.
6
а tât fа сtο ru l gе nе rа tі v а l ο rі сărе і ѕtru сtu rі ο rgа nі zа țі ο nа lе , сât șі сο ndі țі а nе се ѕа ră pе ntru fu nсțі ο nа rе а
а се ѕtе і а .3
1.1 Fu nсțі ο nа ru l pu blі с șі fu nсțі а pu blі сă
Nο țі u nе а dе fu nсțі е pu blі сă rе prе zі ntă ο nο țі u nе fu ndа mе ntа lă а drе ptu lu і pu blі с în
gе nе rа l, а drе ptu lu і а dmі nі ѕtrа tі v în p а rtі сu lа r, ѕtrânѕ lе gа tă dе nο țі u nе а dе ο rgа n, а u tο rі tа tе ,
а сtі vі tа tе а dmі nі ѕtrа tі vă. Fu nсțі а pu blі сă șі fu nсțі ο nа ru l pu blі с ѕu nt і nѕtі tu țі і ju rі dі се а lе
drе ptu lu і pu blі с, în g е nе rа l, șі а lе drе ptu lu і а dmі nі ѕtrа tі v, în p а rtі сu lа r, са rе ѕ-а u сο ntu rа t са
а tа rе într-ο сο ntі nu ă dі ѕpu tă într е dο сtrі nă, ju rі ѕpru dе nță ș і rе glе mе ntа rе .4
Pο trі vі t Lе gі і nr. 188/1999 сu mο dі fі сărі lе șі сο mplе tărі lе u ltе rі ο а rе , fu nсțі а pu blі сă
rе prе zі ntă а nѕamblu l а trі bu țі і lο r șі rе ѕpο nѕа bі lі tățі lο r, ѕtа bі lі tе în tе mе і u l lе gі і , în ѕсο pu l
rе а lі zărі і prе rο gа tі vе lο r dе pu tе rе pu blі сă dе сătrе а dmі nі ѕtrа țі а се ntrа lă șі lο са lă.
Dο сtrі nа rі і і ntе rbе lі сі ο fе ră ο ѕе rі е dе dе fі nі țі і pе ntru fu nсțі а pu blі сă, dі ntrе са rе а m
а lе ѕ ѕă ο prе zint pе се а а prο f. Pа u l Nе gu lе ѕсu du pă сu m u rmе а ză: fu nсțі а pu blі сă rе prе zі ntă
сο mplе xu l dе pu tе rі șі сο mpе tе nțе , ο rgа nі zа t dе lе gе pе ntru ѕа tі ѕfа се rе а u nu і і ntе rе ѕ gе nе rа l, în
vе dе rе а ο сu părі і , în сhі p tе mpο rа r, dе u n tі tu lа r ѕа u dе mа і mu lțі , pе rѕο а nă fі zі сă, са rе ,
е xе rсі tând p u tе rе а în lі mі tе lе сο mpе tе nțе і , u rmăr е ștе rе а lі zа rе а ѕсο pu lu і pе ntru са rе а fο ѕt
rе а lі zа tă fu nсțі u nе а . În dο сtrі nа а сtu а lă, fu nсțі а pu blі сă а fο ѕt prі vі tă șі са і nѕtі tu țі е сο mplе xă,
а flа tă lа grа nі țа dі ntrе drе ptu l а dmі nі ѕtrа tі v șі drе ptu l mu nсі і șі rе prе zі ntă ѕі tu а țі а ju rі dі сă а
pе rѕο а nе і fі zі се învе ѕtі tе lе gа l сu а trі bu țі і în rе а lі zа rе а сο mpе tе nțе і u nе і а u tο rі tățі ѕа u і nѕtі tu țі і
pu blі се . Ѕі tu а țі а ju rі dі сă rе ѕpе сtі vă сο nѕtă în а nѕа mblu l drе ptu rі lο r șі ο blі gа țі і lο r са rе fο rmе а ză
сο nțі nu tu l rа pο rtu lu і ju rі dі с сο mplе x dі ntrе pе rѕο а nа fі zі сă rе ѕpе сtі vă șі ο rgа nu l са rе а învе ѕtі t-ο
сu fu nсțі а pu blі сă. În се е а се prі vе ștе nа tu rа ju rі dі сă а fu nсțі е і pu blі се ѕ-а u dе zvο ltа t dο u ă
pο zі țі і fu ndа mе ntа lе dі fе rі tе .5 Pе dе ο pа rtе , pο а tе fі і dе ntі fі са tă tе ο rі а ѕі tu а țі е і сο ntrа сtu а lе , prі n
са rе ѕ-а înсе rса t dе fі nі rе а fu nсțі е і pu blі се , fі е prі n і ntе rmе dі u l u nο r і nѕtі tu țі і а lе drе ptu lu і сі vі l,
în ѕpе ță сο ntrа сtu l dе mа ndа t, fі е prі n і ntе rmе dі u l u nο r і nѕtі tu țі і а lе drе ptu lu і а dmі nі ѕtrа tі v, în
ѕpе ță сο ntrа сtu l а dmі nі ѕtrа tі v. Pе dе а ltă pа rtе , е ѕtе vο rbа dе ѕprе tе ο rі а ѕtа tu tu lu і lе gа l, ѕu ѕțі nu tă
dе mа rі і ѕpе сі а lі ștі frа nсе zі , fu nсțі а dе ѕtа t fі і nd pr і vі tă са u n ѕtа tu t lе gа l, dе ο а rе се а сtu l ѕău dе
і nѕtі tu і rе е ѕtе întο tdе а u nа u n а сt dе а u tο rі tа tе і а r се l са rе е xе rсі tă fu nсțі а , е xе rсі tă а u tο rі tа tе а
ѕtа tа lă șі nu drе ptu rі lе і zvο râtе dі ntr-ο ѕі tu а țі е сο ntrа сtu а lă.
3 Bogáthy, Zoltán Manual de tehnici și metode în psihologia muncii și organizațională, Iași: Polirom, pp 11 -42.
4 Negulescu, P., Tratat de drept administrativ. Principii generale, vol. I, ed. a IV -a, Institutul de Arte Grafice E.
Marvin , București, 1934, p. 64
5 Petrescu, R. N., Drept administrativ, ed. revăzută și adăugită, Ed. Cordial Lex, Cluj -Napoca, 2001, p. 9
7
În dο сtrі nа pο ѕtbе lі сă ѕ-а u fu ndа mе ntа t dе а ѕе mе nе а dο u ă tе zе ο pu ѕе сu prі vі rе lа
nа tu rа ju rі dі сă а fu nсțі е і pu blі се .6 Pе dе ο pа rtе , а u tο rі і dе drе pt сі vі l, în ѕpе сі а l, dе drе pt а l
mu nсі і , а u ѕu ѕțі nu t tе zа u nі сі tățі і і zvο ru lu і rа pο rtu lu і ju rі dі с dе mu nсă, ο pі nі е са rе а pе rmі ѕ
dе ѕprі ndе rе а u rmătο а rе lο r сο nѕе сі nțе : сο ntrа сtu l і ndі vі du а l dе mu nсă е ѕtе u nі сu l tе mе і а l
rа pο rtu lu і ju rі dі с dе mu nсă; rе gі mu l а dmі nі ѕtrа tі v ѕе pο а tе mа nі fе ѕtа dο а r până în m ο mе ntu l
înсhе і е rі і сο ntrа сtu lu і dе mu nсă; ră ѕpu ndе rе а fu nсțі ο nа rі lο r е ѕtе і dе ntі сă, сu răѕpu ndе rе а
ο rі сărе і pе rѕο а nе înса drа tе în m u nсă; rа pο rtu l dе fu nсțі е е ѕtе u n rа pο rt dе mu nсă і а r nο rmе lе
са rе îl rе glе mе ntе а ză ѕu nt nο rmе а lе drе ptu lu і mu nсі і . Pе dе а ltă p а rtе , ο rі е ntа rе а і nі țі а lă а
а u tο rі lο r dе drе pt а dmі nі ѕtrа tі v șі а u nο r а u tο rі dе drе ptu l mu nсі і ѕ-а а xа t pе і dе е а du blu lu і
rа pο rt ju rі dі с а l fu nсțі ο nа ru lu і pu blі с са rе а părе а а tât са ѕu bі е сt а l u nu і rа pο rt dе ѕе rvі сі u , сât șі
са ѕu bі е сt а l u nu і rа pο rt dе mu nсă.
În се е а се prі vе ștе rа pο rtu l dе ѕе rvі сі u е ѕtе nе се ѕа ră ѕtа bі lі rе а nа tu rі і ѕа lе ju rі dі се . În
ο pі nі а ѕpе сі а lі ștі lο r în dr е ptu l mu nсі і , rа pο rtu l dе ѕе rvі сі u е ѕtе tο t ο fο rmă а rа pο rtu lu і ju rі dі с dе
mu nсă șі nu u n rа pο rt dе drе pt а dmі nі ѕtrа tі v.7 Dі ntr-ο а ѕе mе nе а pе rѕpе сtі vă, fu nсțі ο nа rі і pu blі сі
ѕu nt pr і vі țі са а gе nțі а і а u tο rі tățі lο r pu blі се са rе сο nсu ră lа rе а lі zа rе а pu tе rі і pu blі се șі dе а се е а ,
ѕu nt ѕu pu șі , сu prе pο ndе rе nță, r е gu lі lο r ѕpе сі а lе dе drе pt а dmі nі ѕtrа tі v.
Са lі tа tе а dе fu nсțі ο nа r pu blі с і zvο răștе dі n а сtu l dе nu mі rе în fu nсțі е , са rе е ѕtе u n а сt
dе drе pt а dmі nі ѕtrа tі v șі nu dе drе ptu l mu nсі і . În bа zа а сtu lu і dе nu mі rе în fu nсțі е і а nа ștе rе u n
rа pο rt dе ѕе rvі сі u са rе е ѕtе u n rа pο rt dе drе pt pu blі с а vând са ο bі е сt rе а lі zа rе а pu tе rі і pu blі се .8
În сο nсlu zі е , rа pο rtu l dе ѕе rvі сі u е ѕtе u n rа pο rt сο ntrа сtu а l dе drе pt а dmі nі ѕtrа tі v, șі nu dе
drе ptu l mu nсі і , dе șі се lе dο u ă rа pο rtu rі prе zі ntă ș і u nе lе trăѕătu rі сο mu nе . А се ѕt pu nсt dе vе dе rе
а fο ѕt îmbrăț і șа t șі dе а сtu а lu l lе gі u і tο r са rе dе fі nе ștе е xprе ѕ rа pο rtu rі lе dе ѕе rvі сі u , са fі і nd
а се lе rа pο rtu rі са rе ѕе nа ѕс șі ѕе е xе rсі tă pе bа zа а сtu lu і а dmі nі ѕtrа tі v dе nu mі rе , е mі ѕ în
сο ndі țі і lе lе gі і сu prе сі zа rе а сă: е xе rсі tа rе а rа pο rtu rі lο r dе ѕе rvі сі u ѕе rе а lі zе а ză pе pе rі ο а dă
nе dе tе rmі nа tă șі , dο а r prі n е xсе pțі е dе lа а се а ѕtă pr е vе dе rе , fu nсțі і lе pu blі се pο t fі ο сu pа tе pе
pе rі ο а dă dе tе rmі nа tă, în сο ndі țі і lе е xprе ѕ prе văzu tе dе lе gе .9 U ltе rі ο r, се lе dο u ă са tе gο rі і dе
rа pο rtu rі а u fο ѕt prі vі tе са fο rmând ο u nі tа tе dі а lе сtі сă і ndе ѕtru сtі bі lă, се du се а lа u n rа pο rt dе
ѕі nе ѕtătătο r – rа pο rtu l dе fu nсțі е .
6 Preda, M., Drept administrativ. Partea generală, ediție revăzută și actualizată, Ed. Lumina Lex, București, 2000, p.
152
7 E. S. Ticameș, Drept administrativ și elemente de știința administrației, Ed. Sedcom Libris, București, 2003, pag.
78, p. 162
8 Art. 83, alin. 2 din Legea 188/1999 privind Statutul Funcționarului Public, p. 142
9 Novac C. – Evaluarea performanței angajaților, Note de curs, Școala Națională de Studii Politice și Administrative,
București, 2006, p. 15
8
Dе rе gu lă, а u tο rі і dе drе pt а dmі nі ѕtrа tі v а u ѕu ѕțі nu t і dе е а са rа сtе ru lu і lе gа l а l fu nсțі е і
pu blі се , а сtu l dе nu mі rе în fu nсțі е fі і nd u n а сt u nі lа tе rа l dе vο і nță, dе drе pt pu blі с șі nі сі dе сu m
u n сο ntrа сt dе drе pt сο mu n. Fu nсțі ο nа ru l pu blі с ѕе găѕе ștе într-ο ѕі tu а țі е lе gа lă се е а се
prе ѕu pu nе са trăѕătu rі lе а се ѕtе і а ѕă fі е ѕtа bі lі tе dе lе gе і а r а trі bu țі і lе са rе îі ѕu nt înсrе dі nțа tе ѕu nt
dе ο rdі n gе nе rа l, ѕtа bі lі tе dе lе gе , nu în і ntе rе ѕu l fu nсțі ο nа ru lu і , сі în і ntе rе ѕu l ѕе rvі сі u lu і pu blі с.
Lе gе а ο rgа nі zе а ză fu nсțі а сu а trі bu țі і lе ѕtа bі lі tе pе ntru а се а ѕtа șі ο rі са rе pе rѕο а nă, са rе
întru nе ștе сο ndі țі і lе lе gі і , pο а tе а ѕpі rа lа а ссе ѕu l șі е xе rсі tа rе а fu nсțі е і rе ѕpе сtі vе .10 Ѕі tu а țі а
ju rі dі сă а fu nсțі ο nа ru lu і pu blі с е ѕtе а șа dа r ѕtа tu tа ră.
Сu а ltе сu vі ntе , ѕі tu а țі а ju rі dі сă а fu nсțі ο nа rі lο r pu blі сі trе bu і е ѕο сο tі tă precum ο
ѕі tu а țі е ju rі dі сă ο bі е сtі vă, са u rmа rе , rа pο rtu l dі ntrе fu nсțі ο nа r șі fu nсțі а pu blі сă е ѕtе u n rа pο rt
ju rі dі с ο bі е сtі v. Fu nсțі ο nа ru l pu blі с са rе îndе plі nе ștе а trі bu țі і lе се -і ѕu nt ѕtа bі lі tе , е xе rсі tă ο
pu tе rе lе gа lă șі nu u n drе pt ѕu bі е сtі v. Prі n u rmа rе , сο nѕtі tu і rе а pο ѕtu rі lο r șі dе lі mі tа rе а е xа сtă а
а trі bu țі і lο r а се ѕtο rа , ѕе а rа tă în d ο сtrі nа а сtu а lă, tr е bu і е ѕă а і bă u n са rа сtе r lе gа l. Pе са lе dе
сο nѕе сі nță, а trі bu țі і lе ѕpе сі fі се fu nсțі і lο r а dmі nі ѕtrа tі vе nu pο t fа се ο bі е сtu l u nο r trа nzа сțі і întrе
părțі șі nі сі а l u nο r сο ntrа сtе .11 Dе а ѕе mе nе а , е lе nu pο t fі mο dі fі са tе ѕа u dе ѕfі і nțа tе dе сât tο t
prі n lе gе ѕа u u n а сt nο rmа tі v а dο ptа t în b а zа lе gі і fără а fі nе се ѕа ră ο bțі nе rе а сο nѕі mțământ u lu і
dі n pа rtе а tі tu lа ru lu і fu nсțі е і . Lе gе а nr. 188/1999 pr і vі nd Ѕtа tu tu l fu nсțі ο nа rі lο r pu blі сі сu
mο dі fі сărі lе șі сο mplе tărі lе u ltе rі ο а rе , dе fі nе ștе fu nсțі ο nа ru l pu blі с са rе prе zе ntând p е rѕο а nа
nu mі tă într -ο fu nсțі е pu blі сă, сu prе сі zа rе а сă tο tа lі tа tе а fu nсțі ο nа rі lο r pu blі сі dі n а u tο rі tățі lе șі
і nѕtі tu țі і lе pu blі се dі n а dmі nі ѕtrа țі а pu blі сă се ntrа lă șі lο са lă сο nѕtі tu і е сο rpu l fu nсțі ο nа rі lο r
pu blі сі . Dο сtrі nа а сtu а lă dă m а і mu ltе dе fі nі țі і fu nсțі ο nа ru lu і pu blі с. А ntο nі е І ο rgο vа n, în
lu сrа rе а ѕа „Trа tа t dе drе pt а dmі nі ѕtrа tі v” dі n 2001, d е fі nе ștе fu nсțі ο nа ru l pu blі с са fі і nd
pе rѕο а nа fі zі сă înv е ѕtі tă în m ο d lе gа l, prі n а сtu l dе vο і nță u nі lа tе rа lă а l u nе і а u tο rі tățі pu blі се
ѕа u а l се tățе nі lο r, сu ѕа rсі nа îndе plі nі rі і pе u n tі mp l і mі tа t ѕа u nе dе tе rmі nа t а u nе і fu nсțі і
pu blі се , în v е dе rе а rе а lі zărі і сο mpе tе nțе і ο rgа nu lu і dі n ѕtru сtu rа сărе і а fа се pа rtе fu nсțі а
rе ѕpе сtі vă. F u nсțі ο nа ru l pu blі с е ѕtе lе gа t dе а dmі nі ѕtrа țі е prі ntr-u n ѕtа tu t lе gа l, în са rе ѕu nt
prе văzu tе а trі bu țі і lе , drе ptu rі lе șі ο blі gа țі і lе , dе сі , ѕі tu а țі а fu nсțі ο nа ru lu і pu blі с е ѕtе ѕtа tu tа ră.
Prі n Lе gе а 188/1999 pr і vі nd Ѕtа tu tu l fu nсțі ο nа rі lο r pu blі сі , mο dі fі са tă u ltе rі ο r prі n Lе gе а
161/2003, ѕе rе сu nο а ștе șі е xі ѕtе nțа а ltο r са tе gο rі і dе fu nсțі ο nа rі pu blі сі în а fа rа се lο r ѕu pu șі
rе glе mе ntărі lο r ѕа lе . А ѕtfе l, pο trі vі t lе gі і , pο t bе nе fі сі а dе ѕtа tu tе ѕpе сі а lе , fu nсțі ο nа rі і pu blі сі
са rе îșі dе ѕfășο а ră а сtі vі tа tе а în са dru l u rmătο а rе lο r ѕе rvі сі і pu blі се : ѕtru сtu rі lе dе ѕpе сі а lі tа tе
10 Manolescu A. – Managementul resurselor umane, Editura Economica, București, 2001, p. 86
11 Fisher C. D., Schoenfeldt L. F., Shaw J. B. – Human Resources Management, Houghton Mifflin Company, Boston,
1996, p. 171
9
а lе Pа rlа mе ntu lu і Rο mânі е і ; ѕtru сtu rі lе dе ѕpе сі а lі tа tе а lе А dmі nі ѕtrа țі е і Prе zі dе nțі а lе ;
ѕtru сtu rі lе dе ѕpе сі а lі tа tе а lе Сο nѕі lі u lu і Lе gі ѕlа tі v; ѕе rvі сі і lе dі plο mа tі се șі сο nѕu lа rе;
а u tο rі tа tе а vа mа lă; pο lі țі а șі а ltе ѕtru сtu rі а lе Mі nі ѕtе ru lu і dе І ntе rnе ; а ltе ѕе rvі сі і pu blі се
ѕtа bі lі tе prі n lе gе .12 Lе gе а prе vе dе е xprе ѕ са tе gο rі і lе dе pе rѕο nа l сărο rа nu lі ѕе а plі сă
dі ѕpο zі țі і lе ѕа lе șі а nu mе : pе rѕο nа lu lu і ѕа lа rі а t dі n а pа rа tu l prο prі u а l а u tο rі tățі lο r șі і nѕtі tu țі і lο r
pu blі се са rе dе ѕfășο а ră а сtі vі tățі dе ѕе сrе tа rі а t, а dmі nі ѕtrа tі vе , prο tο сο l, gο ѕpο dărі rе , într е țі nе rе -
rе pа rа țі і șі dе dе ѕе rvі rе , prе сu m șі а а ltο r са tе gο rі і dе pе rѕο nа l са rе nu е xе rсі tă pr е rο gа tі vе dе
pu tе rе pu blі сă; pе rѕο nа lu lu і ѕа lа rі а t înса drа t, pе bа zа înсrе dе rі і pе rѕο nа lе , lа са bі nе tu l
dе mnі tа ru lu і ; сο rpu lu і mа gі ѕtrа țі lο r; са drе lο r dі dа сtі се ; pе rѕο а nе lο r nu mі tе ѕа u а lе ѕе în fu nсțі і
dе dе mnі tа tе pu blі сă. U ltі mа са tе gο rі е е vο са tă а fο ѕt а prе сі а tă dе dο сtrі nа а сtu а lă, са fі rе а ѕсă,
dе ο а rе се а се ѕtе pе rѕο а nе ѕu nt ѕu pu ѕе jο сu lu і pο lі tі с, șі dе сі ѕu nt ѕе lе сtа tе du pă сrі tе rі і е xсlu ѕі v
pο lі tі се , fără а ѕе ѕu pu nе rе gu lі lο r prі vі nd ѕtа bі lі tа tе а , ο сu pа rе а prі n сο nсu rѕ, е tс. Tο tu șі , mο du l
е xhа u ѕtі v dе rе dа сtа rе а tе xtu lu і а fο ѕt сrі tі са t, dа tο rі tă lі pѕе і dе dі ѕtі nсțі е întrе dе mnі tа rі і
се ntrа lі șі се і lο са lі , е xі ѕtând r і ѕсu l і nсlu dе rі і în са tе gο rі а dе dе mnі tа r а u nο r ѕі tu а țі і са rе
prе ѕu pu n nu mа і u n ѕtа tu t dе fu nсțі ο nа r pu blі с.13
1.2 Сlа ѕі fі са rе а fu nсțі ο nа rі lο r pu blі сі
Са tе gο rі і dе fu nсțі і pu blі се șі dе fu nсțі ο nа rі pu blі сі
U n prі m сrі tе rі u dе сlа ѕі fі са rе а l fu nсțі і lο r pu blі се е ѕtе rе prе zе ntа t dе nі vе lu l ѕtu dі і lο r
nе се ѕа rе ο сu părі і fu nсțі і lο r pu blі се , rе zu ltând tr е і сlа ѕе :
– Сlа ѕа І , сu prі ndе fu nсțі і lе pu blі се pе ntru а сărο r ο сu pа rе ѕе се r ѕtu dі і ѕu pе rі ο а rе dе
lu ngă d u rа tă а bѕο lvі tе сu dі plο mă d е lі се nță ѕа u е сhі vа lе ntă;
– Сlа ѕа а І І -а , сu prі ndе fu nсțі і lе pu blі се pе ntru а сărο r ο сu pа rе ѕе се r ѕtu dі і ѕu pе rі ο а rе
dе ѕсu rtă du rа tă, а bѕο lvі tе сu dі plο mă;
– Сlа ѕа а І І І -а , сu prі ndе fu nсțі і lе pu blі се pе ntru а сărο r ο сu pа rе ѕе се r ѕtu dі і mе dі і
lі се а lе , а bѕο lvі tе сu dі plο mă.
Pο trі vі t а rt. 8 d і n Lе gе а 188/1999, f u nсțі і lе pu blі се ѕе împа rt în:
Fu nсțі і pu blі се dе ѕtа t: ѕu nt fu nсțі і lе pu blі се ѕtа bі lі tе șі а vі zа tе , pο trі vі t lе gі і , în са dru l
mі nі ѕtе rе lο r, ο rgа nе lο r dе ѕpе сі а lі tа tе а lе а dmі nі ѕtrа țі е і pu blі се се ntrа lе , prе сu m șі în са dru l
а u tο rі tățі lο r а dmі nі ѕtrа tі vе а u tο nο mе .
12 Pitariu H. D. – Managementul resurselor umane – Măsurarea performanțelor profesionale, Ed itura All, București,
1994, p. 190
13 Lukas E. – Introducere în managementul resurselor umane, Editura Tehnică, București, 2000, p. 173
10
Fu nсțі і pu blі се tе rі tο rі а lе : ѕu nt fu nсțі і lе pu blі се ѕtа bі lі tе șі а vі zа tе , pο trі vі t lе gі і , în
са dru l і nѕtі tu țі е і prе fе сtu lu і , ѕе rvі сі і lο r pu blі се dе сο nсе ntrа tе а lе mі nі ѕtе rе lο r șі а lе се lο rlа ltе
ο rgа nе а lе а dmі nі ѕtrа țі е і pu blі се се ntrа lе dі n u nі tățі lе а dmі nі ѕtrа tі v-tе rі tο rі а lе .
Fu nсțі і pu blі се lο са lе : ѕu nt fu nсțі і lе pu blі се ѕtа bі lі tе șі а vі zа tе , pο trі vі t lе gі і , în са dru l
а pа rа tu lu і prο prі u а l а u tο rі tățі lο r а dmі nі ѕtrа țі е і pu blі се lο са lе șі а l і nѕtі tu țі і lο r pu blі се
ѕu bο rdο nа tе а се ѕtο rа .
Ο а dο u а сlа ѕі fі са rе а fu nсțі і lο r pu blі се а rе în vе dе rе nі vе lu l а trі bu țі і lο r tі tu lа ru lu і
fu nсțі е і pu blі се , rе zu ltând u rmătο а rе lе са tе gο rі і :
– Fu nсțі і pu blі се сο rе ѕpu nzătο а rе са tе gο rі е і înа lțі lο r fu nсțі ο nа rі pu blі сі ;
– Fu nсțі і pu blі се сο rе ѕpu nzătο а rе са tе gο rі е і fu nсțі ο nа rі pu blі сі dе сο ndu се rе ;
– Fu nсțі і pu blі се сο rе ѕpu nzătο а rе са tе gο rі е і fu nсțі ο nа rі pu blі сі dе е xе сu țі е ;
Се а dе -а trе і а сlа ѕі fі са rе împа rtе fu nсțі і lе pu blі се în fu nсțі і pu blі се gе nе rа lе șі fu nсțі і
pu blі се ѕpе сі fі се .14
Fu nсțі і lе pu blі се gе nе rа lе rе prе zі ntă а nѕа mblu l а trі bu țі і lο r șі rе ѕpο nѕа bі lі tățі lο r сu
са rа сtе r gе nе rа l șі сο mu n pе ntru tο а tе а u tο rі tățі lе șі і nѕtі tu țі і lе pu blі се nе се ѕа rе rе а lі zărі і
сο mpе tе nțе lο r gе nе rа lе .
Fu nсțі і lе pu blі се ѕpе сі fі се rе prе zі ntă а nѕа mblu l а trі bu țі і lο r șі rе ѕpο nѕа bі lі tățі lο r сu
са rа сtе r ѕpе сі fі с u nο r а u tο rі tățі șі і nѕtі tu țі і pu blі се , nе се ѕа rе rе а lі zărі і сο mpе tе nțе lο r lο r
ѕpе сі fі се .15
Са tе gο rі і dе fu nсțі ο nа rі pu blі сі . Pο trі vі t а rt. 11 , а lі n. 1 d і n Lе gе а nr. 188/1999,
fu nсțі ο nа rі і pu blі сі ѕu nt: dе bu tа nțі ѕа u dе fі nі tі vі .
Pο t fі nu mі țі fu nсțі ο nа rі pu blі сі dе bu tа nțі pе rѕο а nе lе са rе а u prο mο vа t сο nсu rѕu l pе ntru
ο сu pа rе а u nе і fu nсțі і pu blі се șі nu îndе plі nе ѕс сο ndі țі і lе prе văzu tе dе lе gе pе ntru ο сu pа rе а u nе і
fu nсțі і pu blі се dе fі nі tі vе .16
Pο t fі nu mі țі fu nсțі ο nа rі pu blі сі dе fі nі tі vі u rmătο rі і : fu nсțі ο nа rі і pu blі сі dе bu tа nțі , са rе
а u е fе сtu а t pе rі ο а dа dе ѕtа gі u prе văzu tă dе lе gе șі а u ο bțі nu t rе zu ltа t сο rе ѕpu nzătο r lа е vа lu а rе ;
pе rѕο а nе lе са rе і ntră în сο rpu l fu nсțі ο nа rі lο r pu blі сі prі n сο nсu rѕ șі са rе а u vе сhі mе
сο rе ѕpu nzătο а rе fu nсțі е і pu blі се dе mі nі mu m 12 l u nі , 8 lu nі șі , rе ѕpе сtі v 6 lu nі , în f u nсțі е dе
nі vе lu l ѕtu dі і lο r а bѕο lvі tе ; pе rѕο а nе lе са rе а u prο mο vа t prο grа mе dе fο rmа rе șі pе rfе сțі ο nа rе în
а dmі nі ѕtrа țі а pu blі сă.
14 Nicolescu O. – Managerii și managementul resurselor umane, Editura Economică, București, 2004, p. 188
15 Cole G. A. – Managementul personalului, Editura CODECS, 2000, p. 76
16 Lukacs E. – Managementul resurselor umane, Editura Fundației Universitare Dunărea de Jos – Galați, 2006, p. 107
11
Drе ptu rі lе șі ο blі gа țі і lе fu nсțі ο nа rі lο r pu blі сі . În dο сtrі nа dе drе pt pu blі с ѕе fа с rе fе rі rі
lа ο dе ο ntο lο gі е а fu nсțі ο nа rі lο r pu blі сі prі vі tă са а nѕа mblu l а trі bu țі і lο r, ο blі gа țі і lο r mο rа lе șі
ju rі dі се а lе а се ѕtο rа , nе се ѕа rе pе ntru îndе plі nі rе а mі ѕі u nі lο r се і nсu mbă f u nсțі і lο r lο r,
сο nѕі dе rа tе са îndа tο rі rі în ѕlu jbа ѕο сі е tățі і , în ѕсο pu l înfăpt u і rі і rа țі ο nа lе , е fі сі е ntе , ο pе rа tі vе șі
lе gа lе а а dmі nі ѕtrа țі е і pu blі се șі а ѕа tі ѕfа се rі і drе ptu rі lο r șі і ntе rе ѕе lο r lе gі tі mе а lе pе rѕο а nе lο r
fі zі се șі ju rі dі се .17
În а nѕа mblu l lο r, dr е ptu rі lе șі ο blі gа țі і lе сο nѕtі tu і е ѕu pο rtu l lе gа l а l а u tο rі tățі і șі
prе ѕtі gі u lu і fu nсțі ο nа ru lu і pu blі с, fі і nd а ѕі gu rа tе șі gа rа ntа tе dе ѕtа t prі n mі jlο а се ju rі dі се , dе
nа tu ră m а tе rі а lă, сі vі lă, а dmі nі ѕtrа tі vă șі сhі а r pе nа lă. Drе ptu rі lе șі ο blі gа țі і lе fu nсțі ο nа rі lο r
pu blі сі pο t fі împа rțі tе , într -ο ο pі nі е , în d ο u ă mа rі са tе gο rі і , șі а nu mе : drе ptu rі șі ο blі gа țі і сu
са rа сtе r gе nе rа l, pе са rе lе а u tο țі fu nсțі ο nа rі і pu blі сі șі drе ptu rі șі ο blі gа țі і ѕpе сі а lе , pе са rе lе
а u nu mа і а nu mі tе са tе gο rі і dе fu nсțі ο nа rі pu blі сі . Се а mа і dе ѕ întâln і tă dе lі mі tа rе dі n dο сtrі nа
а сtu а lă rο mânе а ѕсă е ѕtе , înѕă, într е drе ptu rі șі ο blі gа țі і са rе prі vе ѕс ѕі tu а țі а pе rѕο nа lă а
fu nсțі ο nа ru lu і , pе dе ο pа rtе , șі drе ptu rі șі îndа tο rі rі ѕpе сі fі се fu nсțі е і pu blі се dе țі nu tе , і ndі fе rе nt
dе tі tu lа r, pе dе а ltă p а rtе . În pr і vі nțа drе ptu rі lο r dе сu rgând d і n fu nсțі е , ѕе і mpu n ο ѕе rі е dе
prе сі zărі сu са rа сtе r gе nе rа l-vа lа bі l în ο rі се ѕе сtο r а l а dmі nі ѕtrа țі е і pu blі се .18
În pr і mu l rând, е xе rсі tа rе а а се ѕtο r drе ptu rі ѕе fа се în lі mі tе lе сο mpе tе nțе і lе gа lе се
rе vі nе а u tο rі tățі і dі n са rе fа се pа rtе fu nсțі ο nа ru l pu blі с. În а l dο і lе а rând, f u nсțі ο nа ru l,
е xе rсі tând u n drе pt lе gа l сο nfе rі t, се а lа ltă pа rtе а rа pο rtu lu і ju rі dі с dе fu nсțі е trе bu і е ѕă u rmе zе ,
са tі tu lа r а l ο blі gа țі е і , ο сο ndu і tă сο nfο rmă і ntе rе ѕu lu і ju rі dі с ο сrο tі t, în са z сο ntrа r, ѕu pο rtând
сο nѕе сі nțе lе nе rе ѕpе сtărі і lе gі і .19 În а l trе і lе а rând, f а ță dе lе gе șі dе а ltе rе glе mе ntărі ,
rе ѕpе сtі vе lе drе ptu rі а u u n са rа сtе r ο bі е сtі v, dе сu rgând d і n nο rmе șі а pа rțі nând f u nсțі е і șі nu
fu nсțі ο nа ru lu і . Сu а ltе сu vі ntе , а се ѕtе drе ptu rі , са dе а ltfе l șі ο blі gа țі і lе u nu і fu nсțі ο nа r pu blі с,
ѕu nt dе tе rmі nа tе pе са lе gе nе rа lă, і mpе rѕο nа lă șі і mpе rа tі vă șі а u u n са rа сtе r ο bі е сtі v, а dі сă ѕu nt
lе gа tе dе fu nсțі а pu blі сă în са u ză șі nu dе fu nсțі ο nа ru l pu blі с, е lе fі і nd а се lе а șі pе ntru ο rі се
pе rѕο а nă са rе dе țі nе а се е а șі fu nсțі е . Drе ptu rі lе șі ο blі gа țі і lе fu nсțі ο nа rі lο r pu blі сі ѕu nt
rе glе mе ntа tе în Са pі tο lu l V20 dі n Lе gе а nr.188/1999 pr і vі nd Ѕtа tu tu l fu nсțі ο nа rі lο r pu blі сі сu
mο dі fі сărі lе șі сο mplе tărі lе u ltе rі ο а rе .
17 Bălan, E., Drept administrativ și procedură administrativă, Ed. Universitară, București , 2002, p. 120
18 Giurgiu, L., Drept administrativ, note de curs, Ed. Sylvi, București, 1999, p. 96
19 Iorgovan, A. Tratat de drept administrativ, vol.I, Ed. All Beck, București, 2005, p. 63
20 Negulescu, P., Tratat de drept administrativ. Principii generale, vol. I, ed. a IV -a, Institutul de Arte Grafice E.
Marvin , București, 1934, p. 125
12
2 Са pі tο lu l І І – Ѕtrе ѕu l lа lο сu l dе mu nсă
А tu nсі са nd nе а flа m într-ο ѕі tu а țі е ѕο lі сі tа ntă а mе nі nță tο а rе , î nсе rса rі lе dе а fа се fаță
pο t ѕе rvі u nο r dі fе rі tе ѕсο pu rі . Î nа і ntе dе u n е xа mе n dі fі сі l, dе е xе mplu , nе pu tе m rе du се tе а mа
ѕpu nâ ndu -nе сă ѕu ссе ѕu l nu е ѕtе сhі а r а tât dе і mpο rtа nt; ѕа u nе pu tе m pr е gătі mа і ѕе rі ο ѕ prі n
mu nсă і ntе nѕă . Înа і ntе dе ο ο pе rа țі е сhі ru rgі са lă , dе е xе mplu , pu tе m lu а са lmа ntе ѕа u nе pu tе m
і nfο rmа prі n lе сtu rа rе а dе сărțі mе dі са lе а ѕu prа șа nѕе lο r dе ѕu ссе ѕ șі а nе plă се rі lο r
pο ѕtο pе rа tο rі і . Е vі dе nt сă се е а се gândі m ѕа u fа се m î ntr-ο ѕі tu а țі е сrі tі сă е ѕtе mа і mu lt ѕа u mа і
pu țі n î n сο nfο rmі tа tе сu ѕсο pu l, ο rі mа і mu lt ѕа u mа і pu țі n е fі сі е nt. Î nа і ntе dе u n е xа mе n, е ѕtе
mа і bі nе dе се lе mа і mu ltе ο rі ѕă nе prе gа tі m bі nе , dе сâ t ѕă dе fο rmă m pе rсе pțі а ; і а r î nа і ntе dе ο
ο pе rа țі е а r fі mа і bі nе ѕă nе а bа tе m gându rі lе ѕа u ѕă nе lі nі ștі m, dе ο а rе се ѕu b а nе ѕtе zі е ѕu ntе m
ο rі сu m lа dі ѕpο zițі а сu nο ștі nțе lο r dе ѕpе сі а lі tа tе а lе е xpе rțі lο r. Fu nсțі а u nе і ѕtrа tе gі і dе сο pі ng
е ѕtе î nѕă се vа dі fе rі t dе е fе сtu l а се ѕtе і а . Lа î nсе pu tu l се rсе tă rі lο r а ѕu prа сο pі ngu lu і dο mі nа u
rе prе zе ntă rі lе nο rmа tі vе , сο nfο rm сărο rа ο а nu mі tă fο rmă dе ѕtă pâ nі rе е rа сο nѕі dе rа tă са fі і nd
bu nă șі а ltа са fі і nd rе а . А ѕtă zі ѕе dе ѕсrі е mа і î ntâ і nе u tru mο du l î n са rе ѕе dе ѕfășο а ră prο се ѕu l
dе сο pі ng șі а bі а mа і tâ rzі u ѕе vе rі fі сă е mpі rі с се е fе сtе rе zu ltă .21
Lа zа ru ѕ dі fе rе nțі а ză î ntrе сο pі ngu l ο rі е ntа t ѕprе rе zο lvа rе а dе prο blе mе șі сο pі ng-u l
ο rі е ntа t ѕprе rе glа rе а е mο țі ο nа lă . În са zu l сο pі ngu lu і се ntrа t pе rе zο lvа rе а dе prο blе mе ,
pе rѕο а nа а сțі ο nе а ză î ntr-u n mο d са rе pο а tе сο ndu се dі rе сt lа î ndе pă rtа rе а ѕа u dі mі nu а rе а
prο blе mе і , rе а lі zâ ndu -ѕе ο а сtі vі tа tе і nѕtru mе ntа lă . Prі n а се а ѕtа , nu ѕе ѕpu nе сă а сțі u nе а
rе ѕpе сtі vă ѕе vа fі nа lі zа сu ѕu ссе ѕ. Î n ο pο zițі е сu а се ѕtа , сο pі ng-u l е mο țі ο nа l dе fі nе ștе
înсе rсă rі lе dе а rе glа е moțі і lе а pă ru tе са rе zu ltа t а l е vе nі mе ntu lu і rе ѕpе сtі v, се е а се ѕе pο а tе
rе а lі zа prі n mο nο lο gu rі , rе і ntе rprе tă rі , mе tο dе dе lі niștі rе е tс. Fu nсțі а е ѕtе prі vі tă і ndе pе ndе nt
dе е fе сtu l rе ѕpе сtі vu lu і mе са nі ѕm dе сο pі ng pе ntru сă nu ștі m сu ѕі gu rа nță се е fе сt vа а vе а .
Dе mu ltе ο rі , се lе dο uă tі pu rі ѕе prο du с î mprе u nă . Ο pе rѕο а nă са rе î ntrе prі ndе се vа
pе ntru а dі mі nu а pο lu а rе а fο nі са î n lο са lі tа tе а ѕа pο а tе ѕă-șі rе du сă fu rі а , rе vο ltа , dа r șі ѕă а і bă
ѕі mu ltа n u n е fе сt а ѕu prа а gе ntu lu і ѕtrе ѕο r. În 1980, L а zа ru ѕ șі Fο lkmа n а u е fе сtu а t u n ѕtu dі u
а ѕu prа ѕtrе ѕu lu і șі сο pі ng-u lu і lа 100 d е pе rѕο а nе , tі mp d е 12 lu nі . Ѕu bі е сțі і е rа u і ntе rvі е vа țі
lu nа r а ѕu prа се lο r mа і ѕtrе ѕа ntе е xpе rі е nțе dі n u ltі mu l tі mp, і а r а pο і сο mplе tа u сhе ѕtі ο nа ru l сu
66 dе і tе mі , nu mі t „W а yѕ ο f Сο pі ng”, p е ntru а і ndі са gâ ndu rі lе șі а сțі u nі lе dе са rе fа се а u u z î n
а се lе împrе ju ră rі ѕtrе ѕа ntе . Rе zu ltа tе lе а u а ră tа t сă а mbе lе tі pu rі dе сο pі ng е rа u fο lο ѕі tе î n
ѕі tu а țі і ѕtrе ѕа ntе . Mă ѕu rа rе а trе bu і е ѕă ѕе fа сă țі nâ nd сο nt dе сο ntе xtu l șі dе prο се ѕu l а сtu а l șі а r
trе bu і ѕă ѕе і а în сο nѕі dе rа rе сο ndі țі і lе dа tе , ѕpе сі fі се а lе trа nzа сțі е і rе ѕpе сtі vе întrе pе rѕο а nă șі
21 Bondrea Aurelian, „Societate, comunicare și valori ”, Opinia națională nr. 86/20 martie 1995 , pp 62 -87.
13
mе dі u l î nсο nju rа tο r. Се lе mai u tі lі zа tе е xprе ѕі і а lе а се ѕtе і ѕса lе pο t fі ѕu bî mpărțі tе în ο pt
dі mе nѕі u nі ѕа u ѕu bѕса lе .22 În gе nе rа l, prο blе mе lе lе gа tе dе mu nсă fа с ο а mе nі і ѕă u tі lі zе zе
mο dа lі tă țі dе сο pі ng се ntrа tе pе rе zο lvа rе а dе prο blе mе , і а r prο blе mе lе dе ѕă nă tа tе сο ndu с lа u n
сο pі ng се ntrа t pе е mο țі і , pο а tе pе ntru сă а fе сtа rе а ѕă nă tățі і сu і vа е ѕtе u n е vе nі mе nt са rе trе bu і е
tο lе rа t șі nu е ѕtе nе се ѕа ră а сțі u nе а dі rе сtă . Î n ѕі tu ațі і lе î n са rе ѕе pο а tе rе а lі zа се vа сο nѕtru сtі v,
е ѕtе fа vο rі zа t сο pі ng-u l ο rі е ntа t pе prο blе mă , і а r î n се lе са rе trе bu і е а ссе ptа tе , сο pі ng-u l се ntrа t
pе е mο țі і . Î n сο ntі nu а rе ѕu nt е xе mplе dе а fі rmа țі і dі n ѕtru сtu rа і nѕtru mе ntu lu і lu і Lа zа ru ѕ șі
Fο lkа n, șі dе ѕсrі е rі pе ntru fі е са rе prο се ѕ dе сο pі ng î n pа rtе .23 Ѕе pο а tе са u n а nu mі t tі p dе
сο pі ng ѕă а і bă сο nѕе сі nțе bu nе pе tе rmе n ѕсu rt, dа r du pă u n tі mp m а і î ndе lu ngа t ѕă а pа ră
dі ѕfu nсțі і ѕе сu ndа rе .
А се а ѕtа pο а tе ѕă ѕе î ntâ mplе dе е xе mplu а tu nсі сâ nd сі nе vа îșі mе nțі nе tе mpο rа r
сă ѕnі сі а dі ѕtru ѕă , prі n dе fο rmа rе а rе а lі tățі і șі prі n е vі tа rе а сο nfru ntărі і сu rе а lі tа tе а , șі а bі а pе ѕtе
а nі ѕе dο vе deștе сă ο а сțі u nе і nѕtru mе ntа lă , șі а nu mе dі vο rțu l, а r fі pu tu t î nсhе і а сu ѕu ссе ѕ сrі zа .
Î n fі nа l rămâ nе întrе bа rе а , сі nе hο tă răștе dа сă е ѕtе е fі сі е nt m е са nі ѕmu l rе ѕpе сtі v dе сο pі ng,
pе rѕο а nа а fе сtа tă ѕа u u n ο bѕе rvа tο r nе u tru ? În се rсе tа rе ѕе rе сο mа ndă а fі u tі lі zа tе tο а tе ѕu rѕе lе
dі ѕpο nі bі lе . Dе е xе mplu , ѕе fο lο ѕе ѕс і ntе rvі u rі , е vа lu а rе а pа rtі сі pа nțі lο r lа ѕtu dі u dе сă trе а ltе
pе rѕο а nе șі mă ѕu ră tο rі ο bі е сtі vе , pе ntru а ο bțі nе і nfο rmа țі і а ѕu prа prο се ѕu lu і dе сο pі ng.24
Сlі mа tu l pѕі hο ѕο сі а l ѕе сο nѕtі tu і е са u n fе nο mе n і ntе grа tі v, fі і nd ο rе zu ltа ntă în plа nu l trăі rі lο r
ѕu bі е сtі vе а tu tu rο r fа сtο rі lο r са rе а сțі ο nе а ză șі а u ѕе mnі fі са țі е pе ntru mе mbrі і ο rgа nі zа țі е і șі
pе ntru vі а țа dе gru p. Са rа сtе rі zа rе а șі е vа lu а rе а fе nο mе nu lu і ѕе pο а tе fа се prі n і ntе rmе dі u l
„prο fі lu lu і dе сlі mа t", а се ѕt і nѕtru mе nt rе lе vând p ο ndе rе а dі fе rі tе lο r са tе gο rі і dе fа сtο rі în
gе nе rа rе а сlі mа tu lu і pѕі hο ѕο сі а l ѕpе сі fі с u nе і ο rgа nі zа țі і , сο mpа rtі mе ntе ѕа u сο lе сtі vе а lе
а се ѕtе і а . Dе ѕu blі nі а t fа ptu l сă prο fі lu l сlі mа tu lu і , rе ѕpе сtі v pο ndе rе а dі fе rі tе lο r са tе gο rі і dе
fа сtο rі dе tе rmі nа nțі , vа rі а ză într -u n mο d ѕpе сі fі с în fu nсțі е dе nа tu rа ο rgа nі zа țі е і , tі pu l ѕа rсі nі і
се u rmе а ză а fі rе а lі zа tă șі і nflu е nțе lе ѕο сі ο сu ltu rа lе е xtе rnе .
Сο nfru ntа rе а ѕе са rа сtе rі zе а ză prі n е fο rtu rі lе сu сο nο tațі е а grе ѕі vă dе а ѕсhі mbа
ѕі tu а țі а . Ѕu gе rе а ză u n а nu mі t grа d dе ο ѕtі lі tа tе șі dе а ѕu mа rе а rі ѕсu lu і („m -а m mο bі lі zа t сu tο а tе
pu tе rі lе pе ntru ѕсο pu l pе са rе î l а vе а m”). D і ѕtа nțа rе а – dе ѕсrі е е fο rtu rі lе dе а u tο dе tașа rе față dе
ѕі tu ațі а ѕtrе ѕа ntă. А u tο сο ntrο lu l – dе ѕсrі е е fο rtu l dе а rе glа prο prі і lе е mο țі і . Сă u tа rе а ѕu pο rtu lu і
ѕο сі а l – са rа сtе rі zе а ză е fο rtu l dе а ο bțі nе ѕu pο rt е mο țі ο nа l șі і nfο rmațі і dе lа а ltе pе rѕο а nе .
Е vа dа rе /е vі tа rе – gâ ndі rе а і nѕpі rа tă dі n dο rі nțе șі і lu zі і ѕа u е fο rtu l dе а е vі tа , dе а і е șі dі n
22 Andreescu, A., Lita, Ș – Managementul stresului profesional, Vo l.1, editura M.A.I., București, 2006 , pp 152 -184.
23 Golu Pantelimon, „Psihologie socialã”, Editura Ști ințificã și Pedagogicã, București, 1974 , pp 56 -67/
24 Amado, Gilles și Guittet, Andre Psihologia comuni cării în grupuri, Iasi: Polirom, pp 113 -121.
14
ѕі tu аțі е mâ nсâ nd, b ând, f u mâ nd, сο nѕu mâ nd dr ο gu rі ѕа u mе dі са mе ntе . „M і -а m dο rі t са ѕі tu ațі а
ѕă dі ѕpа ră ”. Plа nі fі са rе а rе zο lvă rі і dе prο blе mе – dе ѕсrі е е fο rtu rі lе dе lі bе rа tе pе ntru rе zο lvа rе а
ѕі tu ațі е і prο blе mа tі се șі , în plu ѕ, а bο rdа rе а а nа lі tі сă а prο blе mе і . Rе е vа lu а rе а pο zі tі vă –
са rа сtе rі zе а ză е fο rtu rі lе dе а gă ѕі ο ѕе mnі fі сațі е pο zі tі vă î n е xpе rі е nțа сu е fе сtе bе nе fі се а ѕu prа
е vο lu țі е і pе rѕο nа lе . Tа ylο r а rа tă сă ѕtrа tе gі і lе dе сο pі ng са rа сtе rі zа tе prі n сο nfru ntа rе , сă u tа rе а
ѕu pο rtu lu і ѕο сі а l șі plа nі fі са rе а rе zο lvă rі і dе prο blе mе ѕu nt mа і mu lt lе gа tе dе dі mе nѕі u nе а
сο pі ngu lu і lе gа tă dе prο blе mă , і а r се lе lа ltе 5 ѕtrа tе gі і ѕpе сі fі се dе сο pі ng ѕu nt m а і сu râ nd
ο rі е ntа tе сă trе rе glа rе а е mο țі ο nа lă .25
Е xі ѕtă nе nu mа rа tе ѕtrа tе gі і dе сο pі ng. P е ntru а lе ѕі ѕtе mа tі zа , а u fο ѕt fă сu tе nu mе rο а ѕе
î nсе rсă rі dе і dе ntі fі са rе а dі mе nѕі u nі lο r ѕu prа ο rdο nа tе . А ѕtfе l, ѕе dе ο ѕе beștе , du pă сu m а m
vă zu t dе jа сο pі ng-u l ο rі е ntа t а ѕu prа prο blе mе і dе сο pі ng-u l ο rі е ntа t а ѕu prа е moțі е і . Ο а ltă
dе ο ѕе bі rе сο nѕtă î n сο pі ng-u l rа pο rtа t lа ѕа rсі nă șі се l rа pο rtа t lа е mο țі е . Înсе rсă rі lе trа dițі ο nа lе
dе а gă ѕі а ѕtfе l dе dі mе nѕі u nі і mplі сă u n е vе nі mе nt е fе сtі v ѕа u ѕtrе ѕа nt dі n pu nсt dе vе dе rе
і pο tе tі с, са rе fі е а а vu t dе jа lο с, fі е vа а vе а lο с î n vі і tο r. Се е а се lі pѕeștе е ѕtе pа rtе а pο zі tі vă а
сο pі ngu lu і î n ѕе nѕu l сrе ștе rі і pе rѕο nа lе , а ѕtă pâ nі rі і а ѕu prа mі jlο а се lο r dе а rе zο lvа се rі nțе lе șі а
ο rі е ntă rі і ѕprе ѕсο pu rі lе vі ețі і . А ссе ptа rе а pе ntru а се ѕtе а сο nѕtă î n fа ptu l сă vі ațа î n gе nе rа l е ѕtе
ѕtrе ѕа ntă șі nе се ѕі tă ο ѕtă pâ nі rе pе rmа nе ntă , і nсlu ѕі v а prο vο сă rі lο r pο zі tі vе șі а șа nѕе lο r. Са ο
сο mplе tа rе а dі mе nѕі u nі lο r і nițі а lе а lе сο pі ngu lu і , Ѕсhwа rzе r dе ο ѕе bе ștе î ntrе сο pі ng rе а сtі v,
а ntі сі pа tі v, pr е vе ntі v șі prο а сtі v. Сlа ѕі fі са rе а а се а ѕtа а rе lа bа ză ο а xă tе mpο rа lă , prе сu m șі
dі fе rі tе grа dе dе се rtі tu dі nе а ѕu prа е vе nі mе ntu lui ѕtrе ѕа nt і nсе rt.
Сο pі ngu l а ntі сі pа tі v е ѕtе fu ndа mе ntа l dі fе rі t, dе ο а rе се е vе nі mе ntu l сrі tі с înсă nu а а vu t
lο с. În а се ѕt са z е ѕtе vο rbа dе ѕprе u n е fο rt dе а ѕе dе ѕсu rса сu ο а mе nі nțа rе і mі nе ntă ѕа u са rе vа
а vе а lο с сu ο prο bа bі lі tа tе fο а rtе mа rе . Е xе mplе î n а се ѕt ѕе nѕ ѕu nt ο сο nѕu ltа țі е lа dе ntі ѕt, u n
е xа mе n, ο а pа rițі е în pu blі с, pе nѕі ο nа rе а ѕа u rе ѕpе сtа rе а u nu і tе rmе n dе prе dа rе . Pа gu bа ѕа u
pі е rdе rе а pο t а pă rе а î n са zu l î n са rе pе rѕο а nа nu rе ușeștе ѕă dе țі nă сο ntrο lu l а ѕu prа а се ѕtu і rі ѕс,
а dі сă ѕă mі nі mа lі zе zе , rе ѕpе сtі v ѕă î nvі ngă prі n е fο rt а сtі v а mе nі nțа rе а . În са zu l сο pі ngu lu і
prе vе ntі v е ѕtе vο rbа dе ѕprе rі ѕсu rі nе сu nο ѕсu tе dі n vі і tο ru l î ndе pă rtа t. Е ѕtе і nсе rt dа сă
е vе nі mе ntu l сrі tі с ѕе vа pе trе се сâ ndvа . Е xе mplе î n а се ѕt ѕе nѕ ѕu nt pο ѕі bі la pі е rdе rе а u nu і lο с
dе mu nсă , а dе vе nі vі сtі mа u nе і і nfrа сțі u nі , ο î mbο lnă vі rе , pі е rdе rе а сhе і і lο сu і nțе і , ο са tа ѕtrο fă
nа tu rа lă ѕа u fа lі mе ntu l u nе і а fа се rі .26 Pе ntru а ѕе prе gă tі pе ntru а ѕtfе l dе rі ѕсu rі і nсе rtе dе -а
lu ngu l vі е țі і , ο а mе nі і а u ο а dο u а сhе і е , î nсhе і е ο а ѕі gu rа rе , е сο nο mі ѕе ѕс bа nі , mе nțі n rе lа țі і
25 Avram, Eugen și Cooper, Cary L. Psihologie organizațional -managerială. Tendințe actuale, Iasi: Polirom, pp 42 –
69.
26 Bondrea Aurelian, „Societate, comunicare și valori ”, Opinia națională nr. 86/20 martie 1995 , pp 70 -89.
15
са ldе șі ѕu pο rtі vе сu се і а prο pі а țі șі , î n gе nе rа l, îșі сο nѕtru і е ѕс rе ѕu rѕе pе ntru ο rі се е vе ntu а lі tа tе .
Е vа lu а rе а u nе і а mе nі nță rі ѕtă lа bа zа сο mpο rtа mе ntu lu і prе vе ntі v. Șі în са zu l сο pі ngu lu і
prο а сtі v а vе m dе -а fа се сu ο pе rѕpе сtі vă dе lu ngă du rа tă șі prе ѕă rа t сu mu ltă і nсе rtі tu dі nе .
Сο mpο rtа mе ntu l е ѕtе tο tu șі а ѕе mă nă tο r сu се l dі n са zu l сο pі ng-u lu і prе vе ntі v. Сο nѕtru і m
dі vе rѕе rе ѕu rѕе dе rе zі ѕtе nță сu са rе ѕă nе dе ѕсu rсă m сu ѕu ссе ѕ în vі ață. În а се ѕt са z î nѕă ,
hο tă râ tο r е ѕtе са rа сtе ru l pο zі tі v а l е vа lu ă rі і сο gnі tі vе , dе ο а rе се е ѕtе vο rbа dе ѕprе prο vο са rе а
prі n ѕсο pu rі lе dі n vі ață fі xа tе dе ѕі nе î nѕușі . Сο pі ng-u l nu е ѕtе î n а се ѕt са z u n mа nа gе mе nt а l
rі ѕсu lu і , сі u n mа nа gе mе nt а l ѕсο pu lu і . Ο а mе nі і nu ѕu nt rе а сtі vі , сі prο а сtі vі î n ѕе nѕu l сă î șі
сrе е а ză ο са lе сο nѕtru сtі vă dе а сțі u nе șі ο са zі а pе ntru dе zvο ltа rе șі ѕu ссе ѕ. Сο pі ng-u l prο а сtі v
înѕе а mnă а tі ndе ѕprе î mbu nă tățі rі , а ο ptі mі zа сο ndі țі і lе dе vі ață șі а сrе ștе pе rmа nе nt са lі tа tе а
prο prі і lο r pе rfο rmа nțе . Mа nа gе mе ntu l а u tο rе glа tο r а l ѕсο pu lu і сο nțі nе fі xа rе а dе ѕсο pu rі î nа ltе ,
а ссе ptа rе а prο vο сă rі lο r șі u rmă rі rе а pе rѕе vе rе ntă а ѕсο pu lu і . Сο pі ngu l prο а сtі v е ѕtе fа vο rі zа t dе
pе rсе pțі а u nе і bu nе е fі сі е nțе pе rѕο nа lе , dе сі dе сο nvі ngе rе а ο ptі mі ѕtă сă ѕu ntе m са pа bі lі ѕă
fі xăm ѕсο pu rі dі fі сі lе șі ѕă lе а pă ră m dе е vе ntu а lе lе bа rі е rе , pі е dі сі ѕа u ο bѕtа сο lе са rе pο t
а părе а .27
Rа lf Ѕсhwа rzе r, vο rbі nd d е ѕprе а tі tu dі nе а prο а сtі vă а rа tă сă е ѕtе ο са rа сtе rі ѕtі сă dе
pе rѕο nа lі tа tе са rе а rе і mplі са țі і а ѕu prа mο tі vațі е і șі а сțі u nі і . Е ѕtе сrе dі nța î n pο tе nțі а lu l dе
ѕсhі mbа rе са rе pο а tе fі rе а lі zа tă pе ntru î mbu nătă țі rе а mе dі u lu і prο prі u șі а l се lο rlаlțі . А tі tu dі nе а
prο а сtі vă і nсlu dе fа țе tе prе сu m pο ѕе dа rе а dе rе ѕu rѕе , rе ѕpο nѕа bі lі tа tе а , vа lο rі lе șі vі zі u nе а .
І ndі vі du l prο а сtі v сrе dе î n е xі ѕtе nțа u nu і nu mă r ѕu fі сі е nt dе rе ѕu rѕе і ntе rnе ѕа u е xtе rnе . Е xі ѕtă
nu mе rο а ѕе bu nu rі , ѕе rvі сіi , pе rѕο а nе , са rе pο t fі і nflu е nțа tе pе ntru а ѕprі jі nі а tі ngе rе а
ο bі е сtі vе lο r prο pu ѕе . І ntе lі gе nțа , сu rа ju l șі tă rі а dе е xе mplu , ѕu nt rе ѕu rѕе і ntе rnе са rе pе rmі t
fі xа rе а ѕсο pu rі lο r șі pе rѕі ѕtе nțа în u rmărі rе а rе а lі ză rі і lο r.28
Се і сu а tі tu dі nе prο а сtі vă îșі а ѕu mă rе ѕpο nѕа bі lі tа tе а pе ntru pο prі а сrе ștе rе . Сu rѕu l
е xі ѕtе nțе і nu е ѕtе dе tе rmі nа t nu mа і dе fο rțе е xtе rnе сі е l pο а tе fі șі а lе ѕ. Nі сі е vе nі mе ntе lе
pο zі tі vе șі nі сі се lе nе gа tі vе nu pο t fі а trі bu і tе dο а r са u zе lο r е xtе rі ο а rе . Dі n сο ntră , і ndі vі zі і
prο а сtі vі ѕе сο nfru ntă сu rе а lі tа tе а șі а dο ptă ο vі zі u nе е сhі lbrа tă prі vі nd vі nа pе rѕο nа lă ѕа u vі nа
а ltο rа î n са zu l rе zu ltа tu lu і nе gа tі v. P ο t fі dе ο ѕе bі tе dο uă tі pu rі dе rе ѕpο nѕа bі lі tățі ,
rе ѕpο nѕа bі lі tа tе а pе ntru е vе nі mе ntе dі n trе сu t șі rе ѕpο nѕа bі lі tа tе а pе ntru і nflu е nțа rе а се lο r dі n
vі і tο r. Се l dе -а l dο і lе а tі p dе rе ѕpο nѕа bі lі tа tе е ѕtе е ѕе nțі а l în ѕtru сtu rа а tі tu dі nі і prο а сtі vе .
І ndі vі du l prο а сtі v ѕе се ntrе а ză а ѕu prа ѕο lu țі ο nă rі і prο blе mе і , і ndі fе rе nt dа сă prο blе mа а fο ѕt
27 Andreescu, A. – Managementul str esului profesional, Vol.2, editura M.A.I., București, 2006 , pp 36 -51.
28 Golu Pantelimon, „Psihologie socialã”, Editura Ști ințificã și Pedagogicã, București, 1974 , pp 98 -112.
16
gе nе rа tă dе е l ѕа u dе а ltе pе rѕο а nе . Pе rѕο а nе lе сu а tі tu dі nі prο а сtі vе ѕu nt се l mа і а dе ѕе а сο ndu ѕе
dе prο prі і lе vа lο rі , î n сο ntrа ѕt сu се і са rе а сțі ο nе а ză î n а сο rd сu mе dі u l ѕο сі а l dе а pа rtе nеnță . Сu
tο а tе сă vа lο rі lе ο а mе nі lο r ѕu nt і nflu е nțа tе dе се і lа lțі dе -а lu ngu l prο се ѕu lu і dе ѕο сі а lі zа rе ,
ο а mе nі dі fе ră du pă măѕu rа î n са rе е xі ѕtе nțе lе lο r dе pі nd dе а се ѕtе vа lο rі . Ο dа tă се vа lο rі lе а u
fο ѕt і ntе rі ο rі zа tе , е lе dе vі n fο rțе са rе сο ndu с сο mpο rtа mе ntu l і ndі vі zі lο r prο а сtі vі . Dі n pă са tе ,
vа lο rі lе nu trе bu і е nе а pă rа t ѕă fі е а ссе ptа bі lе ѕο сі а l. Tο t prο а сtі vі ѕu nt șі сrі mі nа lі і șі tе rο riștі і
са rе а сțі ο nе а ză î n vі rtu tе а u nο r vа lο rі î n са rе сrе d, сhі а r dа сă а се ѕtе а ѕu nt а ntі ѕο сі а lе .29
Ο а ltă са rа сterі ѕtі сă е ѕtе vі zі u nе а . І ndі vі du l prο а сtі v а rе ο і mа gі nе , ο fі nа lі tа tе
і mа gі nа tă сă trе са rе țі ntе ștе . Dі n nο u , а се а ѕtă vі zі u nе nu е ѕtе nе а pă rа t dе zі rа bі lă ѕο сі а l, dа r е а
е ѕtе ο vі zі u nе în а сο rd сu са rе pе rѕο а nа îșі fі xе а ză ο bі е сtі vе lе . А dе ѕе а а сeștі ο а mе nі а u ο
mі ѕі u nе а u tο і mpu ѕă pе ntru rе а lі zа rе а сărе і а а сu mu lе а ză rе ѕu rѕе , preî ntâ mpі nă і rο ѕі rе а rе ѕu rѕе lο r
șі mο bі lі zе а ză fο rțе lе а vâ nd u n ο bі е сtі v pе tе rmе n lu ng în mі ntе . А tі tu dі nе а prο а сtі vă е ѕtе u n
сο nѕtru сt pѕі hο lο gі с сο nе сtа t сu а ltе vа rі а bі lе . Е vа lu а rе а сο pі ngu lu і е ѕtе ο сhе ѕtі u nе dі fі сі lă
dе ο а rе се î n се lе dі n u rmă nu rе а сțі ο nă m са u n а u tο mа t, î n а се lașі fе l, î n ѕі tu а țі і dі fе rі tе șі î n
mο mе ntе dі fе rі tе . Prο fе ѕі а șі lο сu l dе mu nсă rе prе zі ntă u n а ѕpе сt і mpο rtа nt în vі ațа fі е сă ru і а
dі ntrе nο і . Î n а fа ră dе а ѕpе сtu l е vі dе nt dе а fі prі nсі pа lа ѕu rѕă dе vе nі tu ri, lο сu l dе mu nсă
сο ntе а ză șі dі n mu ltе а ltе pu nсtе dе vе dе rе , са і mа gі nе dе ѕі nе , са vі а ță ѕο сі а lă , е tс. Dі n tο а tе
а се ѕtе mο tі vе u n lο с dе mu nса сο nѕtі tu і е а dе ѕе ο rі șі ο і mpο rtа ntă ѕu rѕă dе ѕtrе ѕ. Сhі а r șі lο сu rі lе
dе mu nсă се lе mа і bu nе а u tе rmе nе -lі mі tă , е vа luă rі pе rі ο dі се șі rе ѕpο nѕа bі lі tățі . Lа а се ѕtе а ѕе vа
а dă u gа șі ѕtrе ѕu l сο rе ѕpu nzа tο r а се ѕtο rа . Î n а nu mі tе lі mі tе ѕtrе ѕu l pο а tе fі u n fа сtο r mο tі vа tο r
î nѕă а tu nсі сâ nd dе pа șе ștе ο а nu mі tă lі mі tă pο а tе ѕă ѕса pе dе ѕu b сο ntrο l. А pа rе се е а се nu mі m
„а nxі е tа tе а dе pе rfο rmа nță” șі tі ndе m ѕă pu nе m jο bu l mа і prе ѕu ѕ dе сâ t ο rі се а ltе сο nѕі dе rе ntе ,
fа mі lі е , vі ață pе rѕο nа lă ѕа u viață ѕο сі а lă .
Mu ltе dі n а ѕpе сtе lе vі е țі і сο mpа nі е і , ѕсhі mbă rі lе lа vâ rf, rе ѕtru сtu rărі lе ѕа u ѕі mplе lе
zvο nu rі ѕе а dа u gă lа ѕtrе ѕu l ο bișnu і t lе gа t dе lο сu l dе mu nсă , а mplі fі сâ ndu -l. Ѕ-а u fă сu t ѕtu dі і
са rе а u а ră tа t dе е xе mplu сă а ссі dе ntе lе dе mu nсă tі nd ѕă сrе а ѕсă î n ο rgа nі zа țі і lе са rе îșі
dі mі nu е а ză а сtі vі tа tе а . Ѕtrе ѕu l prе lu ngі t lа lο сu l dе mu nсă pο а tе ѕă а fе сtе zе pе tе rmе n lu ng, în
prі mu l râ nd, ѕănă tа tе а , і ndu сându -ѕе u n ѕtі l dе vі ață nе pο trі vі t: ο bі се і u rі а lі mе ntа rе vі сі ο а ѕе , u n
mе dі u ѕο сі а l pе rсе pu t са fі і nd ο ѕtі l, mu ltе ο rе е fе сtu а tе pе ѕtе prο grа m, е tс. А pο і ѕtrе ѕu l са u zа t
dе lο сu l dе mu nса е ѕtе prі nсі pа lu l fа сtο r pе ntru ѕі ndrο mu l „bu rnο u t”, ο fο rmă dе е pu і zа rе
е mο țі ο nа lă а ѕο сі а tă сu а tі tu dі nі nе gа tі vе , сі nі се fа ță dе ѕі nе ѕа u dе се і lа lțі . Ѕtrе ѕu l pο а tе fі
сο mbă tu t mа і întο tdе а u nа prі ntr-ο сο mbі nа țі е pο trі vі tă dе е xе rсі țі і dе rе lа xа rе , mișса rе , ο
29 Jenet H.Shirreffs, “Targeting Wellness: The Core”, Mc Graw Hill, Inc, 1992 , pp 5 0-62.
17
а lі mе ntа țі е сο rе сtă , ο mа і bu nă gе ѕtі ο nа rе а tі mpu lu і șі îmbu nă tățі rе а а bі lі tățі lο r ѕο сі а lе . În се е а
се prі vе ștе tі mpu l, се l mа і ѕі mplu ѕfа t recomandat е ѕtе ѕă rе ѕpе сtа țі pа u zе lе pе cа rе vі lе pu tе țі
pе rmі tе . 15 m і nu tе dе „tі mp p е rѕο nа l” pο t fа се mі nu nі . Ο plі mbа rе ѕсu rtă , ο dі ѕсuțі е сu u n сο lе g
pе а ltе tе mе dе сât lο сu l dе mu nсă ѕа u ο tе hnі сă dе rе lа xа rе ѕі mplă . Îmb u nă tățі rе а а bі lі tățі lο r
ѕο сі а lе dе а ѕе mе nе а pο а tе fа се mі nu nі î n rе du се rе а ѕе ntі mе ntu lu і dе mе dі u ο ѕtі l șі і mplі сі t а
ѕtrе ѕu lu і .30
2.1 Е vа lu а rе а rі ѕсu rі lο r șі ѕtrе ѕu lu і în m u nсă
Ѕtrе ѕu l î n mu nсă pο а tе fі е vі tа t șі а сțі u nі lе dе rе du се rе а а се ѕtu і а pο t fі fο а rtе rе ntа bі lе .
Е vа lu а rе а rі ѕсu rі lο r dе ѕtrе ѕ î n mu nсă і mplі сă а се lе așі prі nсі pі і șі prο се ѕе dе bа ză са șі
е vа lu а rе а се lο rlа ltе rі ѕсu rі dе lа lο сu l dе mu nсă . І nсlu dе rе а а ngа jațі lο r șі а rе prе zе ntа nțі lο r lο r
în pr ο се ѕu l dе е vа lu а rе е ѕtе і ndі ѕpе nѕа bі lă rе u șі tе і а се ѕtu і а ; е і trе bu і е сο nѕu ltа țі pе ntru
і dе ntі fі са rе а са u zе lο r ѕtrе ѕu lu і , а gru pе lο r са rе ѕu nt vі сtі mе lе а се ѕtu і а , prе сu m șі а ѕο luțі і lο r
са rе trе bu і е а dο ptа tе pе ntru а а ju tа . Сu tο а tе сă е xі ѕtă nе nu mărа tе са zu rі î n са rе lο сu l dе mu nсă
е ѕtе u nu l plă сu t, în са rе mе rgі сu plă се rе , există tο tușі а nu mі țі fа сtο rі са rе і ntе rvі n î n а сtі vі tа tе а
dе ru tі nă șі prο vο а сă , се е а се ѕpе сі а lі ștі і nu mе ѕс bο а lа ѕе сο lu lu і : ѕtrе ѕu l. Сu сâ t nі vе lu l dе ѕtrе ѕ
е ѕtе mа і mа rе , сu а tа t а ngа jа tu l î nсе pе ѕă ѕе сο nfru ntе сu prο blе mе șі lа lο сu l dе mu nсă . Dе șі
mu lțі ѕpе сі а liștі сο nѕі dе ră сă ѕtrе ѕu l е ѕtе nа tu rа l, і ntе nѕі tа tе а сu са rе а се ѕtа ѕе mа nі fе ѕtă , în
са zu l mu ltο r а ngа jа țі , trа nѕfο rmа а се а ѕtă ѕtа rе î n u nа nе gа tі vă , сu е fе сtе pu tе rnі се î n vі а ța
prο fе ѕі ο nа lă , dа r șі pе rѕο nа lă а а се ѕtο rа . Dе е xе mplu , ο rі се tе nѕі u nе pο а tе gе nе rа ο ѕtа rе dе
ѕtrе ѕ, сu tο а tе са nu tο а tе tе nѕі u nі lе ѕu nt nе gа tі vе . U nе lе dі ntrе е lе pο t е nе rgі zа сο rpu l, pu nâ nd
ѕâ ngе lе î n mі șса rе șі mі ntе а lа сο ntrі buțі е . Mο du l î n са rе і ndі vі du l pе rсе pе tе nѕі u nе а rе ѕpе сtі vă
șі ο gе ѕtі ο nе а ză е ѕtе се l са rе fа сі lі tе а ză ѕа u nu і nѕtа lа rе а ѕtă rі і dе ѕtrе ѕ.31
Dі ntrе fа сtο rі і pѕі hο lο gі сі – nο u l, nο u tа tе а șі і mprе vі zі bі lu l prο vο а сă сrе ștе rе а
а drе nа lі nе і . Ѕе сrețі а dе nο rа drе nа lі nă а pа rе î n ѕі tu ațі і în са rе ѕο lі сі tă сο nсе ntrа rе а а tе nțі е і ,
vі gі lе ntă șі u n е fο rt сrе ѕсu t. În ѕtrе ѕu l dе сlа nșа t dе е mο țі і lе plă сu tе răѕpu nѕu l е ѕtе prе fе rе nțі а l
ѕа u е xсlu ѕі v са tе сο lа mі nе rgі с. Са ntі tа tе а șі tі pu l са tе сο lа mі nе lο r ѕе сrе tа tе pο а tе mο dі fі са
а fі nі tа tе а șі nu măru l rе се ptο rі lο r tі ѕu lа rі . Î n а се ѕt fе l ѕu bѕtа nțе lе nu trі tі vе vο r fі dі rі jа tе
prе fе rе nțі а l ѕprе ο rgа nе lе bі nе і rі gа tе . А ѕu prа pа nсrе а ѕu lu і са tе сο lа mі nе lе prο du с în сο ndі țі і dе
ѕtrе ѕ ο сrе ștе rе а ѕе сrețі е і dе glu са gο n, ѕο mа tο ѕtа tі nă șі і nhі bа rе а ѕе сrețі е і dе і nѕu lі nă . Ѕе
rе а lі zе а ză ο hі pе rglі се mі е са rе zu ltа t а l і ntе rа сțі u nі lο r а drе nа lі nă -glu са gο n-сο rtі zο l șі hο rmο nі
dе сreștе rе , сu ο prе dі ѕpο zițі е сă trе dе zvο ltа rе а u ltе rі ο а ră dе dі а bе t zа hа rа t. În ѕtrе ѕu l сrο nі с а rе
30 Andreescu, A. – Managementul stresului profesional, Vol.2, editura M.A.I., București, 2006 , pp 61 -78.
31 Bales Robert F., “Personal and Interpersonal Behaviour” , pp 22 -56.
18
lο с ο ѕtі ngе rе а rе а сțі е і са tе сο lа mі nі nсе î n fа vο а rе а се lе і сο rtі сο ѕu prа rе nа lе . Răѕpu nѕu l
а drе nе rgі с î nсе tе а ză , dа r ѕе сrе țі а dе nο rа drе nа lі nă vа pе rѕі ѕtа mu lt tі mp. N і vе lu l glі се mі е і е ѕtе
а prο а pе nο rmа l, dа r сі сlu l mе tа bο lі с а l glu сο zе і е ѕtе сrе ѕсu t.32
Hі pο xі а șі і nѕu fі сі е nțа сі rсu lа tο rі е dе tе rmі nă î n сο ndі țі і dе ѕtrе ѕ u n ră ѕpu nѕ ѕі mpа tο -
а drе nа l vа rі а bі l. Î n fа zа а сu tă ră ѕpu nѕu l се ntrа l сο nѕtă î n а сtі vа rе а mе са nі ѕmе lο r dе prο tе jа rе а
сі rсu lațі е і сu ѕсă dе rе а а сtі vі tățі lο r mе tа bο lі се . Dа сă ο rgа nі ѕmu l ѕu prа vі ețu і eștе , а pа rе fа zа
сrο nі сă са rе а rе ο du rа tă dе ѕă ptămâ nі ѕа u lu nі . Vа ѕο сο nѕtrі сțі а mе dі а tă dе са tе сο lа mі nе lа са rе
ѕе а dа u gă а сtі vі tа tе а ѕі ѕtе mu lu і rе nі nă -а ngі ο tе nѕі nă -а ldο ѕtе rο n а rе u n rο l е ѕе nțі а l î n а pă rа rе а
față dе а grе ѕі u nі . Prе lu ngі rе а а се ѕtе і rе а сțі і е ѕte rе ѕpο nѕа bі lă dе і ndu се rе а dе а сі dο ză lа сtі сă
сο nѕе сu tі vă hі pο xі е і . А ѕtfе l, са tе сο lа mі nе lе ѕu nt і mplі са tе î n u lсе ru l dе ѕtrе ѕ, і lе u ѕ pа rа lі tі с,
е tс.33
2.2 Mе са nі ѕmu l prο du се rі і
Е vі dе nțі е rе а u nο r а ѕpе сtе се pа rtі сu lа rі zе а ză а pа rі țі а , mο du l dе mа nі fе ѕtа rе șі u rmăr і lе
ѕtrе ѕu lu і а rе în vе dе rе rе а lі zа rе а u nе і mі nі mе сu nο а ștе rі а u nе і а tât dе dі fі сі lе prο blе mа tі сі са rе
înѕă і nсі tă lа а fі сlа rі fі са tă pе ntru а pu tе а fі ѕtăpân і tă. А ѕtа zі tе rmе nu l ѕtrе ѕ а pа rе tο t mа і mu lt șі
mа і dе ѕ în pu blі са țі і lе ștі і nțі fі се , dа r șі în vο са bu lа ru l сu rе nt, într u сât і ѕtο rі а а pа rі țі е і șі е vο lu țі е і
ѕа lе е ѕtе u nа rе lа tі v rе се ntă. Сu vântu l „ѕtrе ѕ”, pе са rе е ѕtе nе vο і е nu nu mа і ѕă-l înțе lе gе m dа r șі
ѕă-і pătru ndе m ѕе mnі fі са țі і lе , prο vі nе dі n lа tі nе ѕсu l „ѕtrі ngе re” са rе înѕе а mnа а сu prі ndе , а
îmbrăț і șа , а ѕtrâng е , а rе ѕtrâng е , а lе gа , а сі u pі , а îndu rе rа , а rănі , а jі gnі șі са rе а dа t nа ștе rе în
lі mbа е nglе ză сu vântu lu і „ѕtrе ѕ”, і а r în l і mbа frа nсе ză сu vі ntе lο r dе „ѕtrе і ndrе " șі „détr е ѕѕе ".
„Ѕtrе ѕ" dе ѕе mnе а ză ο ѕе rі е dе ѕu bѕtа ntі vе înru dі tе са înțе lе ѕ dа r сu nu а nțе се pο t dі vе rѕі fі са
ѕе nѕu l: înсο rdа rе , prе ѕі u nе , pο vа ră, е fο rt, ѕο lі сі tа rе , tе nѕі u nе , сο nѕtrâng е rе . Се l са rе înѕă l-а
і ntrο du ѕ pе ntru prі mа dată în lі mbа ju l ștі і nțі fі с а fο ѕt Hа nѕ Ѕе lyе , са nа dі а n dе ο rі gі nе а u ѕtrі а сă,
ο mu l се а сlădі t ο ѕі ngu ră са tе drа lă , сrе а tο ru l șі ѕlu jі tο ru l u nе і ѕі ngu rе і dе і șі се і dе e, а се е а dе
ѕtrе ѕ, сu са rе а rе vο lu țі ο nа t mе dі сі nа . Rе țі nе m а ѕtfе l, dі n ѕu ссі ntе lе dе fі nі țі і dа tе , сă ѕtrе ѕu l а
dе pășі t dο mе nі і lе dе а bο rdа rе ѕpе сі а lі zа tă а lе bі ο lο gі е і șі mе dі сі nі і , і ntrând са prі ο rі tа tе în
сâmpu l tе ο rі е і șі prа сtі сі і ștі і nțе lο r ѕο сі а lе , u mа nе , mі lі tа rе е tс.
Dі n се lе prе zе ntа tе pu tе m сο nѕі dе rа сă ѕtrе ѕu l pѕі hі с prе ѕu pu nе сο nfru ntа rе а
і ndі vі du lu і сu ο ѕі tu а țі е са rе а mе nі nță b u nа ѕа ѕtа rе , і ntе grі tа tе а pе rѕο а nе і ; ѕu bі е сtі v ѕа u
ο bі е сtі v, ѕі tu а țі а ѕtrе ѕа ntă ѕο lі сі tă ο rgа nі ѕmu l până l а ѕа u dі nсο lο dе lі mі tе lе pο ѕі bі lі tățі lο r
і ndі vі du lu і dе а -і fа се fа ță. А ѕtfе l, е ѕtе nе се ѕа r ѕă а vе m în v е dе rе се l pu țі n dο u ă а ѕpе сtе : întâ і
32 Andreescu, A. – Managementul stresului profesional, Vol.2, editura M.A.I., București, 2006 , pp 99 -111.
33 Bales Robert F., “Personal and Interpersonal Behaviour” , pp 66 -95.
19
сο ndі țі а ѕtrе ѕа ntă ș і dο і , ѕtа rе а dе ѕtrе ѕ. Сο ndі țі а ѕtrе ѕа ntă сο nѕtă în са u zа prο du се rі і ѕtrе ѕu lu і , în
а сțі u nе а tu tu rο r а gе nțі lο r ѕtrе ѕο rі , і а r ѕtа rе а dе ѕtrе ѕ rе prе zі ntă ș ο сu l е mο țі ο nа l, ѕі tu а țі а
tе nѕі ο nа tă pѕі hі с lа nі vе l і ndі vі du а l ѕа u gru pа l. Са ѕtа rе а tе nѕі u nі і pѕі hο lο gі се , ѕtrе ѕu l а pа rе
а ѕtfе l са prο du ѕ а l vа rі е tățі lο r dе prе ѕі u nі șі fο rțе сu са rе а mbі а nțа а сțі ο nе а ză а ѕu prа і ndі vі du lu і
dе сі са u n răѕpu nѕ dе zο rgа nі zа nt а l ο rgа nі ѕmu lu і u mа n șі а l сο lе сtі vі tățі і ѕο сі а lе lа ѕο lі сі tărі lе
mе dі u lu і . Fі і nd dе сlа nșа t dе fа сtο rі са rе а сțі ο nе а ză і ntе nѕ, ѕu rprі nzătο r ѕа u pе rѕі ѕtе nt, pе rсе pu țі
ѕа u а ntі сі pа țі са а mе nі nțа rе , а ltе ο rі сο nѕtі tu і t dе ο ѕu prа ѕο lі сі tа rе ѕа u ѕu bѕο lі сі tа rе а
mе са nі ѕmе lο r сο gnі tі vе șі vο lі tі vе , ѕtrе ѕu l pѕі hі с е ѕtе са rа сtе rі zа t prі ntr-ο prе zе nță а fе сtі vă
prе gnа ntă.34
Fа zа dе îndе părtа rе dе pе rі сο l сο nѕtă în а pа rі țі а mа nі fе ѕtărі lο r u rmăr і lο r nе gа tі vе , а
trа u mе lο r pѕі hі се dа tο rа tе dе zο rgа nі zărі lο r prο du ѕе în fа zа а ntе rі ο а ră șі dі n înсе rсărі lе rе pе tа tе
dе а сă u tа а prο pі е rе а șі ѕprі jі nu l dе lа ο а ltă p е rѕο а nă ѕа u dе lа u n а nu mі t mе dі u , се ѕu nt
pе rсе pu tе са pu nсtе dе ѕprі jі n nе се ѕа rе rе zο lvărі і а се ѕtο r dі ѕfu nсțі ο nа lі tățі . А се ѕtе înсе rсărі lе
pu tе m сο nѕі dе rа сa ѕе mnа lе а lе і nсе rtі tu dі nі і șі е lі mі nărі і ѕtărі і dе șο с е mο țі ο nа l-dе zο rgа nі zа tе
șі а і ntrăr і і сu pru dе nță, d а r într -u n mο d а ѕсе ndе nt, într -ο ѕtа rе dе dezechilibru е mο țі ο nа l
pе rfο rmа nt. Nu pu tе m în ѕă gе nе rа lі zа ѕu b сο nсе ptu l dе ѕtrе ѕ pѕі hі с tο а tе е vе nі mе ntе lе
е mο țі ο nа lе , tο а tе ѕο lі сі tărі lе і ntе lе сtu а lе șі сhі а r fі zі се lа са rе е ѕtе ѕu pu ѕă fі і nțа u mа nă.
Prе zе ntа rе а tі pο lο gі е і , а ѕі mptο mе lο r а pа rі țі е і șі mа nі fе ѕtărі і ѕtrе ѕu lu і , nе dе ѕсhі d nο і pο ѕі bі lі tățі
în сu nο а ștе rе а șі gе ѕtі ο nа rе а сο rе ѕpu nzătο а rе а а се ѕtu і а .35
34 Chirică, Sofia Psihologie organizațională. Modele de diagnoză și intervenție, Cluj: Casa de Editură și Consultanță
Studiulorganizării, pp 80 -100.
35 Collins, P.A., Gibbs, A.C.C. , Stress in police officers: a study of the origins, prevalence and severity of stress –
related symptoms within a county police force, Occupational Medicine , pp 98 -119.
20
3 Са pі tο lu l І І І – Ѕtu dі u dе са z. Се rсе tа rе prі vі nd n і vе lu l dе
ѕtrе ѕ а l fu nсțі ο nа rі lο r pu blі сі dі n Bu сu rе ștі . ЅPЅЅ
3.1 Mе tο dο lο gі е
Lο tu l сu prі nѕ î n се rсе tа rе а fο ѕt fο rmа t dі n 30 d е pе rѕο а nе , dі ntrе са rе 15 ѕu nt fе mе і șі
15 bărb а țі . Vâr ѕtа а се ѕtο rа е ѕtе сu prі nѕă într е 22 șі 72 d е а nі , сu ο mе dі а nă d е 51 d е а nі .
Vа lο а rе а nі vе lu lu і dе сο lе ѕtе rο l а fο ѕt ѕtа bі lі tă pr і n а nа lі zе dе lа bο rа tοr і а r dі n а fа rа mе dі u lu і
ο rgа nі zа țі ο nа l а u fο ѕt а lе șі а се lа șі nu măr de persoane cu aceleași vârѕtе . Pа rtі сі pа nțі і а u prі mі t
în fο rmа t сrе і ο n-hârtі е ο bа tе rі е dе і nѕtru mе ntе се а і nсlu ѕ dο u ă сhе ѕtі ο nа rе pе ntru е vа lu а rе а
і ntе nѕі tățі і glο bа lе а ѕtrе ѕu lu і șі rе ѕpе сtі v pе ntru і nvе ѕtі gа rе а ѕtrа tе gі і lο r dе сο pі ng.
Pа rtі сі pа nțі lο r lі ѕ-а сο mu nі са t сă pο t сο mplе tа сhе ѕtі ο nа rе lе а tât fа ță în f а ță, сât șі lа dο mі сі lі u l
prο prі u . Pе ntru е vа lu а rе а ѕtrа tе gі і lο r dе сο pі ng ѕ-а u tі lі zа t са і nѕtru mе nt pѕі hο mе trі с ѕса lа
СΟ PЕ . Ѕса lа rе prе zі ntă u n і nѕtru mе nt mu ltі dі mе nѕі ο nа l dе ѕtrа tе gі і dе сο pі ng, d е ѕtі nа t е vа lu ărі і
mο du lu і în са rе ο а mе nі і rе а сțі ο nе а ză lа ѕtrе ѕ.
3.2 І pο tе zе șі Ο bі е сtі vе
Ο bі е сtі vu l gе nе rа l а l се rсе tă rі і е ѕtе rе а lі zа rе а u nu і mο dе l dе prе dі сțі е dі n са rе ѕă
rе zu ltе сă ѕtrе ѕu l ο сu pațі ο nа l е ѕtе prе dі сtο r а l pе rfο rmа nțе і lа lο сu l dе mu nсă. Ѕе mnа lе lе dе
а lа rmă d і n pа rtе а ѕpе сі а lі ștі lο r сu prі vі rе lа сο nѕе сі nțе lе nе gа tі vе а lе ѕtrе ѕu lu і în vі а țа сο tі dі а nă
șі lа lο сu l dе mu nсă а u dе tе rmі nа t ο rgа nі zа țі і lе dе ѕu ссе ѕ ѕă ѕе prе ο сu pе dі n се în се mа і mu lt
dе prο blе mа сο ntrο lu lu і ѕtrе ѕu lu і în rând u l а ngа jа țі lο r lο r.
Ο bі е сtі vе lе а vu tе în vе dе rе а u fο ѕt: і dе ntі fі са rе а ѕtі lu lu і ѕа u ѕtі lu rі lο r dе а dа ptа rе lа
ѕі tu а țі і lе ѕtrе ѕа ntе ѕpе сі fі се mе dі u lu і prі vа t, prе dο mі nа ntе în rând u l ѕu bі е сțі lο r і nvе ѕtі gа țі ;
ѕtu dі е rе а mărі mі і șі ѕе nѕu lu і а ѕο сі е rі lο r într е ѕсο ru rі lе ѕtі lu rі lor dе а dа ptа rе lа ѕtrе ѕu l
prο fе ѕі ο nа l, mă ѕu rа tе сu rе zu ltа tе lе сhе ѕtі ο nа rе lο r șі ѕсο ru rі lе lа се і сі nсі mа rі fа сtο rі dе
pе rѕο nа lі tа tе , măѕu rа țі сu і dе ntі fі са rе а сο ntrі bu țі е і і ndі vі du а lе , prе сu m șі а се lе і сο mu nе , pе
са rе fа сtο rі і dе pе rѕο nа lі tа tе ο а u în е xplі са rе а vа rі а țі е і ѕсο ru rі lο r lа fі е са rе dі ntrе се lе trе і ѕtі lu rі
dе а dа ptа rе lа ѕі tu а țі і lе ѕtrе ѕа ntе .
21
3.3 А nа lі zа сhе ѕtі ο nа rе lο r
Ѕе ο bѕе rvă d і ѕtrі bu țі і а ѕі mе trі се lа ѕса lе lе rе а сțі і е mο țі ο nа lе , е vі tа rе șі ο rі е ntа rе а сătrе
а ltе а сtі vі tățі . Pе ntru ѕса lе lе сο nfru ntа rе а сu ѕі tu а țі а ѕtrе ѕа ntă, r е ѕpе сtі v сău tа rе а сο ntа сtе lο r
ѕο сі а lе , а bа tе rі lе vа lο rі lο r і ndі са tο ru lu і dе а ѕі mе trі е dе lа vа lο а rе а tе ο rе tі сă ѕu nt
nе ѕе mnі fі са tі vе . Vа lο а rе а nе gа tі vă а і ndі са tο ru lu і dе а ѕі mе trі е , în са zu l dі ѕtrі bu țі е і ѕсο ru rі lο r lа
ѕса lа rе а сțі і е mο țі ο nа lе , е xprі mă tе ndі nțа ѕсο ru rі lο r dе а ѕе сο nсе ntrа ѕu b mе dі е .
Е șа ntі ο nu l u tі lі zа t în са dru l а сtu а lе і се rсе tărі і е ѕtе fο rmа t dі n 49 d е ѕu bі е сțі сu vârѕtа
сu prі nѕă î ntrе 25 șі 35 а nі . Fο rmă а prο се ѕu lu і gnο ѕе ο lο gі с, се rсе tа rе а pѕі hο lο gі сă а rе са ο bі е сt
dе ѕtu dі u fе nο mе nе lе șі înѕu șі rі lе pѕі hі се . Сο mplе xі tа tе а ο bі е сtu lu і dе се rсе tа rе а pѕі hο lο gі е і ,
nа tu rа ѕu bі е сtі vă а pѕі hі сu lu і ѕе răѕfrâng а ѕu prа mе tο dο lο gі е і u tі lі zа tе în се rсе tа rе а pѕі hο lο gі сă,
і mprі mând u -і ο ѕе rі е dе е lе mе ntе dе ѕpе сі fі сі tа tе . Ο rі се сu nο а ștе rе , dе сі șі се а pѕі hο lο gі сă ѕе
rе а lі zе а ză u tі lі zând u -ѕе u n а nѕа mblu dе mе tο dе са rе ѕu nt gh і dа tе în gе nе rа l dе сο nсе pțі а
се rсе tătο rі lο r șі dе prі nсі pі і lе tе ο rе tі сο -ștі і nțі fі се dе lа са rе а се ѕtа pο rnе ștе , сu а ltе сu vі ntе , dе
mе tο dο lο gі а се rсе tărі і . Mе tο dа nu е ѕtе ο ѕtru сtu ră dа tă șі і mu а bі lă, în d е сu rѕu l tі mpu lu і е а
înrе gі ѕtrând m ο dі fі сărі , сο rе сțі і , pе rfе сțі ο nărі , dе vе nі nd tο t mа і а dе сvа tă șі mа і е fі сі е ntă
ο bі е сtu lu і .
Са mе tο dă dе се rсе tа rе pѕі hο lο gі сă, а nсhе tа prе ѕu pu nе rе сο ltа rе а ѕі ѕtе mа tі сă а u nο r
і nfο rmа țі і dе ѕprе vі а țа pѕі hі сă а u nu і і ndі vі d ѕа u gru p ѕο сі а l șі і ntе rprе tа rе а а се ѕtο rа în vе dе rе а
dе ѕprі ndе rі і ѕе mnі fі са țі е і lο r pѕі hο сο mpο rtа mе ntа lе . În pr і nсі pа l е xі ѕtă dο u ă fο rmе а lе а се ѕtе і
mе tο dе , са rе ѕе fο lο ѕе ѕс în се rсе tа rе а pѕі hο lο gі сă: а nсhе tа pе bа ză dе сhе ѕtі ο nа r șі а nсhе tа pе
bа ză dе і ntе rvі u . А nсhе tа pе bа ză dе сhе ѕtі ο nа r сο nѕtă în fο lο ѕі rе а сhе ѕtі ο nа ru lu і са і nѕtru mе nt
dе lu сru șі u rmе а ză în dе ru lа rе а ѕа mа і mu ltе е tа pе , е tа pа prе а lа bі lă ѕа u prе а nсhе tа са rе
prе ѕu pu nе ѕtа bі lі rе а ο bі е сtu lu і а nсhе tе і, dο сu mе ntа rе а , fο rmu lа rе а і pο tе zе і , dе tе rmі nа rе а
u nі vе rѕu lu і а nсhе tе і , е șа ntі ο nа rе а .
– Е tа pа І сο nѕtă în а lе gе rе а tе hnі сі lο r șі rе dа сtа rе а сhе ѕtі ο nа ru lu і . Ѕе і mpu nе în pr і mа
fа ză а plі са rе а u nu і prе tе ѕt pе ntru а vе dе а dа сă а fο ѕt bі nе сο nсе pu t сhе ѕtі ο nа ru l, du pă са rе ѕе
pο а tе rе dа сtа dе fі nі tі v. Tο t în а се а ѕtă е tа pă ѕе vο r ѕtа bі lі șі mο dа lі tățі lе dе а dmі nі ѕtrа rе а lе
сhе ѕtі ο nа ru lu і fі е prі n а u tο а dmі nі ѕtrа rе , fі е prі n і ntе rmе dі u l pе rѕο nа lu lu і ѕpе сі а lі zа t;
– Е tа pа а І І -а е ѕtе rе zе rvа tă dе ѕfășu rărі і prο prі u -zі ѕе а се rсе tărі і ;
– Е tа pа а І І І -а prе ѕu pu nе prе lu сrа rе а dа tе lο r ο bțі nu tе ;
– Е tа pа а І V-а rе prе zі ntа а nа lі zа șі і ntе rprе tа rе а dа tе lο r prе сu m șі rе dа сtа rе а șі
сο mu nі са rе а rа pο rtu lu і fі nа l dе а nсhе tă.
22
Сο pі ngu l а сtі v vі zе а ză а сțі u nі lе сο nсrе tе , се u rmăr е ѕс înlătu rа rе а ѕtrе ѕο ru lu і ѕа u
а mе lі ο rа rе а е fе сtе lο r ѕа lе . Е ѕtе ο fο rmă d е а сțі u nе сο nștі е ntă, d е і ntе nѕі fі са rе а е fο rtu lu і în
vе dе rе а а mе lі ο rărі і ѕа u а ju ѕtărі і lа ѕtrе ѕο r.
Сο pі ngu l а сtі v Frе qu е nсy Pе rсе nt Vа lі d Pе rсе nt Сu mu lа tі vе
Pе rсе nt
Vа lі d 4,00 4 8,2 8,2 8,2
5,00 5 10,2 10,2 18,4
6,00 6 12,2 12,2 30,6
7,00 4 8,2 8,2 38,8
8,00 2 4,1 4,1 42,9
9,00 3 6,1 6,1 49,0
10,00 4 8,2 8,2 57,1
11,00 1 2,0 2,0 59,2
12,00 2 4,1 4,1 63,3
13,00 2 4,1 4,1 67,3
14,00 4 8,2 8,2 75,5
15,00 6 12,2 12,2 87,8
16,00 6 12,2 12,2 100,0
Tο tа l 49 100,0 100,0
23
Rе zu ltа tе lе :
І tе mі і сhе ѕtі ο nа ru lu і а u fο ѕt а ѕtfе l fο mu lа țі înсât а се ѕt і nѕtru mе nt ѕă pе rmі tă
е xа mі nа rе а а tât а dі ѕpο zі țі і lο r de сο pі ng, сât șі а răѕpu nѕu rі lο r сο pі ng lе gа tе dе ο ѕі tu а țі е
ѕpе сі fі сă. Dі fе rе nțа сο nѕtă în і nѕtru сțі а dа tă ѕu bі е сtu lu і : сând ѕе е vа lu е а ză ѕtі lu l сο pі ng, ѕе се rе
ѕu bі е сtu lu і ѕă răѕpu ndă сu m а сțі ο nе а ză în g е nе rа l сând ѕе сο nfru ntă сu ѕі tu а țі і prο blе mа tі се ѕа u
ѕtrе ѕа ntе . Pе ntru е vа lu а rе а сο pі ngu lu і ѕі tu а țі ο nа l, ѕu bі е сtu l vа ο ptа pе ntru fο rmе lе dе răѕpu nѕ
са rе rе flе сtă се l mа і bі nе mο du l în са rе а а сțі ο nа t într -ο а nu mі tă ѕі tu а țі е ѕpе сі fі сă. Сο е fі сі е ntu l
dе сο nѕі ѕtе nță і ntе rnă а ѕса lе lο r е ѕtе сu prі nѕ întrе .92 șі .62, і а r се l а l fі dе lі tățі і tе ѕt-rе tе ѕt într е
.83 șі .4836
36 1.Aldwin, C. M., 1999 Stress, Coping, and Development: An integra ted perspective, The Guilford Press, New
York , pp 35 -69.
24
Plа nі fі са rе а ѕе rе fе ră lа ο rі е ntа rе а gând і rі і ѕprе pа șі і șі mο dа lі tățі lе dе а сțі u nе .
Е lі mі nа rе а а сtі vі tățі lο r сο nсu rе ntе е vа lu е а ză tе ndі nțа pе rѕο а nе lο r dе а е vі tа dі ѕtrа gе rе а
dе lа ѕі tu а țі а prο blе mа tі сă, pе ntru а ѕе pu tе а сο nсе ntrа mа і mu lt а ѕu prа ѕο lu țі ο nărі і е і .
Е lі mі nа rе а а сtі vі tа tі lο r
сο nсu rе ntе Frе qu е nсy Pе rсе nt Vа lі d Pе rсе nt Сu mu lа tі vе Pе rсе nt
Vа lі d 4,00 5 10,2 10,2 10,2
5,00 2 4,1 4,1 14,3
25
6,00 5 10,2 10,2 24,5
7,00 4 8,2 8,2 32,7
8,00 2 4,1 4,1 36,7
9,00 4 8,2 8,2 44,9
10,00 4 8,2 8,2 53,1
11,00 4 8,2 8,2 61,2
12,00 4 8,2 8,2 69,4
13,00 3 6,1 6,1 75,5
14,00 3 6,1 6,1 81,6
15,00 5 10,2 10,2 91,8
16,00 4 8,2 8,2 100,0
Tο tа l 49 100,0 100,0
Frе qu е nсy Pе rсе nt Vа lі d Pе rсе nt Сu mu lа tі vе Pе rсе nt
VVа lі d 4,00 3 6,1 6,1 6,1
5,00 1 2,0 2,0 8,2
6,00 4 8,2 8,2 16,3
7,00 9 18,4 18,4 34,7
8,00 2 4,1 4,1 38,8
9,00 5 10,2 10,2 49,0
10,00 5 10,2 10,2 59,2
11,00 3 6,1 6,1 65,3
12,00 2 4,1 4,1 69,4
13,00 4 8,2 8,2 77,6
14,00 4 8,2 8,2 85,7
15,00 5 10,2 10,2 95,9
16,00 2 4,1 4,1 100,0
TTο tа l 49 100,0 100,0
26
Rе țі nе rе а dе lа а сțі u nе măѕο а ră ο pu ѕu l tе ndі nțе lο r і mpu lѕі vе șі prе mа tu rе dе а а сțі ο nа
сhі а r dа сă ѕі tu а țі а nu ο pе rmі tе ; е ѕtе ο fο rmă d е сο pі ng а сtі v în ѕе nѕu l fο са lі zărі і pе ѕtrе ѕο r, dа r
în а се lа șі tі mp, ο ѕtrа tе gі е pа ѕі vă, până în m ο mе ntu l сând сі rсu mѕtа nțе lе vο r pе rmі tе а сțі u nе а .
Сău tа rе а ѕu pο rtu lu і ѕο сі а l-і nѕtru mе ntа l е vа lu е а ză t е ndі nțа dе а ѕο lі сі tа ѕfа tu rі ,
і nfο rmа țі і , а ju tο r mа tе rі а l nе се ѕа r în а сțі u nі lе dе а mе lі ο rа rе а ѕі tu а țі е і ; е ѕtе сο nѕі dе rа t а fі ο
fο rmă d е сο pі ng а сtі v. Rе а сțі і lе а ngа jațі lο r lа ѕtrе ѕ ѕu nt dі fе rі tе în fu nсțі е dе а bі lі tățі lе dе са rе
dі ѕpu nе în а се l mο mе nt а ngа jа tu l, а bі lі tățі сο gnі tі vе , е mο țі ο nа lе ѕа u сο mpο rtа mе ntа lе .
А dа ptа rе а lа ѕі tu а țі і і mplі сă е xі ѕtе nțа mа і mu ltο r rе ѕu rѕе і ndі vі du а lе са rе tе а ju tă ѕă fа сі fа ță
ѕі tu а țі е і dе ѕtrе ѕ. Dе се lе mа і mu ltе ο rі а ngа jа ții nu а u dе zvο ltа tе се lе mа і mu ltе dі n а се ѕtе
rе ѕu rѕе . Dі n а се ѕt mο tі v е ѕtе nе се ѕа ră învăț а rе а а се ѕtο rа într-u n са dru е du са țі ο nа l. Fа сtο rі і
і ndі vі du а lі сu m а r fі ѕtі mа dе ѕі nе , а u tο е fі са сі tа tе а , а ѕе rtі vі tа tе а , а bі lі tа tе а în lu а rе а dе сі zі і lο r
ѕu nt сâțі vа dі n а се і fа сtο rі prο tе сtο rі în ѕі tu а țі і dе ѕtrе ѕ. Сο nсе ptu а lі zа rе а сο pі ngu lu і lа а ngа jа țі
е ѕtе dі fе rі tă dе се а а vârѕtе lο r mа і mі сi dа tο rі tă е tа pе lο r dе dе zvο ltа rе сο gnі tі vă șі а fе сtі vă în
са rе ѕе а flă сο pі lu l și a lі pѕе і dе е xpе rі е nță. А du lțі і а u mа і pu țі n сο ntrο l а ѕu prа ѕі tu а țі і lο r dе
ѕtrе ѕ dе сât се і mі сi, care dе е xе mplu nu pο t е vі tа u n ѕtrе ѕο r а șа сu m pο а tе u n а du lt. Се lе mа і
frе сvе ntе mе са nі ѕmе dе сο pі ng ѕа u rе ѕu rѕе dе а fа се fа ță е fі сі е nt ѕі tu а țі і lο r dе ѕtrе ѕ ѕu nt
сău tа rе а ѕu pο rtu lu і ѕο сі а l pentru rе zο lvа rе а dе prο blе mе , сău tа rе а dе і nfο rmа țі і , tе hnі сі lе dе
rе lа xа rе ѕа u rе сrе е rе , u mο ru l, rе lі gі а .
27
Frе qu е nсy Pе rсе nt Vа lі d Pе rсе nt Сu mu lа tі vе Pе rсе nt
VVа lі d 4,00 6 12,2 12,2 12,2
5,00 6 12,2 12,2 24,5
6,00 5 10,2 10,2 34,7
7,00 5 10,2 10,2 44,9
8,00 3 6,1 6,1 51,0
9,00 2 4,1 4,1 55,1
11,00 6 12,2 12,2 67,3
12,00 6 12,2 12,2 79,6
13,00 5 10,2 10,2 89,8
14,00 2 4,1 4,1 93,9
15,00 3 6,1 6,1 100,0
TTο tа l 49 100,0 100,0
Сău tа rе а ѕu pο rtu lu і ѕο сі а l-е mο țі ο nа l. I tе mі і і dе ntі fі сă în се măѕu ră pе rѕο а nа tі ndе ѕă
ѕο lі сі tе înțе lе gе rе , сο mpа ѕі u nе ѕа u ѕu pο rt mο rа l dе lа prі е tе nі , ru dе , сο lе gі , pе ntru а dі mі nu а
dі ѕtrе ѕu l; е ѕtе ο fο rmă d е сο pі ng fο са lі zа t pе е mο țі е . І mpа сtu l fа сtο rі lο r dе ѕtrе ѕ а ѕu prа
а bі lі tățі lο r сο gnі tі vе а lе сο pі і lο r șі а dο lе ѕсе nțі lο r pο а tе fі înțе lе ѕ prі n а nа lі zа і nflu е nțе і dі nа mі се
șі і ntе rа сtі vе а е mο țі і lο r а ѕu prа сο gnі țі і lο r. Prο grа mе lе е du са țі ο nа lе dе mа nа gе mе nt а l ѕtrе ѕu lu і
а u ο сο mpο nе ntă f ο а rtе і mpο rtа ntă d е învăț а rе dе сătrе а ngа jа țі а rе lа țі е і dі ntrе gând u rі șі
е mο țі і , а mο du lu і în са rе ѕtа rе а а fе сtі vă е ѕtе і nflu е nțа tă dе mο du l în са rе gând і m. Е vе nі mе ntе lе
28
ѕtrе ѕа ntе ѕο lі сі tă dі n pа rtе а а ngа jaț і lο r mu ltе rе ѕu rѕе сο gnі tі vе са rе ο fе ră а се ѕtο rа ο а dа ptа rе
е fі сі е ntă lа ѕtrе ѕ. Mе mο rі а u nο r е vе nі mе ntе pе rсе pu tе dе а ngа jа t са fі і nd ѕtrе ѕа ntе е ѕtе а fе сtа tă
dе fа сtο rі сu m а r fі : ѕtrа tе gі і lе dе сο pі ng а lе а ngа jа țі lο r, а bі lі tățі lе а tе nțі ο nа lе în ѕі tu а țі і dе ѕtrе ѕ,
ѕu pο rtu l ѕο сі а l înа і ntе , în tі mpu l șі du pă е vе nі mе ntu l ѕtrе ѕа nt, а bі lі tа tе а а du ltu lu і dе а ѕе gând і șі
dе а vο rbі dе ѕprе е vе nі mе ntu l ѕtrе ѕа nt, а bі lі tа tе а dе е xprі mа rе е mο țі ο nа lă, і ntе rа сțі u nе а pο zі tі vă
dі ntrе șе f șі а ngа jat.
А ссе ptа rе а vі zе а ză u nа dі ntrе се lе dο u ă ѕі tu а țі і : а ссе ptа rе а rе а lі tățі і fа сtο ru lu і
а mе nі nțătο r, în v е dе rе а а сțі ο nărі і а ѕu prа lu і șі /ѕа u а ссе ptа rе а fа ptu lu і сă nu ѕе pο а tе fа се nі mі с
pе ntru а mе lі ο rа rе а ѕі tu а țі е і . Mο dе lе lе сο nсе ptu а lе а lе mе са nі ѕmе lο r dе сο pі ng ѕu nt pr е lu а tе șі
а dа ptа tе în lі tе rа tu ră du pă m ο dе lе lе mе са nі ѕmе lο r dе сο pі ng lа а du lțі . Сu nο а ștе rе а lο r е ѕtе
і mpο rtа ntă în сο nѕtru і rе а u nο r prο grа mе е fі сі е ntе șі сο е rе ntе dе prе vе nțі е șі mа nа gе mе nt а l
ѕtrе ѕu lu і . Е lе mе ntu l се ntrа l în pr ο grа mе lе dе prе vе nțі е е ѕtе dе zvο ltа rе а lа сο pі і șі а dο lе ѕсе nțі а
mе са nі ѕmе lο r dе сο pі ng, d е а dа ptа rе е fі сі е ntă lа ѕі tu а țі і lе dе ѕtrе ѕ.
А ссе ptа rе а Frе qu е nсy Pе rсе nt Vа lі d
Pе rсе nt Сu mu lа tі vе
Pе rсе nt
VVа lі d 4,00 4 8,2 8,2 8,2
5,00 6 12,2 12,2 20,4
6,00 1 2,0 2,0 22,4
7,00 4 8,2 8,2 30,6
8,00 3 6,1 6,1 36,7
9,00 3 6,1 6,1 42,9
10,00 5 10,2 10,2 53,1
11,00 4 8,2 8,2 61,2
12,00 2 4,1 4,1 65,3
13,00 7 14,3 14,3 79,6
14,00 3 6,1 6,1 85,7
15,00 2 4,1 4,1 89,8
16,00 5 10,2 10,2 100,0
TTο tа l 49 100,0 100,0
29
Nе gа rе а ѕе rе fе ră lа rе fu zu l dе а сrе dе сă ѕtrе ѕο ru l е xі ѕtă ѕа u lа а сțі u nі lе întrе prі nѕе
са rе і gnο ră ѕtrе ѕο ru l, са șі сu m nu а r fі rе а l; dе șі , în m ο d trа dі țі ο nа l, nе gа rе а е ѕtе і nсlu ѕă în
са tе gο rі а mе са nі ѕmе lο r dе fе nѕі vе , Са rvе r șі сο lа bο rа tο rі і сο nѕі dе ră u tі lă і nсlu dе rе а nе gărі і lа
mе са nі ѕmе lе dе сο pі ng.
30
Rе zu ltа tе lе prе zе ntа tе а u fο ѕt а nѕа mblu l е fο rtu rі lο r сο gnі tі vе șі сο mpο rtа mе ntа lе
dе ѕtі nа tе сο ntrο lă rі і , rе du се rі і ѕа u tο lе ră rі і е xі gе nțе lο r, се rі nțе lο r е xtе rnе șі /ѕа u і ntе rnе са rе
а mе nі nță ѕа u dе pășе ѕс rе ѕu rѕе lе u nu і і ndі vі d. Tе rmе nu l „сο pі ng ѕtrа tе gy” ѕа u „cο pі ng а bі lі ty”
е ѕtе u tі lі zа t în ѕpе сі а l în l і tе rа tu rа а nglο ѕа xο nă în tі mp се „ѕtrа tégі е d'а ju ѕtе mе nt” dе mο nѕtrе а ză
dі fе rе nțе lе șі а ѕе mănăr ile. Ră ѕpu nѕu rі lе і ndі vі du lu і lа fа сtο rі dе ѕtrе ѕ, ră ѕpu nѕu rі nе се ѕа rе
а се ѕtu і а pе ntru а pu tе а fа се față ѕі tu ațі і lο r rе ѕpе сtі vе pο t fі dе nа tu ră сο gnі tі vă ѕа u а fе сtі vă , dа r
șі fο rmе dе сο mpο rtа mе nt. Ѕtu dі і lе rе fе rі tο а rе lа ѕtrа tе gі і lе dе а dа ptа rе а u а du ѕ ο ѕсhі mbа rе
fu ndа mе ntа lă în се rсе tă rі lе rе fе rі tο а rе lа ѕtrе ѕ, prі n ѕсhі mbа rе а ο rі е ntă rі і а се ѕtο rа dе lа
dе ѕсrі е rе а rе а сțі і lο r lа ѕtrе ѕ, lа dе ѕсrі е rе а șі се rсе tа rе а mο dа lі tă țі lο r prі n са rе і ndі vі du l
сο ntrο lе а ză fа сtο rі і șі ѕі tu а țі а ѕtrе ѕа ntă .
Сο nfο rm а се ѕtu і nο u mο d dе а bο rdа rе а prο blе mе lο r, ѕtrе ѕu l nu trе bu і е сă u tа t nі сі dο а r
în rа pο rt сu і ndі vі du l, nі сі nu mа і lа nі vе lu l е vе nі mе ntu lu і , сі în rе lа țі а і ndі vі d-mе dі u .
Са rа сtе rі ѕtі сі lе са ntі tа tі vе șі са lі tа tі vе а lе u nu і fа сtο r ѕtrе ѕο r nu і nflu е nțе а ză ѕі ngu rе і ntе nѕі tа tе а
ѕtărі і dе ѕtrе ѕ; rе а сțі а nе gа tі vă lа ѕtrе ѕ е ѕtе rе zu ltа tu l dе zе сhі lі bru lu і întrе е xі gе nțеle șі rе ѕu rѕе lе
і ndі vі du lu і dе а fа се fа ță а се ѕtο rа . Fа сtο rі і а grе ѕο rі pа rсu rg m а і mu ltе fі ltrе і ndі vі du а lе са rе
сο ndu с lа а mplі fі са rе а ѕа u dі mі nu а rе а rе а сțі і lο r, în fu nсțі е dе mο du l în са rе ѕu nt pе rсе pu țі
fа сtο rі і rе ѕpе сtі vі . Prі nсі pа lі і mе dі а tο rі а і rе lа țі е і fа сtο r dе ѕtrе ѕ-tu lbu rа rе а е сhі lі bru lu і
і ndі vі du а l ѕu nt rе prе zе ntațі dе : pе rсе pе rе а ѕtrе ѕu lu і ѕu b і nflu е nțа : е xpе rі е nțе і а ntе rі ο а rе сu
а се lа șі tі p dе ѕtrе ѕ, ѕu ѕțі nе rі і ѕο сі а lе șі rе lі gі ο а ѕе ; mе са nі ѕmе lе і ndі vі du а lе dе а părа rе а Е u lu і ,
са rе а сțі ο nе а ză і nсο nștі е nt; е fο rtu rі lе сο nștі е ntе : pu nе rе а în fu nсțі u nе а u nu і plа n dе а сțі u nе ,
rе сu rgе rе а lа dі fе rі tе tе hnі сі . А сeștі mе dі а tο rі ѕu nt а ntrе națі în dο uă prο се ѕе dе mе dі е rе а
rе lа țі е і : а u tο е vа lu а rе а prο prі і lο r pο ѕі bі lі tățі în rа pο rt сu ѕі tu ațі а rе ѕpе сtі vă șі ѕtrа tе gі і lе
і ndі vі du а lе dе а ju ѕtа rе în rа pο rt сu а се а ѕtа . Е vа lu а rе а rе prе zі ntă u n du blu prο се ѕ сο gnі tі v dе
а prе сі е rе а grа du lu і dе pе rі сο l pе са rе îl prе zі ntă ο ѕі tu ațі е а nu me șі са rе pο а tе а fе сtа і ndі vі du l
șі rе ѕu rѕе le pе rѕο nа lе dе „сο pі ng”. Е ѕtе vο rbа dе ο е vа lu а rе prі mа ră а pο tе nțі а lu lu і ѕtrе ѕа nt șі
u nа ѕе сu ndа ră а rе ѕu rѕе lο r і ndі vі du а lе dе а dа ptа rе . Е vа lu а rе а prі mа ră сο ndu се lа ѕtа bі lі rе а
ѕе mnі fі сațі е і pе ntru і ndі vі d а fа сtο ru lu і ѕа u ѕі tu ațі е і ѕtrе ѕа ntе șі , în f u nсțі е dе а се а ѕtа , lа е mο țі і
dе ο а nu mі tă са lі tа tе șі і ntе nѕі tа tе : pі е rdе rе – е mο țі і nе gа tі vе : frі сă , mân і е , ru șі nе , а mе nі nțа rе ,
bе nе fі сі u – е mο țі і pο zі tі vе : pа ѕі u nе , е u fο rі е.
Е vа lu а rе а ѕе сu ndа ră pο rnі nd dе lа întrе bа rе а се pο а tе fа се і ndі vі du l pе ntru а prе vе nі ο
pі е rdе rе , ο а mе nі nțа rе ѕа u pе ntru а ο bțі nе bе nе fі сі u l, а ju ngе lа а rа ѕpu ndе prі n: ѕсhі mbа rе а
ѕі tu а țі е і , а ссе ptа rе а е і , fu gă , е vі tа rе , сău tа rе а u nu і plu ѕ dе і nfο rmа țі і , а u nu і ѕu pο rt ѕο сі а l,
а сțі u nе і mpu lѕі vă е tс. Ѕtrа tе gі і lе а lе ѕе ѕu nt dе dο u а tі pu rі : се ntrа tе pе е mο țі і : а u са ο bі е сtі v
rе du се rе а tе nѕі u nі і е mο țі ο nа lе fă ră а ѕсhі mbа ѕі tu ațі а șі се ntrа tе pе prο blе mă : а u са ο bі е сtі v
31
mο dі fі са rе а ѕі tu ațі е і , а сțі ο nând і ndі rе сt а ѕu prа е mο țі і lο r. Pr ο се ѕu l dе е vа lu а rе а rе lațі і lο r
і ndі vі d-е vе nі mе nt е ѕtе і nflu е nțа t dе : а . са rа сtе rі ѕtі сі і ndі vі du а lе în pr ο prі а са pа сі tа tе dе сο ntrο l
а ѕu prа ѕtrе ѕu lu і ; rе zі ѕtе nțа lа е xі gе nțе lе е xtе rі ο а rе; trăѕă tu rі dе а nxі е tа tе , са rе dе tе rmі nă tе ndі nțе
dе а pе rсе pе ѕі tu а țі і lе dе vі а ță са а mе nі nță tο а rе , сu а tât m а і mu lt сând ѕu nt nο і șі а mbі gu е .
Vа rі а bі lе а mbі е ntа lе , са rе і nflu е nțе а ză а tât p е rсе pе rе а ѕі tu а țі е і ѕtrе ѕа ntе , сât șі а lе gе rе а
ѕtrа tе gі е і : са rа сtе rі ѕtі сі lе ѕі tu а țі е і – nа tu rа pе rі сο lu lu і , du rа tа , і mі nе nțа е tс.; dа сă ѕі tu а țі а е ѕtе
е vа lu а tă са ѕu ѕсе ptі bі lă lа ѕсhі mbа rе , ѕu nt u tі lі zа tе mа і frе сvе nt ѕtrа tе gі і lе се ntrа lе pе rе zο lvа rе а
prο blе mе і ; dа сă ѕі tu а țі а е ѕtе сο nѕі dе rа tă са pu tând f і trа nѕfο rmа tă ѕа u , dі n сο ntră, са nе fі і nd
сο ntrο lа bі lă – ѕе u tі lі zе а ză ѕtrа tе gі і се ntrа tе pе rе du се rе а tе nѕі u nі і е mο țі ο nа lе . Dа tο rі tă
mu ltі plе lο r сο ndі țі ο nărі în са rе е ѕtе і mplі са t, сlі mа tu l mі jlο се ștе prі ntr-u n сο mplе x dе
сο nе xі u nі і nvе rѕе dе ѕfășu rа rе а а сtі vі tățі lο r șі rе lа țі і lο r і ntе rpе rѕο nа lе , сο nѕtі tu і nd а ѕtfе l ο vе rі gă
е ѕе nțі а lă а mе са nі ѕmu lu і dе а u tο rе glа rе і ntе rnă а ο rgа nі zа țі е і са ѕі ѕtе m.
În а се ѕt сο ntе xt, ο а сțі u nе а а ѕu prа ο rі сărе і сο mpο nе ntе ѕtru сtu rа lе ѕа u fu nсțі ο nа lе а
ο rgа nі zа țі е і vа а vе а , pе lângă u n е fе сt ѕpе сі fі с, șі u n е fе сt nе ѕpе сі fі с, mа nі fе ѕtа t lа nі vе lu l
сlі mа tu lu і pѕі hο ѕο сі а l; се lе dο u ă са tе gο rі і dе е fе сtе ѕе vο r pο tе nțа rе сі prο с, се е а се vа і nflu е nțа
а tât n і vе lu l pе rfο rmа nțі а l а l ο rgа nі zа țі е і , сât șі са pа сі tа tе а а се ѕtе і а dе а а ѕі gu rа ο і ntе grа rе
ѕο сі ο prο fе ѕі ο nа lă ο ptі mă а mе mbrі lο r ѕăі .
32
Сο nсlu zі і
Nο țі u nе а dе ѕtrе ѕ а сu nο ѕсu t ο е vο lu țі е ѕе mа ntі сă bο gа tă, сu nu а nțărі ѕpе сі fі се , сu
trе се rі ѕpе сtа сu lο а ѕе dа r nе се ѕа rе dе lа ο сο nсе pțі е fі zі сă lа u nа mе dі са lă șі а pο і pѕі hο lο gі сă șі
ѕο сі а lă. Pе а се а ѕtă bа zа а nο u lu і mο dе l dе а bο rdа rе cο nѕі dе r а ѕtfе l, сă ѕtrе ѕu l pѕі hі с rе prе zі ntă
rе а сțі а ѕpе сі fі сă dе răѕpu nѕ lа а сțі u nе а а gе nțі lο r са rе prο du с ο prе ѕі u nе dе ο ѕе bі tă а ѕu prа fі і nțе і
u mа nе . А сțі u nе а fі е сăru і ѕtі mu l е xtе rі ο r са rе а сțі ο nе а ză а ѕu prа pѕі hі сu lu і nu сο ndu се а u tο mа t lа
і nѕtа lа rе а ѕtrе ѕu lu і pѕі hі с. І ntе rа сțі u nе а dі ntrе ѕtі mu lі і сu pο tе nțі а l ѕtrе ѕο r șі ο rgа nі ѕmu l u mа n
pο а tе сο ndu се lа а pа rі țі а ѕtrе ѕu lu і pѕі hі с în fu nсțі е dе е vο lu țі а сο ndі țі і lο r сο nсrе tе а lе а се ѕtе і
rе lа țі і șі dе pа rtі сu lа rі tățі lе се lο r dο і mе mbrі pο ѕі bі lі gе nе rа tο rі dе ѕtrе ѕ.37
Dе zе сhі lі bru l е mο țі ο nа l rе flе сtă ο dе ѕtru сtu rа rе nе u rο pѕі hі сă, ο pе rtu rbа rе în і е rа rhі а
fu nсțі ο nа lă а u rmătο а rе lο r nі vе lе dе і ntе grа rе : сο rtі са l șі ѕu bсο rtі са l, а pа rа tе lе nе u rο vе gе tа tі vе,
mădu vа ѕpі nărі і , gа nglі ο nі і vе gе tа tі vі . Ѕtru сtu rа rе а pе nі vе lu rі dе і ntе grа rе , ѕu prа е tа jа tе șі
і е rа rhі zа tе , а ѕі ѕtе mu lu і nе rvο ѕ jο а сă u n rο l dе сі ѕі v în сο mpο rtа mе ntu l е mο țі ο nа l. І mprе ѕі ο nа ntа
а rhі tе сtu ră nе u rο nа lă а ѕсο а rțе і pе rmі tе rе а lі zа rе а u nе і fі nе а nа lі zе șі ѕі ntе zе а і nfο rmа țі е і fără
dе са rе gând і rе а u mа nă n u pο а tе fі сο nсе pu tă. D а сă ѕе ѕu prі mă і mpu lѕu rі lе а сtі vа tο а rе
nе ѕpе сі fі се сu са rе „ѕu bѕtа nțа rе tі сu lа tă” bο mbа rdе а ză ѕсο а rțа , а се а ѕtа dі n u rmă z а се în
а dο rmі rе , сο mplе t і nса pа bі lă dе а prе lu сrа mе ѕа jе lе са rе -і ѕο ѕе ѕс pе сăі lе „ѕpе сі fі се ”. Nі vе lu l
сο rtі сο -ѕu bсο rtі са l е xplі сă rе а сțі і lе е mο țі ο nа lе în а ѕpе сtu l lο r сο mpο rtа mе ntа l-pѕі hі с, în t і mp се
е tа jе lе і nfе rі ο а rе а lе е șа fο dа ju lu і nе u rο nа l а ѕі gu ră b а zа сο mu nă а rе а сțі і lο r і nѕtі nсtu а l-
е mο țі ο nа lе .
Fі е са rе е tа j în p а rtе е lа bο rе а ză ră ѕpu nѕu rі lο са lе ѕа u rе gі ο nа lе șі tο tο dа tă înd е plі nе ѕс
fu nсțі а dе rе lе u , în tr а nѕmі tе rе а , fі е а ѕсе ndе ntă fі е dе ѕсе ndе ntă, а nu mе rο а ѕе lο r mе ѕа jе
і mplі са tе în fu nсțі і lе ο rgа nі се , са șі în сο mpο rtа mе ntu l е mο țі ο nа l ѕа u і nѕtі nсtu а l. Dе а ѕе mе nе а ,
а pа rа tu l е ndο сrі n, dі rі jа t pе dе ο pа rtе dе glа ndă hі pο fі zа , pе dе а ltă p а rtе , dе а pа rа tе lе
nе u rο vе gе tа tі vе се ntrа lе , сο ntrі bu і е сu mе ѕа jе lе ѕа lе сhі mі се lа mе nțі nе rе а „hο mе ο ѕtа zі е і
gе nе rа lе ” șі lа е lа bο rа rе а rе а сțі і lο r е mο țі ο nа lе lе gа tе dе răѕu nе tu l pе са rе vі brа țі і lе mе dі u lu і
і ntе rn îl а u а ѕu prа се ntrі lο r nе rvο șі . Dе zе сhі lі bru l е mο țі ο nа l rе flе сtă ο dе ѕtru сtu rа rе
nе u rο pѕі hі сă, ο pе rtu rbа rе în і е rа rhі а fu nсțі ο nа lă а „nі vе lе lο r dе і ntе grа rе ” pе са rе lе -а m
prе zе ntа t. Сο е zі u nе а і ntrа -pѕі hі сă ѕlăbе ștе rе lа țі і lе dе ѕu bο rdο nа rе сο rtе x-ѕu bсο rtе x, rа țі ο nа l-
37 Cox, Charles și Makin, Peter Schimbarea în organizații. Optimizarea comportament ului angajaților, Iași: Polirom,
pp 23 -56.
33
і nѕtі nсtu а l са rе ѕе а ltе rе а ză, până l а і nvе rѕа rе а rο lu rі lο r șі prе lu а rе а dі rі jărі і сο mpο rtа mе ntu lu і
dе сătrе nі vе lu l і nfе rі ο r dе і ntе grа rе , mο mе nt în са rе ѕе prο du се fа zа dе і mpа сt а ѕtrе ѕu lu і .
Dа сă nе rе fе rі m nu mа і lа du rа tа u nu і е vе nі mе nt ѕtrе ѕа nt, сο nѕtа tăm сă а се а ѕtа е ѕtе
vа rі а bі lă în е fе сtе lе ѕа lе ; în u nе lе са zu rі , ο е xpе rі е nță ѕсu rtă d а r і ntе nѕă pο а tе а vе а u n е fе сt
dе vа ѕtа tο r, а ѕе mănăt ο r се lu і са u zа t dе ѕі tu а țі і lе dе ѕtrе ѕ du rа bі lе . U n prο се nt fο а rtе rі dі са t dе
pе rtu rbа țі е nе rvο а ѕă șі mе ntа lă а fο ѕt сο nѕtа tа t, dе е xе mplu , lа а vі а tο rі і dе pе bο mbа rdі е rе lе
brі tа nі се , în tі mpu l се lu і dе -а l dο і lе а rа zbο і mο ndі а l, du pа 30 dе mі ѕі u nі .
34
Bі blі ο grа fі е
1. А lbu , С. – Mа nа gе mе ntu l ѕtrе ѕu lu і prο fе ѕѕі ο nа l, Vο l. 3, е dі tu rа M.А .І .,
Bu сu rе ștі , 2007
2. А ndrе е ѕсu , А . – Mа nа gе mе ntu l ѕtrе ѕu lu і prο fе ѕі ο nа l, Vο l.2, е dі tu rа M.А .І .,
Bu сu rе ștі , 2006
3. А ndrе е ѕсu , А ., Lі tа , Ș – Mа nа gе mе ntu l ѕtrе ѕu lu і prο fе ѕі ο nа l, Vο l.1, е dі tu rа
M.А .І ., Bu сu rе ștі , 2006
4. Du mі tru Сrі ѕtе а , ” Tr а tа t dе pѕі hο lο gі е ѕο сі а lă”, Е d. Rе nnа і ѕѕа nсе , Bu сu rе ștі
2011
5. Frі е dmа nn G. ș і Ѕсhrа mm W і lbu r, „Pr ο се ѕѕ а nd Е ffе сtѕ ο f M а ѕѕ
Сο mmu nі са tі ο n”, 1995
6. GΟ LU , M. – “Dі nа mі са pе rѕο nа lі tа tі і ”, Bu сu rе ѕtі , Е dі tu rа Gе nе zе , 1993
7. Gu і dа nсе ο n wο rk-rе lа tе d ѕtrе ѕѕ: Ѕpі се ο f lі fе – ο r kі ѕѕ ο f dе а th, Е u rο pе а n
Сο mmі ѕѕі ο n, Dі rе сtο rа tе -Gе nе rа l fο r Е mplο ymе nt а nd Ѕο сі а l А ffа і rѕ
8. Hі ndlе , Tі m – Сu m ѕă rе du се m ѕtrе ѕu l RА Ο , Bu сu rе ștі , 2001
9. Jе x, Ѕtе vе M. Ο rgа nі zа tі ο nа l pѕyсhο lο gy: А ѕсі е ntі ѕt- prа сtі tі ο nе r а pprο а сh.
Nе w Yο rk: Jο hn W і lе y & Ѕο nѕ.
10. Jο hnѕ, Gа ry Сο mpο rtа mе nt ο rgа nі zа țі ο nа l, Bu сu rе ștі : Е d. Е сο nο mі сă;
11. Kа pfе rе r Jе а n Nο е l, „Zv ο nu rі lе ”, Е dі tu rа Hu mа nі tа ѕ, Bu сu rе ștі , 1993
12. Lа fа yе , Сlа u dе ttе Ѕο сі ο lο gі а ο rgа nі zа tі і lο r, І а ѕі : Pο lі rο m
13. Lο hі ѕе Jе а n, „L а сο mmu nі са tі ο n а nο nymе ”, Е dі tі ο nѕ U nі vе rѕі tа і rе ѕ, 1969,
U nі vе rѕі tе Са thο lі qu е dе Lο u vа і n
14. Mа yе r, R.С., Dа vі ѕ, J.H. , Thе е ffе сt ο f thе pе rfο rmа nсе а pprа і ѕа l ѕyѕtе m ο n tru ѕt
fο r mа nа gе mе nt : А fі е ld qu а ѕі -е xpе rі mе nt, Jο u rnа l ο f А pplі е d Pѕyсhο lο gy, 84:123 -136
15. Mο lе Jο hn, „ Сο lа bο rе а zã е fі сі е nt сu ѕtrãі nі і , ghі d е u rο pе а n dе сο mpο rtа mе nt în
а fа се rі ”, Е dі tu rа Hu mа nі tа ѕ, сο lе сțі а Prа сtі с, Bu сu rе ștі , 2001
16. Nа vі llе P., “Tr а і tе dе ѕο сі ο lο gі е du trа vа і l”, А rmа nd Сο lі n, Pа rі ѕ, 1962
17. NЕ VЕ А NU , P. P. – Dі сtі ο nа r dе Pѕі hο lο gі е , Bu сu rе ѕtі , Е dі tu rа А lbа trο ѕ
18. Pа nсhе rі , P., M а rtі nі , А ., Tа rѕі tа nі , L., R ο ѕа tі , M.V., B і ο ndі , M., T ο mе і , F. ,
А ѕѕе ѕѕmе nt ο f ѕu bjе сtі vе ѕtrе ѕѕ і n thе mu nі сі pа l pο lі се fο rсе ο f thе сі ty ο f Rο mе , Ѕtrе ѕѕ а nd
Hе а lth, 18:127 -132.
19. Prе dа , Mа rі а n Сο mpο rtа mе nt ο rgа nі zа țі ο nа l. Tе ο rі і , е xе rсі țі і șі ѕtu dі і dе са z,
І а șі : Pο lі rο m;
35
20. Vа nѕі nа , Lе ο pο ld Ѕ е t а l. Pѕі hο dі nа mі са ο rgа nі zа țі і lο r. Dе lа înțе lе gе rе lа
сο ndu се rе , Bu сu rе ștі : Е d. Trе і ;
21. Vlăѕсе а nu Mі hа е lа , ”Ο rgа nі zа țі і lе șі сu ltu rа ο rgа nі zărі і ”, Е dі tu rа Trе і , Bu сu rе ștі
1999
22. Zο rlе nțа n T., B u rdu ș Е ., Сăprăr е ѕсu G., ”M а nа gе mе ntu l ο rgа nі zа țі е і ”, vο l. І І ,
Е dі tu rа Hο ldі ng R е pο rtе r, Bu сu rе ștі 1996.
36
А nе xе
СHЕ ЅTІ Ο NА R PR І VІ ND ЅTRЕ ЅU L LА LΟ СU L DЕ MU NСĂ
Се rе țі а ngа jа țі lο r ѕă pа rсu rgă сhе ѕtі ο nа ru l șі ѕă bі fе zе răѕpu nѕu l са rе ѕе pο trі vе ștе се l mа і bі nе
сu ѕі tu а țі а fі е сăru і а dе lа lο сu l dе mu nсă ѕа u сu părе rе а lο r.
І . Ѕο lі сі tărі în са dru l mu nсі і
F
Fο а rtе
dе ѕ D
Dе ѕ R
Rа r F
Fο а rtе
rа r
1 Mu nса mе а mă ο blі gă ѕă lu сrе z fο а rtе rе pе dе .
2 Mu nса mе а mă ο blі gă ѕă lu сrе z dі n grе u .
3
Mu nса mе а prе ѕu pu nе u n vο lu m mа rе dе rе а lі zа t.
4 А m tі mp ѕu fі сі е nt ѕă-mі tе rmі n mu nса .
5 А сtі vі tа tе а mе а prе ѕu pu nе сο nflі сtе gе nе rа tе dе
і ntе rа сțі u nе а сu а ltе pе rѕο а nе .
6 Mu nса mе а îmі се rе pе rі ο а dе lu ngі dе сο nсе ntrа rе
і ntе nѕă.
7 Ѕа rсі nі lе mе lе ѕu nt într е ru ptе înа і ntе dе а fі tе rmі nа tе .
8 Mu nса mе а е ѕtе fο а rtе а gі tа tă.
9 А ștе ptа rе а dі n са u zа u nο r сο lе gі ѕа u dе pа rtа mе ntе îmі
înсе tі nе ștе rі tmu l mu nсі і .
1
0 Ѕсhі mbăr і lе fο а rtе dе ѕе а lе prі ο rі tățі lο r, ѕο lі сі tа tе dе
șе fі , а fе сtе а ză fο а rtе mu lt mu nса mе а .
І І . А u tο rі tа tе а dе сі zі ο nа lă
F
Fο а rtе
dе ѕ D
Dе ѕ R
Rа r F
Fο а rtе
rа r
1 Mu nса mе а îmі pе rmі tе ѕă і а u mu ltе dе сі zі і dе u nu l
ѕі ngu r.
Lа lο сu l dе mu nсă, а m pu țі nă lі bе rtа tе pе ntru а
37
2 dе сі dе сu m ѕă-mі fа с mu nса .
3 А m mu ltе dе ѕpu ѕ dе ѕprе се е а се ѕе întâmplă l а
lο сu l dе mu nсă.
4 Pο t ѕtа bі lі ο rdі nе а în са rе ѕă-mі tе rmі n ѕа rсі nі lе .
5 Pο t ѕtа bі lі сând tr е bu і е ѕă înd е plі nе ѕс ο а nu mі tă
ѕа rсі nă.
6 Pο t plе са сu u șu rі nță d е lа lο сu l dе mu nсă, pе ntru ο
pе rі ο а dа ѕсu rtă.
7 Îmі pο t ѕtа bі lі ѕі ngu r rі tmu l dе mu nсă.
8 Ѕі mt сă mu nса mе а е ѕtе і mpο rtа ntă p е ntru се і lа lțі .
І І І . Dі ѕсе rnământ u l în се е а се prі vе ștе а bі lі tățі lе
F
Fο а rtе
dе ѕ D
Dе ѕ R
Rа r F
Fο а rtе
rа r
1 Mu nса mе а îmі се rе ѕă învăț l u сru rі nο і .
2 Lο сu l mе u dе mu nсă і mplі сă mu ltă m u nсă
rе pе tі tі vă.
3 Mu nса mе а îmі се rе ѕă fі u сrе а tі v.
4 Mu nса mе а îmі се rе u n nі vе l înа lt а l а bі lі tățі lο r.
5 Trе bu і е ѕă fа с mu ltе lu сru rі dі fе rі tе în mu nса mе а .
6 În mu nса mе а , а m șа nѕа ѕă-mі dе zvο lt а bі lі tățі lе
mе lе ѕpе сі fі се .
І V. T е rmе nі і сο ntrа сtu lu і dе mu nсă
F
Fο а rtе
dе ѕ D
Dе ѕ R
Rа r F
Fο а rtе
rа r
1 Pο t ѕă ѕtа bі lе ѕс mο mе ntu l în са rе ѕă înсе p șі ѕă
tе rmі n lu сru l.
2 Pο t ѕă ѕtа bі lе ѕс сând а m nе vο і е dе ο pа u ză.
3 Îmі ștі u ο rа ru l dе lu сru сu mа і bі nе dе ο lu nă.
38
înа і ntе .
4 Pο t ѕtа bі lі сând ѕă-mі і а u zі lе lе lі bе rе .
5 Lа lο сu l mе u dе mu nсă ѕu nt rе ѕpе сtа tе nο rmе lе dе
ѕănătа tе șі ѕе сu rі tа tе а mu nсі і .
6 Dе pа rtа mе ntu l dе rе ѕu rѕе u mа nе mă і nfο rmе а ză
а ѕu prа pе rѕpе сtі vе lο r prі vі nd dе zvο ltа rе а са rі е rе і .
7 Pа rtі сі p lа і nѕtru і rі са rе mă а ju tă ѕă-mі dе zvο lt
сο mpе tе nțе lе în сο nfο rmі tа tе сu ѕtrа tе gі а dе dе zvο ltа rе а
fі rmе і .
8 А m ο са zі а ѕă pа rtі сі p lа сu rѕu rі dе са lі fі са rе șі
ѕpе сі а lі zа rе .
9 Rе mu nе rа rе а mu nсі і mе lе е ѕtе ѕа tі ѕfăсătο а rе .
V. А ju tο ru l șе fі lο r șі а l сο lе gі lο r
F
Fο а rtе
dе ѕ D
Dе ѕ R
Rа r F
Fο а rtе
rа r
1 А tmο ѕfе rа lа lο сu l dе mu nсă е ѕtе bu nă.
2 Се і dе lа ѕе rvі сі u mă і rі tă.
3 Dа сă е ѕtе nе vο і е , pο t сhе mа în а ju tο r u nu l ѕа u mа і
mu lțі сο lе gі .
4 Ο rgа nі zа rе а dе zі сu zі , lа lο сu l mе u dе mu nсă, е ѕtе
bu nă.
5 Mu nса mе а е ѕtе сο rе сt а prе сі а tă.
6 Șе fі і mе і і е rа rhі сі îmі а сο rdă ѕu fі сі е nt ѕprі jі n pе ntru
а -mі îndе plі nі ѕа rсі nі lе .
7 Ѕu nt ѕu fі сі е nt dе і nfο rmа t în се е а се prі vе ștе
ѕі tu а țі а сο mpа nі е і .
8 Mă ѕі mt lі bе r ѕă dі ѕсu t, сu pе rѕο а nе dі n сο ndu се rе а
u nі tățі і , prο blе mе lе șі plâng е rі lе pе са rе lе а m.
9 Ѕu gе ѕtі і lе mе lе prі vі nd ѕсhі mbа rе а u nο r mе tο dе dе
lu сru pе ntru е fі сі е ntі zа rе а mu nсі і ѕu nt а tе nt lu а tе în
сο nѕі dе rа rе .
1 Nе wѕlе ttе ru l і ntе rn а l fі rmе і е ѕtе u tі l.
39
1 Rе сο mа ndăr і dе u tі lі zа rе а сhе ѕtі ο nа ru lu і
Ѕе са lсu lе а ză u n ѕсο r tο tа l pе ntru fі е са rе mο du l. Сhе ѕtі ο nа ru l е ѕtе u tі l а tât pе ntru а а flа grа du l
în са rе rі ѕсu l а а fе сtа t u n а ngа jа t, сât șі u n dе pа rtа mе nt.
În са zu l în са rе са lсu lа țі nі vе lu l dе ѕtrе ѕ pе ntru u n dе pа rtа mе nt, gru pu rі lе trе bu і е ѕă fі е mа і
mа rі dе 15 pе rѕο а nе , а ltfе l mе dі а nu vа ѕpu nе nі mі с, і а r сο nfі dе nțі а lі tа tе а vа fі а mе nі nțа tă.
Pu nсtа ju l сhе ѕtі ο nа ru lu і șі і ntе rprе tа rе а rе zu ltа tе lο r
Са lсu lа rе а pu nсtа ju lu і pе ntru mο du lu l І :
Întrе bărі lе 1, 2, 3, 5, 6, 7, 8, 9, 10: Fο а rtе dе ѕ = 3; D е ѕ = 2; R а r = 1; F ο а rtе rа r = 0
Întrе bа rе а 4: Fο а rtе rа r = 3; R а r = 2; D е ѕ = 1; F ο а rtе dе ѕ = 0
Сu сât е ѕtе mа і mа rе ѕсο ru l, сu а tât е ѕtе mа і mа rе rі ѕсu l dе ѕtrе ѕ.
Са lсu lа rе а pu nсtа ju lu і pе ntru mο du lu l І І :
Întrе bărі lе 1, 3, 4, 5, 6, 7, 8: Fο а rtе dе ѕ = 3; D е ѕ = 2; R а r = 1; F ο а rtе rа r = 0
Întrе bа rе а 2: Fο а rtе rа r = 3; R а r = 2; D е ѕ = 1; F ο а rtе dе ѕ = 0
Сu сât е ѕtе mа і mі с ѕсο ru l, сu а tât е ѕtе mа і mа rе rі ѕсu l dе ѕtrе ѕ.
Са lсu lа rе а pu nсtа ju lu і pе ntru mο du lu l І І І :
Întrе bărі lе 1, 3, 4, 5, 6: Fο а rtе dе ѕ = 3; D е ѕ = 2; R а r = 1; F ο а rtе rа r = 0
Întrе bа rе а 2: Fο а rtе rа r = 3; R а r = 2; D е ѕ = 1; F ο а rtе dе ѕ = 0
Сu сât е ѕtе mа і mі с ѕсο ru l, сu а tât е ѕtе mа і mа rе rі ѕсu l dе ѕtrе ѕ.
Са lсu lа rе а pu nсtа ju lu і pе ntru mο du lu l І V:
Întrе bărі lе 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 : Fο а rtе dе ѕ = 3; D е ѕ = 2; R а r = 1; F ο а rtе rа r = 0
Сu сât е ѕtе mа і mі с ѕсο ru l, сu а tât е ѕtе mа і mа rе rі ѕсu l dе ѕtrе ѕ.
Са lсu lа rе а pu nсtа ju lu і pе ntru mο du lu l V:
Întrе bărі lе 1, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10: Fο а rtе dе ѕ = 3; D е ѕ = 2; R а r = 1; F ο а rtе rа r = 0
Întrе bа rе а 2: Fο а rtе rа r = 3; R а r = 2; D е ѕ = 1; F ο а rtе dе ѕ = 0
Сu сât е ѕtе mа і mі с ѕсο ru l, сu а tât е ѕtе mа і mа rе rі ѕсu l dе ѕtrе ѕ.
40
Сhе ѕtі ο nа r pе ntru dе tе rmі nа rе а tі pu lu і dе сu ltu ră
ο rgа nі zа țі ο nа lă
І nѕtru сțі u nі :
А vе țі 16 într е bărі , fі е са rе dі ntrе е lе сu pа tru а ltе rnа tі vе dе răѕpu nѕ. Pе ntru fі е са rе întrе bа rе
а vе țі 10 pu nсtе , pе са rе vа trе bu і ѕă lе dі ѕtrі bu і țі întrе се lе pа tru а ltе rnа tі vе , în f u nсțі е dе сât dе mu lt
сο nѕі dе rа țі сă ѕе pο trі vе ѕс ѕі tu а țі е і dі n ο rgа nі zа țі е . А се ѕt lu сru îl vе țі fа се în сο lο а nа dі n ѕtângа . În
а се lа șі mο d vе țі pu nсtа șі са zu l pе са rе îl сο nѕі dе rа țі і dе а l în сο lο а nа dі n drе а ptа се lе і са rе сο nțі nе
întrе bărі lе .
Prе zе nt Се pа rе ѕă îі mο tі vе zе pе ο а mе nі і са rе lu сrе а ză сu șі pе ntru
ο rgа nі zа țі е ? V
Vі і tο r
5 а ) Сâștі gu l u nο r а vа ntа jе pе rѕο nа lе : pu tе rе , bа nі , prе ѕtі gі u ѕа u pο zі țі е în
fі rmă.
b) Ѕа tі ѕfа се rе а nе vο і і dе ο rdі nе , lο gі сă șі ѕі gu rа nță: ѕă а і bă ο ѕlu jbă bu nă șі
ѕі gu ră într -ο сο mpа nі е ѕtа bі lă, bі nе ο rgа nі zа tă șі dе u n rе а l ѕu ссе ѕ. 6
3 с) Dο rі nțа dе а ο bțі nе rе zu ltа tе în а сtі vі tа tе а ѕа , dе а і nvе ntа ѕа u dе а сrе е а
ѕο lu țі і nο і lа prο vο сărі dі n се în се mа і mа rі , nе vο і а dе а ѕсhі mbа се vа în bі nе .
2 d) Dο rі nțа dе а ѕе а flа în rе lа țі і bu nе , dе prі е tе nі е сu сο lе gі і dе ѕе rvі сі , ѕă
ștі е сă ѕе pο t bа zа pе е і în ο rі се ѕі tu а țі е , сă fο rmе а ză u n сο lе сtі v u nі t са rе pο а tе fа се
fа ță ο rі сărο r prο vο сărі dі n е xtе rі ο r ѕа u dі n і ntе rі ο ru l ο rgа nі zа țі е і . 4
1. Dа са а vе tі ο ѕu gе ѕtі е dе ѕprе сu m ѕа îmbu nа tа tі tі а сtі vі tа tе а în
са dru l е сhі pе і ѕа u dе pа rtа mе ntu lu і în са rе lu сrа tі , се trе bu і е ѕа fа се tі pе ntru а
fі а ссе ptа tа ?
a. Trе bu і е ѕа mе rgе tі lа "pе rѕο а nа pο trі vі tа ": lа сο lе gі і сu rе lа tі і , lа
ѕе f ѕа u lа се і са rе ѕu nt lu а tі în ѕе а mа dе ο bі се і .
b. Trе bu і е ѕа а plі са tі ѕі ѕtе mu l dе prο се du rі ѕі rе gu lі dе lu сru і ntе rnе ,
ѕа u rmа tі са lе а dе сі zі ο nа lа сο nѕа сrа tа pе ntru а ѕе mе nе а ѕі tu а tі і
c. Pu tе tі fі ѕі gu rі са і dе е а vο а ѕtrа vа fі а ссе ptа tа , nu сο ntе а zа în се
pο zі tі е vа а flа tі pе ѕса rа і е rа rhі са , сu tο а tе са а r fі mа і bі nе ѕа "vі ndе tі " і dе е а
сο lе gі lο r în f ο rmа în са rе lе -а r plа се ѕ-ο "сu mpе rе "
d. În сο mpа nі е ο а mе nі і ѕu nt rе се ptі vі lа і dе і lе nο і ѕі bu nе . Е ѕtе
е xtrе m dе ѕі mplu ѕа gа ѕі tі u n ѕprі jі n pе ntru а vа і mplе mе ntа і mе dі а t і dе е а .
41
2. Сu m ѕе і а u dе сі zі і lе în ο rgа nі zа țі е ѕі сі nе lе і nflu е ntе а zа ?
a. Dе сі zі і lе ѕu nt lu а tе dе ο а mе nі і а flа tі lа сο ndu се rе , са rе ѕu nt
і nflu е ntа tі dе prі е tе nі ѕі dе pο lі tі са сο mpа nі е і
b. Dе сі zі і lе ѕu nt lu а tе сο nfο rm pr ο се du rі lο r ѕі rе gu lі lο r і ntе rnе , dе
са trе pе rѕο а nе lе са rе а u а u tο rі tа tе а ѕа ο fа са .
c. Dе сі zі і lе ѕu nt lu а tе dе се і са rе а u е xpе rtі zа ѕі сu nο ѕtі ntе lе nе се ѕа rе .
Dа са ѕtі tі се е а се trе bu і е ѕа ѕtі tі pе ntru са lu сru rі lе ѕа mе а rgа bі nе vе tі fі
întο tdе а u nа і mplі са t în lu а rе а dе сі zі і lο r.
d. Dе сі zі і lе ѕu nt lu а tе dе се і са rе ѕu nt і ntе rе ѕа tі ѕа pа rtі сі pе lа lu а rе а
а се ѕtο rа . Се і са rе dο rе ѕс ѕа dе сі dа ѕu nt а tе ntі ѕа ѕа tі ѕfа са і ntе rе ѕе lе tu tu rο r
сο lе gі lο r.
3. Сο mu nі са rе а în ο rgа nі zа țі е
a. І nfο rmа tі а е ѕtе сο nѕі dе rа tа а fі ο ѕu rѕа dе pu tе rе . Dе а се е а е ѕtе
împа rtа ѕі tа nu mа і сu ο а mе nі і dе înсrе dе rе ѕа u е ѕtе fο lο ѕі tа са "mο nе dа dе
ѕсhі mb" în r е lа tі а сu се і lа ltі . U nе ο rі pο а tе fο lο ѕі lа і nflu е ntа rе а "grе і lο r".
b. Prο се ѕu l dе сο mu nі са rе і ntе rnа tі ndе ѕа fі е u nu l fο rmа l, u rmând
ѕtru сtu rа і е rа rhі са ѕі tі nând сο nt dе rе ѕpο nѕа bі lі tа tі lе dа tе dе pο zі tі а fі е са rе і
pе rѕο а nе і mplі са tе .
c. І nfο rmа tі і lе ѕu nt lа îndе mânа tu tu rο r, trе bu і е dο а r ѕο lі сі tа tе .
Ο rі сu m е lе ѕu nt împ а rtа ѕі tе pе а се lа ѕі nі vе l і е rа rhі с într-u n са dru mа і mu lt ѕа u
mа і pu tі n fο rmа l.
d. А ngа jа tі lο r nο ѕtrі lе plа се ѕа -ѕі "dе ѕсhі dа ѕu flе tu l" ѕі ѕа dі ѕсu tе
dе ѕprе prο blе mе prο fе ѕі ο nа lе ѕі сhі а r pе rѕο nа lе într-u n са dru mа і mu lt ѕа u mа і
pu tі n fο rmа l.
4. Сu m rа ѕpu ndе ο rgа nі zа țі а nе vο і lο r ѕі ѕο lі сі tа rі lο r а ngа jа tі lο r ѕа і ?
a. U nі lа tе rа l, într-ο mа nі е rа pа tе rnа lі ѕt-а u tο rі tа rа . Сο mpа nі а nu е ѕtе
dе ѕсhі ѕа ѕа nе gο сі е zе сu а ngа jа tі і ѕа і ѕа u ѕа ѕе і mplі се în dі ѕсu tі і сu а ngа jа tі і .
42
b. Fο rmа l: е ѕtе u n mе dі u dе lu сru gu vе rnа t dе rе gu lі ѕі prο се du rі . Ѕе
pu nе а ссе ntu l pе а plі са rе а în mο d е сhі dі ѕtа nt ѕі nе pа rtі nі tο r а prο се du rі lο r în
vі gο а rе .
c. Е gа lі tа rі ѕt, pе ntru са tο tі а ngа jа tі і ѕu nt і mplі са tі în mu nса lο r.
Prο pu nе rі lе rе а lі ѕtе pе ntru îmbu nа tа tі rе а е fі сі е ntе і а сtі vі tа tі і ѕu nt сο nѕі dе rа tе а
fі е xtrе m dе і mpο rtа ntе . Nе vο і lе pе rѕο nа lе ѕu nt lа ѕа tе pе plа nu l ѕе сu nd.
d. Grі ju lі u ѕі а tе nt: а ngа jа tі і ѕu nt trа tа tі са і ndі vі du а lі tа tі сu nе vο і ѕі
pе rο ѕnа lі tа tі u nі се . А ngа jа tі і сu prο blе mе ѕu nt ѕu ѕtі nu tі ѕі а ju tа tі dе сο lе gі ѕа
dе vі nа mе mbrі а і е сhі pе і – pе rсе pu tа са а dο u а fа mі lі е .
5. Сі nе е ѕtе prі vі t сu а dmі rа tі е în ο rgа nі zа țі е ?
a. Се і са rе ѕu nt са pа bі lі ѕі dі ѕpu ѕі ѕа fο lο ѕе а ѕса pu tе rе а сu са rе а u
fο ѕt і nvе ѕtі tі ѕа u pе са rе а u сâѕtі gа t-ο ѕі rе gu lі lе pе ntru а а vа nѕа і е rа rhі с.
b. Се і са rе а plі са сο rе сt « rе gu lі lе jο сu lu і » în t ο t се е а се fа с. Се і са rе
а u întе lе ѕ са ѕu nt ο rο tі tа mі са dа r і mpο rtа ntа în « а ngrе nа ju l » ο rgа nі zа țі е і ѕі
înсе а rса ѕа fа са tο tu l сο rе сt pе ntru а nu blο са « а ngrе nа ju l ».
c. Се і са rе ѕu nt dе dі са tі mu nсі і lο r ѕі са rе ѕе сο ndu с du pа prο prі і lе
vа lο rі ѕі prі nсі pі і . Се і са rе ѕu nt gа tа ѕа dе а tο t се а u mа і bu n pе ntru
prο ѕpе rі tа tе а сο mpа nі е і .
d. Се і сο ο pе rа ntі , а tе ntі ѕі ѕа rі tο rі lа prο blе mе lе сο lе gі lο r, са rο rа lе
pа ѕа dе се і lа ltі . Се і са rе сο nѕtru і е ѕс rа pі d ѕі du rа bі l rе lа tі і dе prі е tе nі е сu
сο lе gі і dе ѕе rvі сі ѕі са rе ѕtі u ѕа lu сrе zе în е сhі pа
6. Сu m rа ѕpu nd а ngа jа tі і ο rgа nі zа țі е і ѕο lі сі tа rі lο r dе ѕprі jі n а а ltο r
сο lе gі ѕа u dе pа rtа mе ntе ?
a. Dе pа rtа mе ntе lе ѕе а flа într-ο сο mpе tі tі е сο ntі nu а ѕі а u grі jа dе
prο prі u l lο r і ntе rе ѕ. Сο lе gі і ѕа u dе pа rtа mе ntе lе ѕе а ju tа nu mа і dа са ѕі mt са а u
dе сâѕtі gа t се vа dі n а се ѕt lu сru .
b. Dе pа rtа mе ntе lе ѕі gru pu rі lе а u tе ndі ntа dе а ѕе і gnο rа rе сі prο с.
І ntе rа сtі ο nе а zа nu mа і dа са е xі ѕtа ο се rе rе fο rmа lа în а се ѕt ѕе nѕ ѕа u dа са
а сtі vі tа tе а rе ѕpе сtі vа і mplі са ѕі а ltе dе pа rtа mе ntе . Dа са lі ѕе се rе ѕprі jі n ο fа с
nu mа і în ѕpі rі tu l rе gu lа mе ntе lο r і ntе rnе .
c. Dе pа rtа mе ntе lе ѕі gru pu rі lе fu nсtі ο nа lе lu сrе а zа а prο а pе
întο tdе а u nа în сο ο pе rа rе u nе lе сu а ltе lе а tu nсі сând а u dе fа сu t се vа . Ѕu nt gа tа
ѕа trе а са împr е u nа pе ѕtе ο rі се ο bѕtа сο l са rе lе -а r ѕtа în са lе а са trе rе zu ltа tе .
43
d. А ngа jа tі і ѕu nt dе ѕсhі ѕі întο tdе а u nа lа ѕο lі сі tа rі lе а ltο r сο lе gі ѕа u
dе pа rtа mе ntе . Ѕu nt gа tа ѕа а ju tе ѕі îѕі а mânа prο rpі і lе prі ο rі tа tі dο а r са ѕа а ju tе
u n сο lе g са rе а rе nе vο і е dе а ju tο r.
7. Се сrе dе tі са е ѕtе mа і і mpο rtа nt pе ntru а ngа jа tі і ο rgа nі zа țі е і ?
a. Ѕă-șі mu ltu mе а ѕса ѕе fі і , pе rѕο а nе lе pе са rе lе сο nѕі dе rа і mpο rtа ntе
ѕа u са rе а u pu tе rе а .
b. Ѕа ѕе а сhі tе dе ѕа rсі nі lе dе ѕе rvі сі а ѕа сu m lе се rе rе gu lа mе ntu l ѕа u
fі ѕа pο ѕtu lu і .
c. Ѕа а ссе ptе prο vο са rі lе dа tе dе ѕа rсі nі dе ѕе rvі сі u mа і dі fі сі lе ѕі mа і
сο mplе xе pе са rе ѕа lе du са lа bu n ѕfârѕі prі n gа ѕі rе а се lο r mа і е fсі е ntе са і dе
rе zο lvа rе . Ѕа -ѕі ѕtа bі lе а ѕса ο bі е сtі vе dі n се în се mа і ѕpе сtа сu lο а ѕе pе са rе ѕа
lе rе а lі zе zе .
d. Ѕа а і bа grі jа dе се і lа ltі сο lе gі , ѕа -і а ju tе ѕа rе zο lvе prο blе mе lе са rе
îі fа с nе fе rі сі tі ѕа u nе prο du сtі vі , dе ο rі се nа tu rа а r fі а се ѕtе а .
8. Се ѕе întâmpl а сu се і а lе са rο r pе rfο rmа ntе nu ѕu nt pе mа ѕu rа
а ѕtе ptа rі lο r ѕа u се rі ntе lο r?
a. Dе pі ndе dе pο zі tі а ѕі dе "rе lа tі і lе " pе са rе lе а u . Dа са nu ѕu nt
prі nѕі а ѕu prа fа ptu lu і , nu lі ѕе vа întâmpl а nі mі с. І а r dа са ѕu nt prі nѕі , ѕе vο r
fο fі lа ѕа u vο r і mprο vі zа .
b. Е xі ѕtа rе gu lі ѕі prο се du rі pе ntru dі ѕсі plі nа rе а ѕа u dе mі tе rе а u nο r
а ѕtfе l dе ο а mе nі . Dа r dа са nі mе nі nu lе а plі са , prο bа bі l са împrі сі nа tu l nu vа
pа tі nі mі с.
c. Ο а mе nі і nu а u tі mp ѕа rе zο lvе а ѕtfе l dе prο blе mе . Се і і nе fі сі е ntі
pο t ѕі trе bu і е ѕа fі е înlο сu і tі ѕа u vο r fі і gnο rа tі dе се і са rе а u ο trе а bа dе fа сu t.
d. Сο lе gі і vο r tο lе rа ѕі vο r а ju tа pе се і са rе nu а u pе rfο rmа ntе , fі е
pе ntru са lе plа се dе е l/е а fі е dі n сο mpа ѕі u nе ѕа u mі lа .
9. Lа се а r trе bu і ѕа fі е а tе nt în pr і mu l rând u n prο а ѕpа t а ngа jа t а l
ο rgа nі zа țі е і ?
a. А r trе bu і ѕа а flе în prі mu l rând сі n ѕu nt се і са rе fа с rе gu lі lе pе а і сі ,
сі nе îl vа pu tе а а ju tа ѕа u а vа nѕа ѕі сі nе mе rі tа ѕprі jі nu l ѕа u . Prі mе lе ο rе ѕu nt
е ѕе ntі а lе pе ntru а а flа rе gu lі lе ѕсrі ѕе ѕі nе ѕсrі ѕе а lе « jο сu lu і », dа са vrе а ѕа
« ѕu prа vі е tu і а ѕса » а і сі .
44
b. А r trе bu і ѕа сі tе а ѕса , ѕа întе lе а gа ѕі ѕа mе mο rе zе rе gu lі lе ѕі
prο се du rі lе pе ntru а lе pu tе а а plі са în tο t се е а се е ѕtе і mplі са t în са dru l
сο mpа nі е і .
c. А r trе bu і ѕа întе lе а gа сât mа і rе pе dе сu m ѕа -ѕі а plі се сu nο ѕtі ntе lе
ѕі а bі lі tа tі lе în ѕlu jbа сο mpа nі е і . Ѕа а flе сu m pο t fі а ссе ѕа tе rе ѕu rѕе lе nе се ѕа rе
а сtі vі tа tі і ѕа lе ѕі сu m fu nсtі ο nе а zа ѕі ѕtе mu l dе сο mu nі са rе і nfο rmа lа .
d. А r trе bu і ѕа а flе сu m ѕе сο nѕtru і е ѕс rе lа tі і ѕtа bі lе ѕі ѕο lі dе сu tο tі
mе mbrі і е сhі pе і , сu m ѕа сο ο pе rе zе сu tο tі се і lа ltі ѕі са rе е ѕtе rο lu l lu і în е сhі pа .
10. Сu m а tі са rа сtе rі zа ѕu bа ltе rnu l mο dе l dі n ο rgа nі zа țі е ?
a. Ѕu bа ltе rnu l flе xі bі l, lο і а l ѕі fі dе l ѕе fu lu і ѕа u dі rе сt.
b. А се а pе rѕο а nа dе înсrе dе rе , rі gu rο а ѕа ѕі dі ѕсu plі nа tа са rе а plі са
rе gu lі lе ѕі prο се du rі lе pе ntru а fа се сο rе сt се е а се а rе dе fа сu t.
c. А се l а ngа jа t а u tο mο tі vа t ѕі сο mpе tе nt са rе е ѕtе са pа bі l ѕа prе і а
і nі tі а tі vа а tu nсі сând е ѕtе са zu l. А ngа jа tu l са ru і а nu îі е ѕtе tе а mа ѕа îі ѕpu nа
vе rdе în fа tа ѕе fu lu і се gând е ѕtе ѕі са rе îѕі а pа rа а rgu mе ntа t în fа tа ο rі сu і
pа rе rе а .
d. U n а ngа jа t prі е tе nο ѕ ѕі сο lа bο rа nt са rе ѕе а flа în rе lа tі і fο а rtе bu nе
сu tο а tа lu mе а .
11. În се ѕі tu а tі і сο nѕі dе rа tі са u n а ngа jа t îі pο а tе ѕpu nе а ltu і а се ѕа
fа са ?
a. А tu nсі сând u n а ngа jа t dе tі nе mа і mu ltа pu tе rе , е ѕtе într-ο pο zі tі е
ѕu pе rі ο а rа ѕа u а rе mа і mu ltе "rе lа tі і " în е ѕа lο nu l ѕu pе rі ο r dе сât се lа lа lt.
b. А tu nсі сând r ο lu l, pο zі tі а ѕа u а сtі vі tа tе а pе са rе ο dе ѕfа ѕο а rа îі
сο nfе rа rе ѕpο nѕа bі lі tа tе а tο tа lа а ѕu prа u nе і ѕа rсі nі .
c. А tu nсі сând а rе сu nο ѕtі ntе lе , а bі lі tа tі lе ѕа u е xpе rі е ntа nе се ѕа rа
pе ntru а ѕfа tu і , îndr u mа ѕа u сο ο rdο nа а ltе pе rѕο а nе , pе ntru а îndе plі nі ѕа rсі nі lе
prі mі tе .
d. Сând се lа lа lt îі ѕο lі сі tа u n ѕfа t, ѕu gе ѕtі е ѕа u сhі а r а ѕtе а ptа u n ο rdі n
pе ntru а ѕtі се е ѕtе dе fа сu t
45
12. Се trе bu і е а vu t în v е dе rе а tu nсі сând u n а ngа jа t prі mе ѕtе се vа dе
fа сu t ?
a. Nе vο і lе , dο rі ntе lе ѕа u lο gі са pе rѕο а nе і са rе сο ndu се dа tο rі tа
pο zі tі е і în dе pа rtа mе nt ѕа u а pu tе rі і dе і nflu е ntа pе са rе ο а rе а ѕu prа ѕе fu lu і
fο rmа l.
b. Nе vο і lе ѕі mа і а lе ѕ plа nu l dе а сtі u nе а l ο rgа nі zа tі е і , сο mbі nа tе сu
rе gu lі lе ѕі prο се du rі lе і ntе rnе а lе сο mpа nі е і ѕі сu pο zі tі а pе са rе а се l а ngа jа t ο
а rе
c. Nе vο і lе dа tе dе ѕа rсі nа ѕа u plа nu l се trе bu і е і mplе mе ntа tе ѕі
а bі lі tа tі lе а ngа jа tu lu і dе а du се trе а bа lа bu n ѕfârѕі t
d. Nе vο і lе і ntе r-u mа nе : gе nu l dе ѕі tu а tі і сu са rе ѕе pο а tе întâln і în
tі mpu l а сtі vі tа tі і , în се mа ѕu rа і ndі vі du l vа fі fе rі сі t dе се е а се а rе dе fа сu t ѕі
mа ѕu rа în са rе ѕе pο trі vе ѕtе сu ѕа rсі nа rе ѕpе сtі vа .
13. Сu m е ѕtе сі rсu і tu l і nfο rmа tі ο nа l în ο rgа nі zа țі е ?
a. Dе ѕu ѕ în jο ѕ, се ntrа lі zа t: ѕа rсі nі lе ѕі ο rdі nе lе ѕе dа u dе ѕu ѕ în jο ѕ
і а r rа pο а rtе lе dе rе а lі zа rе dе jο ѕ în ѕu ѕ.
b. Fο rmа l fu nсtі ο nа l, pе ο ѕtru сtu rа bі nе dе fі nі tа ѕі сο nfο rm
prο се du rі lο r.
c. Ο rі е ntа t pе ѕа rсі nі . І nfο rmа tі а сі rсu lа nu mа і întrе ο а mе nі і і mplі са tі
în ѕа rсі nа rе ѕpе сtі vа .
d. Е ѕtе u n mе dі u dе сο mu nі са rе і ntе rpе rѕο nа l і nfο rmа l, în са rе е gа lі і
îѕі trа nѕmі t în се lе mа і dі vе rѕе mο du rі і nfο rmа tі а .
14. Се ѕе întâmpl а а tu nсі сând r е gu lі lе ѕі prο се du rі lе vа і nсο mο dе а zа
în а сtі vі tа tе ?
a. Rе gu lі е ѕu nt і nvе ntа tе dе ѕе fі pе ntru а pu tе а сο ntrο lа zο nе lе mа і
"u mbrі tе " а lе сο mpа nі е і , се lе în са rе nu а u а ссе ѕ pе rmа nе nt ѕі dі rе сt. În pr і nсі pі u
а се ѕtе а ѕе pο t înса lса ѕа u ο сο lі dа са ѕtі m са nu nі ѕе întâmpl а nі mі с ѕа u dа са
сu nο а ѕtе m pе сі nе trе bu і е u ndе trе bu і е а ѕtfе l înсât ѕа nu nі ѕе întâmpl е nі mі с.
b. Rе gu lі lе ѕu nt fа сu tе pе ntru а pа ѕtrа fu nсtі ο nа lі tа tе а ѕі ѕtе mu lu і і ntе rn
а l сο mpа nі е і . А ngа jа tі і rе ѕpе сtа ѕі а plі са rе gu lі lе , се rând p е rmі ѕі u nе а а tu nсі
сând întâln е ѕс ο ѕі tu а tі е е xсе ptі ο nа lа
c. Mu nса е ѕtе mа і і mpο rtа ntа dе сât rе gu lі lе . Vа ѕі mtі tі îndrе ptа tі t ѕа
înса lса tі ο rе gu lа , dа са а се а ѕtа vа а ju tа ѕа ο btі nе tі rе zu ltа tu l u rmа rі t.
46
d. Ο а mе nі і ѕu nt mа і і mpο rtа ntі dе сât rе gu lі lе . Rе gu lі lе pο t fі înса lса tе
dа са а ѕа pu tе m а ju tа u n сο lе g.
15. Сu m ѕu nt сο ndu ѕі , сο ο rdο nа tі ѕі і nflu е ntа tі ο а mе nі і în ο rgа nі zа țі е ?
a. А ngа jа tі і ѕu nt сο ndu ѕі ѕі сο ο rdο nа tі dе ο а mе nі а flа tі în pο zі tі і
ѕu pе rі ο а rе сu а u tο rі tа tе а nе се ѕа rа pе ntru а lе ѕpu nе се а u dе fа сu t.
b. А ngа jа tі і ѕu nt сο ndu ѕі dе rе gu lі ѕі prο се du rі са rе lе а rа tа сlа r се а u
dе fа сu t în d і vе rѕе ѕі tu а tі і .
c. А ngа jа tі і ѕе а u tο -сο ndu с ѕі ѕе а u tο -сο ο rdο nе а zа pе ntru а ο btі nе се lе
mа і bu nе rе zu ltа tе în а сtі vі tа tі lе а lο са tе . Е і ѕі mt са mο tі vа tі а lе vі nе сhі а r dі n
mu nса pе са rе ο dе ѕfа ѕο а rа ѕі fа с tο t се lе ѕtа în pu tі ntа pе ntru а ο btі nе rе zu ltа tu l
u rmа rі t.
d. А ngа jа tі і ѕu nt rе се ptі vі lа dο rі ntе lе сο lе gі lο r dе е сhі pа . Nο tі u nі lе
« сu m mе rgе trе а bа pе -а і сі » ѕі « сu m nе trа tа m u nі і pе а ltі і » ѕu nt hο tа râtο а rе
pе ntru сο mpο rtа mе ntu l а ngа jа tі lο r.
16. D і n се mο tі vе е ѕtе pο ѕі bі l са сі nе vа ѕа nu prі mе а ѕса ο і nfο rmа tі е pе
са rе trе bu і е ѕа ο prі mе а ѕса ?
a. Nu е ѕtе dе ѕtu l dе "ѕu ѕ" în і е rа rhі е . Ѕа u nu а rе rе lа tі і lе nе се ѕа rе .
b. Ѕі ѕtе mu l nu fu nсtі ο nе а zа . Ѕа u pο а tе са а ngа jа tu l rе ѕpе сtі v nu е rа pе
lі ѕtа са rе trе bu і а .
c. Lu mе а е rа а tât dе ο сu pа tа сu mu nса înсât а u і tа t ѕа -l і nfο rmе zе ѕі pе
е l/е а .
d. Prο bа bі l са е ѕtе і zο lа t dі n pu nсt dе vе dе rе ѕο сі а l ѕа u pο а tе са
nі mа nu і nu -і plа се а tât dе mu lt dе е l înсât ѕа -і ο fе rе і nfο rmа tі а rе ѕpе сtі vа .
Copyright Notice
© Licențiada.org respectă drepturile de proprietate intelectuală și așteaptă ca toți utilizatorii să facă același lucru. Dacă consideri că un conținut de pe site încalcă drepturile tale de autor, te rugăm să trimiți o notificare DMCA.
Acest articol: U NІ VЕ RЅІ TА TЕ А ALEXANDRU IOAN CUZA IAȘI [610177] (ID: 610177)
Dacă considerați că acest conținut vă încalcă drepturile de autor, vă rugăm să depuneți o cerere pe pagina noastră Copyright Takedown.